1. Zet een steengoede structuur neer
Vergelijk het met het lezen van deze blog. Grote kans dat je eerst de vette (groene) kopjes leest. Die geven overzicht. Je weet wat je kunt verwachten en je hebt gemakkelijk de grote lijn te pakken. Jouw luisteraars zullen je dankbaar zijn als je structuur aanbrengt in je preek, zodat ze je goed kunnen volgen en gemakkelijk weer kunnen aanhaken als ze even afgeleid zijn.

2. Bouw stiltes in
Nog een keer de vergelijking met een blog. De witruimtes in een blog doen wonderen. Ze geven ruimte om van het ene onderwerp naar het andere over te schakelen. Terwijl je tijdens het lezen je eigen tempo bepaalt, doe je dat als luisteraar tijdens een preek niet.

Geef daarom ruimte aan je luisteraars – lucht – om de woorden te laten bezinken. Om even te mijmeren. Om op adem te komen.

3. Creëer afwisseling
Een steengoede structuur zorgt ervoor dat je boodschap glashelder is. Maar alleen een glasheldere boodschap is niet genoeg. Daarmee kan je verhaal namelijk alsnog oersaai worden. Of je luisteraar kan vanwege de hoge informatiedichtheid jouw boodschap niet verwerken. Dat gevaar loop je vooral als je in de kern te veel informatie stopt. Schrappen is hierbij uiteraard belangrijk, maar ook afwisseling creëeren.

De drie E’s van Remco Claassen helpen hierbij: naast education (in dit geval: verantwoorde Bijbeluitleg) heb je entertainment nodig.

Dat betekent niet dat je je luisteraars per se wilt vermaken of aan het lachen wilt krijgen, maar dat je hoopt dat je je luisteraars weet te raken met woorden die je namens God mag spreken. Verhalen helpen hierbij. Tijdens een verhaal ontspannen je luisteraars namelijk, zodat ze weer even lucht krijgen. Daarna is er weer ruimte om iets uit te leggen. Vergelijk het met het maken van een grapje tijdens een serieus gesprek.

Naast education en entertainment is empowerment belangrijk. Spreek bijvoorbeeld heel persoonlijk je hoorders aan met zinnen als: ‘Wat dit voor jou betekent …’, ‘Ik hoop dat dit jou bemoedigt …’ ‘Wat jij hiermee kunt van de week …’ et cetera. Je geeft hiermee de relevantie aan voor je hoorders, zodat ze de boodschap op hun eigen leven kunnen betrekken.

4. Erken mogelijke bezwaren
Tijdens jouw uitleg wegen je hoorders waarschijnlijk af of ze het met je eens zijn. Het geeft lucht als je denkbeeldig op (een van) hun bezwaren ingaat. Zie hierover ook de blog over voldoende erkenning geven.

5. Sluit positief af
Met te veel education kunnen je luisteraars de informatie niet meer opnemen.

Met te veel entertainment loop je het risico dat je een ‘verhaaltjesdominee’ wordt, waarbij je meer een motivational speaker wordt dan een spreker die geroepen is de Bijbel uit te leggen.

Bij te veel empowerment kan je preek te activistisch worden. Bij voorbaat raken sommige luisteraars al teleurgesteld, omdat ze toch al weten dat het niet gaat lukken om jouw idealen in de praktijk te brengen.

Maar schiet niet door. Als het passend is bij de kernboodschap van je preek om te inspireren, te empoweren: doe het. Maar dan wel op een manier die zowel uitdagend als haalbaar is. Reik liever een haalbaar klein stapje aan dan een te grote stap waarin je luisteraar faalt.

Past het meer bij je preek juist te benadrukken dat het niet van ons afhangt door wat Christus heeft gedaan? Vertel het! Dat geeft pas lucht!

Hoe doe je dit in de praktijk? Plan een feedbackgesprek. De opbrengst gaat naar India!
Grote kans dat je bovenstaande tips allemaal logisch vindt. Maar dat betekent nog niet dat je ze bij elke preek goed toepast. Ik hoorde pas iemand zeggen: ‘De regels van de retorica zijn eenvoudig, de toepassing ervan is alleen heel lastig.’ Wil je daarom eenmalig feedback op jouw preek? Meld je aan voor Zin in preken. In ruil voor een gift krijg je daarnaast heel 2021 elke week een preekidee, dagelijks support in je appgroep en een maandelijkse online meeting. Je kunt er ook voor kiezen om aan het traject mee te doen zonder feedbackgesprek.

Paulien Vervoorn is spreker, trainer en auteur en eigenaar van Geloofwaardig Spreken. Deze blog van Paulien Vervoorn verscheen eerder op haar website.