De Heere Jezus had het al gezegd over de tempel (Marcus 13:2). Er zal geen steen op de andere blijven. Koornstra heeft dus gelijk? Ja, althans voor een deel. De verwoesting van de tempel is een stukje van de eindtijd. De eindtijd begint ermee. Maar er komt nog meer.

Van tempelverwoesting naar tempelontwijding
Wat is het geval? Het boek Daniël gaat uit van de tempelverwoesting in 586 voor Christus (Daniël 1:2) en loopt uit op de tempelontwijding van 167 t/m 164 voor Christus. De Syrische vorst Antiochus Epiphanes IV stuurde er op aan. Hij plaatste een beeld van de god Zeüs op het tempelplein in Jeruzalem. Het Bijbelse begrip dat deze situatie kort benoemt is ‘de verwoestende gruwel’. Deze term komt viermaal voor in Daniël (Daniël 8:13, 9:27, 11:31 en 12:11). Antiochus wilde het Joodse volk helleniseren – oftewel Grieks maken – in hun denken en doen. De Joden mochten de sabbat niet langer vieren. Ook werd de besnijdenis verboden. Men mocht geen Tenach in huis hebben. Veel trouwe Joden vonden de dood. De familie van de Makkabeeën vormde een verzetsbeweging die uiteindelijk de Syriers de stad uitdreven. De Joodse gemeenschap viert elk jaar het Chanoeka-feest om de herinwijding van de tempel te gedenken.

God leert ons in de eschatologie van Daniël onderscheid te maken tussen 1. tempelverwoesting en 2. tempelontwijding. De eerste is een straf van God. De tweede is een aanval op God en het geloof van het Joodse volk. Er zijn zeker overeenkomsten tussen deze twee gebeurtenissen, maar ze verschillen voldoende om ze uit elkaar te houden.

De rede van Jezus over de laatste dingen
In de rede van Jezus wordt de eindtijd ingeklemd tussen de tempelverwoesting van 70 na Christus en de tempelontwijding die we nog voor de boeg hebben. De Heere pakt de term ‘verwoestende gruwel’ uit het boek Daniël op en projecteert die term op de toekomst. Marcus 13:14 zegt: Wanneer u dan de gruwel van de verwoesting, waarover door de profeet Daniël gesproken is, zult zien staan waar het niet behoort – laat hij die het leest, daarop letten! – laten dan zij die in Judea zijn, vluchten naar de bergen. De vereenzelviging van de tempelverwoesting in 70 na Christus met ‘de verwoestende gruwel’ in Marcus 13:14 is onjuist. De eerste aankondiging – in Marcus 13:2 – gaat over tempelverwoesting (straf), de laatste over tempelontwijding (aanval op God en geloof). Ook blijkt er tussen de tempelverwoesting en de tempelontwijding een lange periode te liggen. De Heere zegt namelijk in Marcus 13:10 ‘dat eerst het Evangelie moet worden verkondigd aan alle volken.’ De wereldwijde zending is in 70 na Christus nog lang niet voltooid.

De tempelverwoesting van 70 na Christus vormt dus wel het begin van de Bijbelse toekomstverwachting, maar is niet het einde. Wat verwachten we nog? Om iets te noemen: De terugkeer van het Joodse volk naar het land van herkomst (reeds bezig), de herbouw van de tempel en de opkomst van de antichrist en een aanval op het geloof en de stad Jeruzalem. We beleven spannende tijden.

• ‘Het zeventigwekenvisioen’ van Daniel 9 beschrijft een lange periode, die loopt van tempelverwoesting (straf) tot tempelontwijding (aanval op het geloof). Het visioen vormt een blauwdruk van de lange periode tussen de tempelverwoesting in 70 na Christus – die Jezus aankondigt – en de tempelontwijding die volgens de Heere nog in de schoot van de toekomst verborgen is.
• Lucas veronderstelt – na de verwoesting van Jeruzalem – een herstel van het Joodse volk en stad en tempel. Lucas 21:24 zegt: En Jeruzalem zal door de heidenen vertrapt worden, totdat de tijden van de heidenen vervuld zullen zijn.
• Paulus gaat ook uit van een toe-wending van God tot het Joodse volk tegen het eind van de tijd (Romeinen 11:25)

Lees ook: Jeroen Koornstra over overgang van oud naar nieuw verbond: "Die hele vervangingstheologie is sowieso onzin".

Drs. Gerard de Lange is emeritus-predikant binnen de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK). Klik hier om zijn website te bezoeken.