Eind 2022 blokkeerde het leger van Azerbeidzjan de enige weg die onze republiek verbindt met Armenië. Vanaf dat moment werden wij omsingeld door het Azerische leger. Er kwamen vanaf dat moment ook geen levensmiddelen en medicijnen meer naar ons toe. De 120.000 inwoners moesten het doen met wat er was, en na ongeveer twee maanden waren de voorraden uitgeput. Ondertussen waren er vanuit Rusland troepen aangekomen die moesten toezien op het bewaren van de vrede tussen Armenië en Azerbeidzjan.

De Heere was ons op een bijzondere wijze genadig. Wij ontdekten dat zich onder de Russische troepen een jonge, pasbekeerde soldaat bevond. Zijn naam was Ruslan. Hij zocht contact met ons en bood ons zijn hulp aan. Door hem voorzag de Heere in wat wij nodig hadden aan voedsel en medicijnen. Zo regelde hij onder andere medicijnen voor mijn moeder die lijdt aan problemen met haar bloeddruk. Hij speelde het zelfs klaar om mijn kinderen af en toe wat snoepgoed toe te stoppen. Echter, ‘de beek droogde uit.’ Na drie maanden werd Ruslan overgeplaatst terug naar Rusland.

In maart 2023 nam de druk verder toe. Door maatregelen die Azerbeidzjan nam werden elektriciteit en gas zeer schaars. De mensen om ons heen geraakten in nood, evenals wij zelf. Echter, wij mochten vertrouwen op de Heere. Wij wisten: Hij zal ons niet aan ons lot overlaten in onze nood. Wij bleven met onze kleine gemeente samenkomen, vaak in het donker, bij kaarslicht en in de kou. Er was honger, dat ging ook ons niet voorbij. Om brood te kunnen kopen moesten de mensen wel 10 uren in de rij staan. Maar ook hier hielp de Heere. Toen ik aan de beurt was vroeg ik of ik misschien meel kon kopen, om zelf brood te bakken. Maar dat mocht niet. Er werd alleen aan bakkerijen verkocht. Tot de man vernam dat ik vader ben van wel 9 kinderen. Toen was hij wel bereid om mij een zak meel te verkopen. Ook op andere manieren merkten wij de bemoeienis van de Heere. In ons gezin werd niet gemord en geklaagd. Er was geen ontevredenheid, ook niet onder de kinderen. Eerder het tegenovergestelde. Er was geestelijk ruimte om om te zien naar de mensen om ons heen, te getuigen en hen tot inkeer te roepen. Wij hadden te eten, wij hadden elkaar, wij hadden de Heere. Meer was niet nodig.

Nu bezit ik het Russische staatsburgerschap, evenals mijn kinderen. In augustus namen de Russische vredestroepen contact met mij op en boden aan mijn gezin veilig het gebied uit te geleiden, richting Armenië. De meeste Russische staatsburgers maakten van dat aanbod graag gebruik. Echter, ik overlegde met mijn vrouw, wij baden en besloten niet van het aanbod gebruik te maken. Hoe zouden wij onze kleine kudde achter kunnen laten? Ik deelde dit besluit mee aan mijn broer, Armen, die in Rusland woont. Hij drong er bij mij op aan dan toch tenminste onze kinderen te laten gaan. Wij spraken daarover met de gemeente, die waren het daarmee eens. Toen namen wij het besluit het zo te doen. Al onze kinderen, behalve de jongste, zouden door de Russische troepen naar Armenië gebracht worden. Immers, in Nagorno Karabach was het gevaarlijk, er was honger, het conflict zou weer kunnen escaleren.

Ik besloot om broeder Alexander Kostenko in Armenië te bellen en ook hij stond achter het besluit. Nog een telefoontje deed ik, naar Nicolai Stepanovitsj Antonjoek, voorzitter van onze broederschap en een zeer wijze broeder. Hij was een andere mening toegedaan. Hij vond dat wij de kinderen bij ons moesten laten. Dat raakte aan een ongemakkelijk gevoel dat mij vrouw en ik beiden al hadden. Hoe zouden wij onze kinderen kunnen laten gaan? De gedachte aan zo’n afscheid konden wij beiden niet verdragen. Wij besloten de raad van br. Antonjoek te volgen. Dat deelden wij aan de Russische soldaten mee, die waren daardoor verrast.

In het voorjaar hadden wij de mogelijkheid om wat kippen te kopen. Een zak meel kostte toen 200 dollar. Zout en suiker waren er niet meer, vlees was te koop, maar heel erg duur en op rantsoen. Ik kon een aantal koeienkoppen aanschaffen die ik reinigde en door de vleesmolen haalde. Zo hadden onze kinderen vlees te eten. Via via kregen wij de beschikking over wat geld waarvan wij levensmiddelen konden kopen die wij onder de gelovigen verdeelden. God zorgde ervoor dat ik telkens weer meel kon kopen waarvan mijn vrouw en de zusters dan brood bakten. Zo hadden wij te eten.

Op 19 september begonnen er zware bombardementen plaats te vinden. Wij woonden in het stadje Martakert, op 3 kilometer van de grens, middenin het oorlogsgebied. Het bombarderen begon overdag, de kinderen waren naar school. Ik ging er gelijk op uit om ze te halen. Meer ouders waren op dat idee gekomen, er heerste paniek. Ook andere kinderen die ik onderweg tegenkwam nam ik mee en bracht hen onder in onze schuilkelder, onder het gebedshuis. De bommen vielen om ons heen, ik ben wel zes keer heen en weer gegaan naar de school om kinderen op te halen en in veiligheid te brengen. Ook haalde ik mensen uit hun huizen, ouderen vooral, om hen bij ons onder te brengen. Ik begreep dat dat was wat er op dat moment van mij gevraagd werd.

Twee dagen lang hielden de bombardementen aan. Maar God bewaarde ons. Ons gezin bleef veilig. Toen besloot ik om de mensen uit onze kleine schuilkelder naar de grote schuilkelder onder het ziekenhuis over te brengen. Mijn gedachte was, dat als de Azerische soldaten zouden komen, zij minder snel een grote groep mensen zouden ombrengen dan een kleine zoals de onze. Toen ik op die manier iedereen had overgebracht vielen er drie granaten achter ons huis die onze schuilkelder beschadigden. Wij waren precies op tijd overgegaan. De volgende dag ging onze oudste dochter even snel terug naar huis om wat kleding voor de kleintjes te halen. Net toen zij het huis weer verlaten had, vielen er weer granaten bij ons achter het huis die haar zeker gedood zouden hebben wanneer zij nog in huis was geweest. ‘Uw Naam alleen Heere, zij de eer!’

Toen besloot onze republiek zich over te geven. Er vielen teveel slachtoffers onder de burgerbevolking. Armenië trok zich uit de strijd terug. Er werd besloten om tot een algemene evacuatie over te gaan. Wij hadden geen keuze meer dan met ons hele gezin en onze hele (kleine) gemeente te vertrekken richting Armenië. Met 18 personen in mijn busje reden wij naar de hoofdstad Stepanakert. Toen wij daar aankwamen, hadden zich daar inmiddels 80.000 inwoners van Karabach verzameld, van de in totaal 120.000. Op straat kwam ik een ongelovige vriend tegen die mij uitnodigde om bij hem thuis intrek te nemen. Ik herinnerde hem eraan dat ik negen kinderen heb, en ook nog een aantal zusters van de gemeente bij mij had. Hij zei: ‘Als jullie niet naar mij toekomen, dan zal dat voor mij een grote belediging zijn!’ Deze man deelde het weinige wat hij had met ons. Gedroogd brood, gedroogde vruchten. Wij hadden een maal per dag te eten. Meer dan dat, wij hadden dat wat in de Bijbel geschreven staat: ‘Beter is een gerecht van groen moes, waar ook liefde is, dan een gemeste os en haat daarbij.’

Om de rit naar Armenië te kunnen ondernemen was het nodig om de tank van de auto te vullen met brandstof. Maar brandstof was ook schaars en moeilijk te verkrijgen. Ik vernam dat er op een zekere plaats in de buurt benzine te verkrijgen was en reed in die richting om te gaan kijken en eventueel benzine te kopen. Onderweg kwam ik een bekende tegen die mij vertelde dat er op die plek toch geen brandstof te koop zou zijn en ik draaide om. 20 minuten later was er een enorme explosie, juist op de plaats waar wij naartoe onderweg waren geweest.

De oorzaak van de explosie weet ik niet. Maar ik vernam dat er juist brandstof uit Azerbeidzjan was aangekomen om verdeeld te worden onder hen die wilden vertrekken. 5000 mensen hadden zich daar verzameld, ik had een van hen kunnen zijn als de Heere mijn niet bewaard had. Velen moeten er omgekomen zijn, zeker 1000 mensen waren zwaar verbrand. Ik spoedde mij erheen om te helpen waar ik kon. Wat een paniek. Mensen waren elkaar kwijt, waren zwaar gewond en liepen in grote verwarring rond. Ik heb niet de indruk dat er over deze ramp veel geschreven is in de media, de hele wereld zweeg. Maar de Heere weet ervan.

Een paar dagen later werd de verbindingsweg tussen Nagorno Karabach en Armenië geopend. De dichtbijgelegen stad in Armenië ligt op ongeveer 60 kilometers rijden. Dat klinkt niet heel ver. Maar deze weg is slecht, hij leidt over een hoge bergpas en meer dan 100.000 personen ondernamen deze reis. Ik voorzag dat dat zou leiden tot een zeer lange file en ik besloot nog even te wachten. Wij vertrokken een paar dagen later, toen 80 procent van de mensen al vertrokken was. En nog was het druk. Wat een verdrietige reis was het. Alle mensen moesten alles achter laten. Ikzelf en ontelbare anderen, zijn in Karabach geboren en opgegroeid. Daar zijn wij thuis. Alles van ons ligt daar. Onderweg zagen wij verbrande auto’s, het maakte allemaal een onuitwisbare indruk op ons. De reis kostte ons 24 uren, toen bereikten wij Armenië. Daar werden wij door broeders en zusters hartelijk ontvangen. Wat waren wij moe. Ook van onze kinderen had dat alles het uiterste gevergd. Temidden van de bombardementen die wij meemaakten, had onze zoon van 4 zich letterlijk de haren uit het achterhoofd getrokken.

In Armenië vroeg men ons naar onze plannen. Ik zei dat ik voornemens was om naar Rusland te gaan. Maar de broeders hadden andere gedachten. Zij vroegen ons om te blijven in Armenië om te gaan werken onder ons eigen volk, dat uit Karabach was gevlucht. Daaraan gaven wij gehoor. Wij hebben inmiddels een klein huisje in de hoofdstad Jerevan. Wij ontvangen hulp van christenen in het Westen en uit Rusland. Eenzaam voelen wij ons niet, Gode zij dank. Maar van enig zicht op terugkeer naar ons geliefde vaderland is geen sprake. Misschien wel nooit meer. Wat wij nu willen is een klein stukje grond aanschaffen en daar een huis bouwen voor onszelf en de mensen die met ons zijn gevlucht. Dat is waarvoor wij bidden. Mag dat onder Gods voorzienigheid dan een plaats ten zegen worden, voor hen die alles achterlieten. Opdat ook zij zicht krijgen op een beter vaderland, een hemels vaderland. Waar God regeert, en waar geen oorlog meer zal zijn.

Ik dank u allen hartelijk voor uw gebed en uw zorg voor ons. Wij zijn niet ontmoedigd maar wij zijn gelukkig, de Heere is met ons. Wij zijn dankbaar dat geen van ons omgekomen is. Ons gezin, onze gemeente, onze verwanten, iedereen is veilig. Hoewel wij niet beter zijn dan anderen. Het was de wil van de Heere, dat dit alles zo gelopen is. Moge de Heere u zegenen.

Bovenstaand verhaal van Gagik Mirzojan verscheen onlangs in het magazine van Stichting Friedensstimme en is met toestemming overgenomen door Cvandaag.