De gevaarlijke oplossing die David de Vos aanbiedt
Het valt niet mee om eraan te ontkomen. Zelfs al zou je het niet willen, dan nog gaat het rauw op je dak vallen. Of… het valt als ‘rouw’ op je hart… Het boek ‘Rauw’ van David de Vos heeft stof doen opwaaien. Op verzoek van Cvandaag schrijf ik er ook iets over. Genuanceerd, liefdevol, maar wel duidelijk. Ik zeg het maar vooraf. Ik houd van David. Ik ken hem (een beetje), ik was bij veel conferenties waar hij óf aan meewerkte óf die hij organiseerde. Ik was oudste in de kerk toen hij als piepjonge tiener-prediker een avond sprak voor alle jongeren en waar hij ze ‘pakte’ met zijn praktische preek. Hij was toen nog bakker bij de Konmar en ik had wel iets met die Konmar. Sindsdien heb ik David een beetje gevolgd.
Het boek ‘Rauw’ heb ik heel goed gelezen en alles gevolgd wat erover werd geschreven en vrijwel alle interviews die David gaf beluisterd of bekeken. Het zou zomaar kunnen dat David zijn 100.000 te verkopen exemplaren wel gaat halen, een soort ‘zakenman-uitspraak’ die hij zich liet ontlokken door Joram Kaat.
Ongeschreven heiligheid aan de kaak gesteld
Het is een heel goed en toegankelijk geschreven boek en het leest als een trein. David stelt zich kwetsbaar op, dat siert hem. Hij durft het ook aan om de ongeschreven heiligheid rondom de charismatische beweging aan de kaak te stellen. Het ‘toneelspel’ van leiders te ontmaskeren. Hij was er zelf onderdeel van. Ik loop ook rond in diezelfde wereld, maar niet met beide benen. Ik ben óók kritisch op mijn ‘club’, dat hebben de lezers die mijn columns hier volgen allang gemerkt.
Een aantal dingen, die David noemt, kan ik me echt wel voorstellen. Manipulerend podiumgedrag, autoritair leiderschap, enzovoort. Toch vind ik het verdrietig dat ik óók weer die aloude debat-truc herken in het boek. Het is heel gemakkelijk, maar ook on-Bijbels, om eerst een karikatuur te maken van een – door jou beleefde – werkelijkheid in de ‘evangelische beweging’, om dan vervolgens die karikatuur te gaan bestrijden.
Ik denk dat de ‘kwalijke praktijken’ die David beschrijft inderdaad zullen voorkomen in de evangelische (en zeker de charismatische) beweging. Maar ze zijn écht niet wijdverspreid gemeengoed. Maar daar waar het wel gebeurt zijn de wonden diep, dat adresseert David meer dan terecht. Ter geruststelling (of juist niet): ze komen overál voor waar feilbare mensen – misschien met de beste bedoelingen – soms hele domme en narcistische dingen doen. Ook op baptistisch of reformatorisch terrein. Denk alleen maar aan al die actuele berichten hier op Cvandaag rondom de Christelijk Gereformeerden en de Hersteld Hervormden.
Herkenning alleen al kan troosten
Ook David heeft domme dingen gedaan, zo erkent hij. Trouwens ook binnen en rond zijn eigen teams ontstonden dat soort wonden. David moet (net als ik) oppassen niet te vervallen in die gelijkenis van de balk en de splinter. Of, zoals Peter Paauwe van Doorbrekers het uitdrukte: een gevalletje van “de-pot-verwijt-de-ketel”.
Toch is het mooi en goed dat David dit soort kwalijke dingen uit de praktijk van “ons -evangelischen” aan de orde durft te stellen in zijn boek. Het zal voor veel mensen herkenning oproepen en daarmee alleen al tot troost kunnen zijn. Wij zijn inderdaad vaak te gemakkelijk in het suggereren dat Jezus het medicijn is voor alle kwalen, terwijl we ons niet willen verdiepen in die kwaal. Of ons niet werkelijk geïnteresseerd tonen in de mensen die lichamelijke- en zielenpijn lijden. David steekt hun een warme hand toe en wil zich met zijn eigen geschuurde ervaring tot spreekbuis voor hen maken. Jezus is inderdaad niet het ‘toverstokje’, zoals David dat terecht heeft ontdekt.
Gevaarlijke oplossing
Maar… en dan kom ik bij mijn persoonlijke pijnpunt van Rauw… met die constatering is er nog geen oplossing voor al deze ‘teleurgestelden’ waarmee David zich zo graag wil vereenzelvigen. En ook niet voor alle afgehaakten, voor alle atheïsten, alle gender-verwonden, alle new-agers, alle moslims enzovoort. En de oplossing die David aan het eind van zijn boek aanbiedt, vind ik een gevaarlijke.
Niet je gevoel moet centraal staan
Wat is er dan zo gevaarlijk? David zet de verwonde gevoelsmens met zijn behoeften centraal. Het recht op geluk, het recht op ‘gezien’ worden. Maar dat is niet het echte probleem van de mens zoals de Bijbel ons dat aanreikt. Het echte probleem is de ‘zonde’ die scheiding brengt tussen een heilig God en de verloren mens. Voor elk mens, of je nu geboren bent in een charismatisch/evangelisch nest, of in een degelijk reformatorisch ‘rijtjes-huis’, of in een atheïstische leefgemeenschap, of in een regenbooggezin… het probleem is voor allemaal hetzelfde. We hebben Jezus nodig als Degene die zegt dat Hij dé Weg, dé Waarheid en hèt Leven is. Niemand komt tot God – die Zich als een Vader wil laten kennen – dan dóór Hem.
Het zondeprobleem is een juridisch probleem, niet primair een gevoelsprobleem. We gaan niet verloren omdat we ons een minkukel voelen of ons geconfronteerd zien met de gevolgen van onze depressieve werkelijkheid. En we worden niet gered als het ons zou lukken om ons met wat voor zogenaamd ‘heidense’ therapie, of wat dan ook, ‘beter’ of zelfs ‘gelukkig’ te voelen. We helpen ze ook niet door ze zich gezien te laten voelen. Wij allemaal worden gered als we ons – mét al onze zonden, mét al onze minderwaardigheidsgevoelens, mét al onze schijnheiligheid en schijnveiligheid – wenden tot de Zoon van God. Hij is Degene die heeft betaald wat wij God schuldig waren.
Van je troon afkomen
Maar dat ‘offer’ vanuit God accepteren, dat vraagt geloof. Vertrouwen dat het wáár is wat God zegt over Hemzelf en over ons. Vaak dwars tegen je gevoelens in. Geloven en vertrouwen is hetzelfde woord in het Grieks van de Bijbel. God volkomen vertrouwen, ook al voel je het niet en ook al begrijp je het niet. Jezelf toevertrouwen aan Jezus Christus, de mens-geworden JHWH. Daarvoor moet je zelf van je troon afkomen, inclusief alle op jezelf gerichte behoeften en gevoelens. De afgod van “zie-mij-eens” moet ontmaskerd worden. Knielen bij het kruis en niet bij een bed violen van je eigen gelijk of je wonderlijke ontdekkingen.
Opnieuw geboren
Elk mens heeft Jezus als Verlosser, Heiland én Heer nodig. Niet alleen voor de eeuwigheid bij God (dat zeker in de eerste plaats), maar ook voor het volle leven nu. En dat is inderdaad niet altijd een leven van voorspoed en geluk. Het zal blijven schuren.
Alle mensen worden geboren “in Adam”, als zondige mensen. Vervreemd van de Schepper van hemel en aarde. Wat we nodig hebben is om opnieuw geboren te worden in de laatste Adam, in Jezus Christus. Daar is dat zojuist beschreven ‘geloof’ voor nodig. Dat legde Jezus al uit aan een van de meest geleerde mensen uit zijn tijd (lees Johannes 3). Maar Hij heeft het ook uitgelegd aan tollenaars, prostituees, door demonen bezeten mensen, hoereerders en welke andere zondaars dan ook. En hoe word je opnieuw geboren? Door het offer van Jezus voor jezelf aan te nemen. De meest bekende tekst uit de Bijbel (Joh 3:16) vertelt het luid en duidelijk. ….”opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat maar eeuwig leven heeft”.
Het is de tekst waarover Billy Graham meer dan 50.000 keer heeft gepreekt. Voor machthebbers, voor atheïsten, voor moslims, voor iedereen die zich niet gezien voelde…. Kortom voor alle mensen die durfden te erkennen dat ze ‘zondaars’ waren. Die als een ‘minkukel’ in Gods spiegel durfden te kijken. Met als resultaat dat de hemel vol zal zijn met mensen die deze “dwaze boodschap van de prediking van het kruis” hebben geloofd (1Kor 1:21).
Horizontale oplossing is schijnoplossing
Die boodschap mis ik helemaal bij David. Hoe komt dat toch? Ik kan niet anders dan concluderen dat alles wat David in zijn boek als ‘oplossing’ aanreikt gewoon horizontaal is. Oplossingen voor de mens in het nu, voor zijn gelukszoektocht. Een vervulling van zijn behoeftes. Het gezien en geaccepteerd worden in zijn emotionele onmacht. Het zijn schijnoplossingen want het échte probleem van de mens is verticaal. De mens heeft Gods oplossing nodig. Het wonder van het kruis van Jezus Christus.
Het klinkt heel nobel en eigentijds inclusief van David om zich af te zetten tegen de geharnaste predikers op evangelisch terrein en uit te reiken naar iedereen die verwond is, atheïst is, als moslim geboren, of wie dan ook. Maar je helpt ze van de wal in de sloot als je niets anders hebt te vertellen dan dat wat in de laatste hoofdstukken van zijn boek klinkt.
David wil een ander soort kerk en dan suggereert hij een andere empathische vorm. Maar wat hij vervolgens lijkt te bedoelen is een andere theologie.
Universalisme in een nieuw jasje
En die andere theologie klinkt voor mij als een horizontaal evangelie. Het halve evangelie van de medemenselijkheid. Het klinkt als het aloude Universalisme in een ander jasje. Het komt wel goed met je omdat je zo graag het goede wilt doen. Het komt me zo akelig bekend voor.
De David van de Bijbel was een man naar Gods hart. Niet omdat hij perfect was, verre van dat. Hij durfde te discussiëren met God. Maar hij was corrigeerbaar en keerde altijd terug naar het volkomen vertrouwen van God. En dát maakte hem tot iemand waar God hoog van opgeeft. Ik bid dat deze Zeewoldese ‘rauwe David’ ook toe. Veertig jaar, er valt nog zoveel te ontdekken met en over God. En dat zegt dan de man die met een glimlach terugdenkt aan de tijd dat hijzelf 40 was.
Jan-Willem Grievink is onderzoeker, schrijver en spreker. Hij reageert in deze opiniebijdrage op het boek van David de Vos en de uitspraken die De Vos in de media deed.
Praatmee