Maar het laat ook zien dat de Geest het belangrijk heeft gevonden alle elementen van die gebeurtenis herkenbaar en nadrukkelijk te presenteren, en zo te bewaren voor de kerk. En dus is het voor ons belangrijk om goed na te denken over de woorden van Jezus bij die gelegenheid. In de komende afleveringen van deze serie over het avondmaal gaan we op zoek naar de betekenis van wat Jezus zelf over die maaltijd zegt.

We nemen daarvoor de beschrijving van Lukas als leidraad, omdat die de meeste details geeft:

Lukas 22:14-20:
Toen het zover was, ging hij samen met de apostelen aanliggen voor de maaltijd. Hij zei tegen hen: ‘Ik heb er hevig naar verlangd dit pesachmaal met jullie te eten voor de tijd van mijn lijden aanbreekt. Want ik zeg jullie: ik zal geen pesachmaal meer eten voordat het zijn vervulling heeft gevonden in het koninkrijk van God.’ Hij nam een beker, sprak het dankgebed uit en zei: ‘Neem deze beker en geef hem aan elkaar door. Want ik zeg jullie: vanaf nu zal ik niet meer drinken van de vrucht van de wijnstok tot het koninkrijk van God gekomen is.’ En hij nam een brood, sprak het dankgebed uit, brak het brood, deelde het uit en zei: ‘Dit is mijn lichaam dat voor jullie gegeven wordt. Doe dit, telkens opnieuw, om mij te gedenken.’ Zo nam hij na de maaltijd ook de beker, en zei: ‘Deze beker, die voor jullie wordt uitgegoten, is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt.

Lukas vertelt hier dat Jezus vlak voor Zijn lijden het pesachmaal eet, samen met Zijn leerlingen. Het pesachmaal bestaat uit een aantal bijzondere gerechten, allemaal met een symbolische betekenis. In Exodus 12 wordt het ingesteld, vlak voordat het volk Israël uit Egypte bevrijd wordt. Als ingrediënten worden genoemd een geroosterd lam, ongezuurd brood en bittere kruiden. Later zijn daaraan nog andere dingen toegevoegd, waaronder wijn.

Van de elementen uit die pesachmaaltijd selecteert Jezus er op deze bijzondere avond twee: brood en wijn. Dat zijn op zichzelf heel gewone en in die tijd elementaire onderdelen van iedere maaltijd. Alleen is het bij het pesachmaal bijzonder dat het om ongezuurd brood gaat. Dat heeft bij die maaltijd een bijzondere betekenis, zoals we nog zullen zien. Maar we zullen nog zien dat het avondmaal niet alleen de betekenis van het pesachmaal in zich draagt. Voor de toepassing van het avondmaal is het dan ook goed om voorlopig te denken aan brood en wijn als gewone, elementaire onderdelen van een maaltijd.

In het besef van zijn komende lijden verbindt Jezus een bijzondere betekenis aan het brood en de wijn. En Hij geeft daarbij een opdracht. Het brood is zijn lichaam dat Hij zal geven, en de wijn is Zijn bloed dat zal worden vergoten. En de opdracht is om dat stukje maaltijd telkens opnieuw te doen om Hem te gedenken. Zo maakt Jezus direct duidelijk dat het avondmaal wel verband houdt met de paasmaaltijd, maar dat het toch iets heel anders is. Het avondmaal, dat hier voor het eerst gevierd wordt, is een heel nieuwe maaltijd, waarmee nieuwe dingen worden gevierd.

Als Jezus zo duidelijk iets nieuws instelt, gaat Hij dan ook uitleggen wat er precies mee gevierd gaat worden? Dat gaat Hij inderdaad doen, en wel heel precies, zoals we zullen zien.

Bij het lezen van de tekst valt namelijk op dat Hij bij de instelling van deze maaltijd een aantal dingen aanduidt. Blijkbaar zijn die in verband met deze maaltijd van belang. Die elementen moeten we dus goed bekijken.
Dit zijn de dingen die Jezus erbij betrekt, wanneer Hij zijn maaltijd instelt:
- het pesachmaal,
- een offer (hij geeft zijn lichaam),
- het nieuwe verbond,
- de komst van het koninkrijk van God.

Pesach, offer, verbond en het koninkrijk zijn stuk voor stuk belangrijke begrippen in de Bijbel. In de komende afleveringen zullen we zien dat ze ook heel wezenlijk zijn voor de viering van de maaltijd van de Heer.

Arie-Jan Mulder is spreker en schrijver. Zijn boek over het avondmaal is verkrijgbaar als papieren boek en als ebook. Klik hier om zijn website te bezoeken.