Visionairs en verbinders
Van nature zijn voorgangers vaak òf meer visionair òf meer verbindend, heb ik gemerkt. Daarin verschillen ze niet van leiders in andere organisaties. Visionairs zijn de evangelisten en apostelen met de bezielde preken, die keuzes durven maken, richting geven, maar ook nog wel eens voor de troepen uitlopen en vergeten de mensen mee te nemen.

Verbinders zijn de mensen die juist heel veel zorg hebben voor het betrekken van mensen, het horen van meningen en gevoelens, zij zijn de herders en pastors die zorg dragen, maar ook nog wel eens degenen die het lastig vinden om duidelijk richting te geven, keuzes te maken, gaan staan voor wat ze vinden, al dan niet uit angst voor conflicten.

Het moet dus ons streven zijn om zowel te werken naar visie (een heldere boodschap vanuit het Woord, weten waar je gemeente voor staat) als verbinding (oog en oor hebben voor wat er leeft, mensen een stem geven, werken aan eenheid). Dat dit een uitdaging is om het in één persoon, namelijk de voorganger, te verenigen, mag duidelijk zijn. Het goede nieuws is dan ook: God heeft dat nooit zo gewild! Hij wilde geen kerken met een groep volgers en één leider, God wilde dat we samen zouden sturen!

Gedeeld leiderschap
God heeft in de gemeente aan allerlei mensen een plaats gegeven, schrijft Paulus in 1 Korinthe 12. Apostelen, evangelisten, profeten, herders en leraren, dit wordt ook wel de 5-voudige bediening genoemd. Gods leiderschapsmodel is gedeeld leiderschap! Mensen worden niet toegerust met alle gaven tegelijk, omdat ze niet bedoeld zijn voor een alles in één  bediening. Er zijn verschillende gaven, maar er is één Geest. Omdat er verschillende dienende taken zijn, maar slechts één Heer. (1 Kor. 12: 4,5). Je krijgt dus wat je nodig hebt voor de taken waarvoor God je bedoeld heeft. Zo worden degenen die God toebehoren toegerust om hem te dienen en het lichaam van Christus op te bouwen. (Ef.4:12)

In veel kerken zien we dat dit principe niet of maar zeer beperkt in de praktijk wordt gebracht. De voorganger moet een soort alles in één zijn, en dan hebben we nog een (kerken)raad die de rest doet... Ook de raad wordt vaak niet uitgezocht op verschillende leiderschapscompetenties, maar vanuit beschikbaarheid of passend in onze huidige cultuur en mores. Terwijl we ons juist zouden moeten uitstrekken naar de diversiteit die God voorschrijft in Zijn Woord!

Vaak vinden we dat moeilijk; leiderschap delen,  taken uit handen geven, samenwerken met mensen die een heel andere visie hebben. Maar weet dat dit ons eigen kwetsbare ego is en niet hetgeen God van ons vraagt. Werk eraan, bid ervoor en houd het doel voor ogen: dat Gods Koninkrijk wordt gebouwd en uitgebreid!

Allemaal leiders
Maar het gaat nog verder. Gods kerk kan niet groeien als leiderschap is voorbehouden aan voorgangers en (kerken)raad. We moeten ernaar streven allemaal leiders zijn!  Hoe kunnen we anders nieuwe discipelen maken? Petrus, de apostel van de eerste gemeente, legt ons uit dat we allemaal bedoeld zijn om priesters te zijn (1 Petrus 2). Ds. Jaap Hansum omschrijft in een van zijn preken heel mooi wat daarmee bedoeld wordt:  “Een priester heeft altijd een soort plaatsvervangende rol. Hij is uitgekozen, geroepen, apart gezet om namens alle anderen, die geen priester zijn, God te loven en te danken, te bidden en offers te brengen. En om andersom iets van God te brengen bij de mensen door mensen te dienen, te onderwijzen, te zegenen, te bemoedigen en te bekrachtigen.”

Een priester vertegenwoordigt de mensen bij God en God bij de mensen. Vaak denken wij dat dit een enorm belastende taak is, alleen voorbehouden aan hele deskundige mensen. Maar in werkelijkheid kunnen we overal waar we zijn gesteld tot een priester zijn: in ons gezin, op de zondagsschool, voor je ongelovige buurman of je zieke vriendin. Een priester willen zijn is een hartsgesteldheid van gedelegeerd leiderschap, gedelegeerde autoriteit van God. Je laat het niet over aan de mensen in de formele ambten, maar strekt je ernaar uit om allemaal bouwers van het Koninkrijk te worden.  En daarmee ben je gehoorzaam aan de zendingsopdacht die Jezus ons geeft: Gaat hen, maakt alle volken tot mijn discipelen en doopt hen in de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes, en leert hen onderhouden al wat Ik u bevolen heb (Matth 28: 19).

En het versterkt overigens ook je eigen geloof. Als jij getuigt van je geloof is dat niet alleen voor de ander, maar ook voor jouzelf tot zegen. Het helpt jou ook om stand te houden en te overwinnen! (Openbaring 12:11) Ik wil je van harte uitnodigen dat te gaan proberen! 

Bemoedigingscultuur
Voor Samensturing gebruik ik in mijn lezingen vaak het beeld van de ganzen die in V-formatie vliegen. God gaf ons daarin een prachtig beeld van leiderschap. Ganzen hebben een duidelijke richting en taken, maar ze wisselen die ook om ervoor te zorgen dat niemand overbelast raakt. Ze zorgen voor maximale opwaartse kracht doordat ze allemaal verbonden zijn aan het doel, waarover ik in mijn eerste artikel schreef. Iedereen streeft ernaar om in formatie te blijven, omdat alleen vliegen zoveel vermoeiender en belastender is. Als een gans ziek of gewond is, gaan er twee ganzen mee naar beneden en blijven bij hem om hem te beschermen, totdat hij weer kan vliegen of sterft.

Maar het mooiste vind ik misschien nog wel dat ganzen elkaar aanmoedigen om door te zetten. Ze gakken en snateren niet maar wat over het leiderschap in hun groep, nee ze moedigen elkaar aan vanuit de bereidheid de ander te helpen zijn of haar bijdrage vol te ouden of te verbeteren. Dat is een bemoedigingscultuur en dan kun je ook echt samen sturen!

Over de auteur
Rianca Evers-den Ouden is spreker en auteur van het boek Samensturing, organiseren vanuit gedeelde verantwoordelijkheid. Dit boek werd genomineerd voor Managementboek van het jaar. Zij werd door verschillende predikanten gewezen op de bijbelse principes die Samensturing bevat, en gelooft dat Samensturing een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van gezonde kerkelijke organisaties, die handelen vanuit verbondenheid met elkaar en met de Heer, en het doorbreken van (religieuze) tradities en hiërarchie die hieraan niet bijdragen.

Voor CIP schrijft zij een drieluik over Samensturing in de kerk. Dit is deel 2

Lees hier deel 1: Wat is nu eigenlijk het doel van de kerk?