Wat iedere christen moet weten over het pesachmaal
Vorige keer zagen we dat Jezus deze dingen erbij betrekt, wanneer hij zijn maaltijd instelt:
- het pesachmaal,
- een offer (hij geeft zijn lichaam),
- het nieuwe verbond,
- de komst van het koninkrijk van God.
Vandaag kijken we naar het pesachmaal.
De pesachmaaltijd gaat over de bevrijding van het volk Israël uit Egypte. God geeft het volk opdracht om op de laatste dag voor hun vertrek een speciale maaltijd te houden (Exodus 12:1-14). In die nacht zal God alle eerstgeboren zonen van Egypte doden. Maar hij zal aan de huizen van zijn volk voorbijgaan, wanneer de deurpost is bestreken met het bloed van een lam. Vandaar de naam pesach, van het werkwoord pasach, wat betekent: voorbijgaan, sparen. De Heer zal zijn volk sparend voorbijgaan (pasach).
Daarbij geeft God Zijn volk opdracht die herinneringsmaaltijd ieder jaar weer te vieren, ‘...als een feest ter ere van de Heer’. Het pesachmaal is dus een feestmaal, een feestmaal van bevrijding.
Het wordt gevierd in de huizen, met de eigen familie of met de buren. Een lam sterft, en daardoor worden de huisgenoten gespaard. Het lam brengt dus verlossing. Het wordt geroosterd en gegeten. Bij het lam wordt brood gegeten. Het brood is ongezuurd. Het bestaat dus alleen uit meel, water en zout, zonder zuurdeeg. Het niet gebruiken van zuurdeeg voor de pesachmaaltijd heeft een speciale betekenis: ongezuurd heeft hier de betekenis van zuiver, zonder zonden. Wanneer de kinderen van Israël bevrijd worden uit de slavernij, en gevormd worden tot een volk van God, eten zij een feestmaal met zuiver brood, als een beeld van bevrijding en van breken met alles wat de relatie met God belemmert.
De maaltijd bestaat dus uit een lam zonder zonde, brood zonder zonde, en daarbij bittere kruiden. Ook aan de feestmaaltijd van bevrijding zit toch een bittere smaak. Die bittere kruiden moeten wel een herinnering zijn aan de bittere tijd van slavernij. Maar daarnaast vormen zij misschien ook wel een aanwijzing voor het feit dat de tocht naar het beloofde land ook niet zonder moeite zal zijn. Het pesachmaal is immers wel een feestmaaltijd van bevrijding, maar het wordt gevierd midden in de moeiten van het bestaan. Het volk zal ook na zijn verlossing nog met bittere dingen te maken krijgen.
Het is heel opmerkelijk dat het volk Israël de opdracht krijgt een feestmaal te houden, terwijl het feitelijk nog in de slavernij is. Bovendien zitten de Israëlieten op dat moment nog midden in de stress van de komende uittocht. Die is hun beloofd, maar het moet allemaal nog wel gebeuren. Een situatie van grote onzekerheid en spanning. In deze omstandigheden moeten ze voor de eerste keer deze feestelijke maaltijd houden, in opdracht van God.
Alle volgende jaren, na de bevrijding uit Egypte, kunnen ze wel terugzien op hun bevrijding en deze maaltijd als feestelijke herinnering vieren. En dat hebben ze gedaan, in bijbelse tijden en tot op vandaag. Vieren ze dan iets historisch, iets dat vroeger gebeurd is, zoals wij 5 mei vieren als bevrijdingsdag (terwijl de meesten van ons dat niet hebben meegemaakt)? Nee, dit feest heeft heel nadrukkelijk een persoonlijke betekenis. In Exodus 13:8 krijgt het volk opdracht om het zo te vieren: ‘Dit is wat de Heer voor mij heeft gedaan bij mijn uittocht uit Egypte’. En zo vieren en beleven de Joden dit feest nog steeds, als een persoonlijke verlossing.
Tijdens de viering van dit pesachmaal stelde Jezus zijn eigen herdenkingsmaaltijd in. De betekenis van pesach is er dus als het ware in opgenomen. Zo laat Jezus zien: de maaltijd van de Heer is een feestelijke maaltijd, waarbij zijn volk viert dat het is bevrijd van de slavernij van de zonde, en op weg gaat naar het beloofde land, ook al zullen verleden en toekomst nog wel eens een bittere smaak kunnen veroorzaken.
De parallellen tussen het pesachmaal en de maaltijd van de Heer zijn opvallend:
Het Pesach laat zien wat Jezus ging doen: onschuldig als een lam, zonder zonde, bewerkte hij dat wij gespaard worden voor het oordeel van God dat over de wereld zal komen. Het bloed van het lam zorgt voor redding (vergelijk ook Joh. 1:29: Jezus als het lam van God dat de zonde van de wereld wegneemt).
De eerste keer dat deze maaltijd werd gevierd was ook een periode van spanning en onzekerheid voor de leerlingen. Maar de volgende keren konden ze het vieren als een bevrijdingsfeest.
Net als de Joden bij het Pesach belijden wij bij de maaltijd van de Heer: ‘dit is wat de Heer voor mij heeft gedaan bij mijn verlossing op Golgotha’ - ook al waren wij daar zelf niet bij.
Zo zien we dat het pesachmaal één van de vier elementen vormt van de maaltijd van de Heer. Het avondmaal krijgt hierdoor het karakter van een feestmaaltijd waarmee we onze bevrijding vieren, ook al zijn nog niet alle moeiten opgelost.
Arie-Jan Mulder is spreker en schrijver. Zijn boek over het avondmaal is verkrijgbaar als papieren boek en als ebook. Klik hier om zijn website te bezoeken.
Praatmee