UPDATE: GRAPPERHAUS MAAKT NIEUWE AFSPRAKEN MET KERKEN, MAXIMAAL 30 PERSONEN TIJDENS EREDIENST AANWEZIG. 

Hoewel bijeenkomsten met meer dan dertig mensen volgens de aangescherpte richtlijnen niet mogen, geldt een uitzondering voor religieuze bijeenkomsten (maandag 5 oktober is deze uitzondering geschrapt, red.). Bij religieuze diensten mogen maximaal 100 personen per ruimte aanwezig zijn zonder reservering. Met een gezondheidscheck en reservering vooraf geldt geen maximaal aantal personen tijdens een dienst. Sommige critici lijken niet van deze uitzondering op de hoogte. Bovendien stuit de uitzondering op veel onbegrip. Zo wordt op sociale media voortdurend verwezen naar voetbalwedstrijden. Sinds de aangescherpte coronamaatregelen is publiek daar niet langer welkom.

Scriba Albert Bouwman lichtte het besluit om 600 mensen toe te laten toe in gesprek met de Stentor: "We hebben een erg grote kerk, waar normaal 2300 mensen kunnen zitten. Nu zitten er 600 mensen op afstand van elkaar." Bovendien zijn deze 600 kerkgangers verspreid over drie gebouwen en nemen zij dus niet plaats in één en hetzelfde kerkgebouw.

SGP-leider Kees van der Staaij en ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers pleitten in mei nog voor maatwerk, zodat grotere kerken meer mensen toe kunnen laten dan kleine. Zo riep Segers op tot een 'corona-convenant' om bijvoorbeeld lokaal maatwerk te nemen bij bijeenkomsten. "Kerken brengen op een normale zondag meer mensen in beweging dan het betaald voetbal. Dit is het moment om hun waarde te erkennen", aldus Segers destijds.

Het is geen toeval dat de coronamaatregelen voor kerken zijn versoepeld sinds minister Ferd Grapperhaus in juni een kerkdienst van de gereformeerde gemeente in Nederland te Barneveld bezocht. Destijds mochten maximaal dertig kerkgangers plaatsnemen in een ruimte die 2800 zitplaatsen bevat en die twaalf in- en uitgangen telt. “Het viel de minister op welk volume dit gebouw heeft en welke mogelijkheden er zijn voor maatwerk”, aldus scriba Henk Morren van kerkgebouw De Hoeksteen. 'Als hij ergens heeft kunnen zien dat er veel meer mogelijk is dan het rigide getal van dertig of honderd kerkgangers, dan was het hier in Barneveld', merkte de hoofdredactie van het Reformatorisch Dagblad op.

Vervolgens werden er voor het hele land versoepelingen aangekondigd. Sinds 1 juli hebben kerken niet meer te maken met een bovengrens en kan er aan de hand van de grootte van het kerkgebouw bepaald worden hoeveel kerkgangers er worden toegelaten. Om die reden laat de hersteld hervormde kerk in Staphorst meer mensen toe dan een kerk die niet over een groot, monumentaal kerkgebouw beschikt. Scriba Albert Bouwman ziet dat ook geen aanleiding om terug te schalen naar maximaal dertig kerkgangers. “We hebben hier een goede afzuiging en iedereen zit echt op ruime afstand.”

Ondanks zijn recente pleidooi voor maatwerk stelde Gert-Jan Segers zich via Twitter kritisch op richting de kerk in Staphorst. “Kerken hebben in ons land een vrijheid waar ze in deze crisis heel verantwoordelijk mee om gaan. Ze zijn ook geen haarden van besmetting, gelukkig. Maar als je een kerkdienst met 600 mensen houdt, geef je wat mij betreft niet het goede voorbeeld, zoals andere kerken dat wel doen”, aldus de fractievoorzitter van de christelijke regeringspartij. Ook het CDA in Staphorst is kritisch. “Kerken hebben wel een verantwoordelijkheid en moeten de grens van wat mag niet opzoeken”, schrijft de plaatselijke CDA-fractie in een verklaring.

De SGP vindt "het niet fair om Staphorst nu zwart te maken". "Kerken zoals die in Staphorst hebben zich in de afgelopen tijd zeer ingespannen om de coronarichtlijnen zorgvuldig toe te passen en te handhaven", stelt de SGP in een verklaring op de eigen website. "Zij houden zich aan de geldende regels en geven daarin het goede voorbeeld. Bescherming van de gezondheid en het tegengaan van de epidemie is een belangrijke opgave."

"De naleving van de 1,5 meternorm betekent in de praktijk voor de grote behoudende kerkelijke gemeenten dat circa een kwart van de kerk gevuld is en mensen vaak zelfs niet één keer per zondag een dienst kunnen bijwonen. Deze diensten hebben een sober karakter, ze gaan niet vergezeld van koffieontmoetingen vooraf of achteraf. Juist de strikte naleving van de richtlijnen en het ingetogen karakter van de diensten lijken in de praktijk van de afgelopen maanden heel weinig verspreidingsrisico op te leveren", aldus de SGP.

Uit het uitgebreide protocol op de website van de hersteld hervormde kerk in Staphorst blijkt dat de kerkenraad die verantwoordelijkheid door middel van een uitgebreide gezondheidscheck op zich neemt. Ook staan er richtlijnen om opstoppingen in het kerkgebouw te voorkomen. ‘Het verlaten van de ruimtes dient, op aanwijzing, rij voor rij te gebeuren, beginnend bij de rijen het dichts bij de uitgang’, zo staat er in de richtlijnen. Ook zijn kerkgangers verplicht om bij binnenkomt hun handen te ontsmetten en wordt er geen rondgangcollecte gehouden. Klik hier om het uitgebreide coronaprotocol te bekijken.

Critici vinden het bovendien onverantwoord dat er tijdens de kerkdiensten in Staphorst wordt gezongen. Onlangs adviseerde premier Mark Rutte kerken nogmaals om niet te zingen. ‘Uit de adviezen van deskundigen blijkt onder andere dat de mate van ventilatie van een gebouw, het aantal aanwezigen en het volume van het gebouw van wezenlijk belang zijn voor het risico op besmetting’, schrijft de kerk in Staphorst. ‘Aangezien de gemeentezang een wezenlijk onderdeel is van de eredienst, hebben kerkenraad en kerkvoogdij dit zorgvuldig afgewogen en besloten om wel te blijven zingen.’

Vorige week werd gemeentezang afgeraden door de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Tegelijkertijd staat op de site van de kerk vermeldt dat risico op besmetting (door inademing van aerosolen) in grote oudere kerkgebouwen klein is. De hersteld hervormde kerk in Staphorst beschikt over een grote, monumentale kerk. De kerkenraad heeft er bewust voor gekozen om het advies om mondkapjes te dragen in een publieke ruimte naast zich neer te leggen. “Het zingen is voor ons een wezenlijk onderdeel van de dienst, met een mondkapje wordt dat mompelen”, aldus scriba Albert Bouwman in gesprek met de Stentor.

Burgemeester Gerrit Jan Kok van Staphorst ziet geen reden om in te grijpen, aangezien de kerk de coronamaatregelen respecteert. "We hebben de afgelopen maanden gezien dat alles bij de kerken goed verloopt en mensen zich aan de regels houden", verklaart hij aan de regionale krant. Minister Grapperhaus heeft vanwege de kritiek op de kerkdienst in Staphorst aangekondigd maandag in overleg te gaan met het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken over de coronamaatregelen.