‘De afgelopen weken heb ik nagedacht over de vraag of ik de Partij van de Arbeid wil blijven leiden’, schrijft Ploumen in haar verklaring. ‘Het antwoord is dat het leiderschap van de partij niet goed bij mij past en ik daarmee niet de ideale leider van onze partij ben.’ Ze schrijft vervolgens over de belangrijke thema’s waar ze voor gestreden heeft. ‘Ik ben de politiek ingegaan om de ongelijkheid in ons land en in de wereld kleiner te maken. Om op te komen voor mensen die zich niet gehoord of gezien voelen. Om internationale solidariteit vanzelfsprekend te laten zijn. Om het recht te versterken om zelf te kunnen beslissen over je lichaam en je leven.’ Met dat laatste doelt Ploumen met name op het ‘recht’ op abortus en euthanasie.  

Ploumen toonde zich in de jaren dat ze als politicus en bewindspersoon actief was een voorvechter van het ‘recht’ op abortus, zowel nationaal als internationaal. Ze ontving er in 2018 zelfs een prijs voor. Ploumen won de Machiavelliprijs vanwege haar inspanningen om financiële tekorten van abortusorganisaties in ontwikkelingslanden te dichten. Met dat initiatief startte Ploumen toen de Amerikaanse president Donald Trump besloot om financiële steun in te trekken aan organisaties die in ontwikkelingslanden abortus mogelijk maakten.  

Geloof
Toen Ploumen werd beëdigd als minister koos ze ervoor om de eed af te leggen en niet de belofte. “Zo waarlijk helpe mij God almachtig”, waren de woorden waarmee ze haar beëdiging officieel maakte. Ploumen groeide op in een katholiek nest, maar vertelde eerder bij het EO-programma ‘Adieu God?’ dat ze in haar tienerjaren afscheid nam van de kerk en grotendeels ook van haar geloof in God: “Ik heb de overtuiging dat je het goede moet doen en dat er ook op wordt toegezien dat je dat doet. Ik wil heel graag geloven dat God bestaat, maar ik denk van niet”, aldus Ploumen. “Dat maakt niet uit, want de bron van het goed en het kwade ben je uiteindelijk zelf.”  

Strijden tegen christelijke wind 
Vorig jaar koos Ploumen in aanloop naar de verkiezingen tijdens het slotdebat vol voor de aanval richting de ChristenUnie. Ze begon daarbij onder meer over de ophef die het jaar ervoor was ontstaan over identiteitsverklaringen op reformatorische scholen en wat daarin stond over homoseksualiteit. Tijdens dezelfde verkiezingscampagne stelde ze onder meer dat ze Sigrid Kaag (D66) zag als een “bondgenoot in de strijd tegen de conservatieve christelijke wind”.   

Segers kwam tijdens het debat met Ploumen terug op die uitspraak. Hij stelde in de politiek te zitten om te kijken voor wie hij op moet komen: “Dat kan een jonge homo zijn of een Joodse jongere, maar het kan ook Lale Gül zijn. Maar als ik u dan hoor zeggen: “Ik sta naast mevrouw Kaag en wij strijden samen tegen een christelijke wind” en ik lees uw programma waarin staat dat het “heel bekrompen is om mensen op te sluiten in hun religie”, klinkt daar een toon in door waarbij ik me afvraag: hoe wederkerig is die tolerantie dan? Hoe kijkt u naar mensen die een religieuze inspiratie hebben en op grond daarvan hun leven willen inrichten? Het klonk bitter.”

Arie Slob
Ploumen verweet tijdens dat debat Segers onder meer dat het “uw geestverwanten zijn die lesgeven op zulke scholen”, waarmee ze doelde op reformatorische scholen met identiteitsverklaringen. Ook refereerde ze aan minister van Onderwijs Arie Slob: “Het is uw minister van Onderwijs die als er een verklaring moet worden ondertekend waarin staat dat homoseksualiteit niet acceptabel is, eerst gaat uitleggen waarom dat wel zou passen in dit land. Ik begrijp werkelijk niet waarom u op grond van religieuze overtuigingen mensen uitsluit en pijn doet.”  

Segers reageerde direct op de aanval en verdedigde daarbij ook Slob: “Ik geloof dat God ons allemaal als unieke wezens op deze wereld heeft gezet in een enorme diversiteit. Ik zal die diversiteit altijd verdedigen. Maar u refereert nu aan Arie Slob. U framet hem daarbij op een manier die mij echt raakt. Dat is Arie Slob niet, dat heeft hij niet gezegd. Een week voordat de bom barstte over wat Arie Slob zou hebben gezegd, was hier ook een debat. De andere minister van Onderwijs, Ingrid van Engelshoven, heeft toen exact hetzelfde gezegd. Zij stelde dat mensen een andere opvatting over het huwelijk mogen hebben. De school moet vertellen hoe de wet in Nederland in elkaar zit. Er is een homohuwelijk. Maar een school mag ook zeggen dat hun opvatting over het huwelijk is dat dit tussen man en vrouw is. Een school mag dat zeggen als die ook voldoet aan zijn burgerschapsplicht en jongeren een goede opvoeding geeft. Dat was mevrouw Van Engelshoven en toen hoorde ik u niet. U werd pas boos toen Arie Slob het zei." 

Opvallend is dat Mark Rutte even later in het debat ook opkwam voor Slob. Hoewel hij eigenlijk over iets anders zou gaan debatteren met Wopke Hoekstra (CDA), kon hij het niet laten in te gaan op de woorden van Ploumen: “Ik wilde allereerst zeggen: dat wat Gert-Jan Segers zei over Arie Slob in het vorige debat was 100 procent correct. Dat vond ik belangrijk om nog een keer te markeren.” 

Indrukwekkende carrière
Lilianne Ploumen kan hoe dan ook terugkijken op een indrukwekkende politieke loopbaan. Ze was partijvoorzitter van de PvdA, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in kabinet-Rutte II, lid van de Tweede Kamer en fractievoorzitter van haar partij. Maar die functie legt ze nu dus samen met haar lidmaatschap van de Tweede Kamer neer. Wel zegt ze een 'betrokken partijlid' te blijven. 'Vandaag neem ik afscheid van mijn collega's uit de fractie en van de landelijke politiek, maar niet van onze mooie partij en onze idealen. En ik wil u bedanken. Tot op de dag van vandaag weet ik me gesteund door al die geweldige partijgenoten die zich inzetten voor sociale en eerlijke keuzes. Mensen die me dierbaar zijn. Hen zou ik willen zeggen, het zijn zachte krachten die winnen, die de toekomst van ons land en de wereld vormgeven. Daar help ik graag vanuit een andere rol aan mee.'

Segers reageert overigens uiterst vriendelijk op het vertrek van Ploumen: 'In debatten stonden we soms tegenover elkaar', schrijft hij op Twitter. 'En bij onze inzet voor de allerarmsten dichtbij en ver weg stonden we vaak juist schouder aan schouder. Lilianne, dank voor je inzet voor de publieke zaak. Het ga je goed.'