Er was niet een Holocaust. Er waren er twee. Betoogt de Franse priester
Patrick Desbois. Hij verzamelt de verhalen over die tweede, die hij de
‘vergeten Holocaust’ noemt.
De eerste Holocaust vond in West-Europa plaats door de nazi’s. Die
was geordend en gedocumenteerd en van bovenaf georganiseerd. Maar de
andere Holocaust, die vrijwel tegelijkertijd plaats vond, was
chaotisch, gedecentraliseerd en niet gedocumenteerd, zegt Debois.
Het is de Holocaust van Oost-Europa, en dan vooral van Oekraïne.
Daar nam de bevolking regelmatig zelf het voortouw en moordde op
gruwelijke wijze Joden uit. Volgens sommige bronnen waren Oekraïners
soms nog erger dan de nazi’s. Veel Oekraïners zeggen dat ze door de
nazi’s gedwongen werden tot moordpartijen, maar Desbois weet wel beter.
“Natuurlijk was er ook dwang, maar veel Oekraïners hebben ook zelf het
voortouw genomen.” In Oekraïne alleen al werden anderhalf miljoen Joden
afgslacht.
Veel van de verschrikkingen die daar plaatsvonden zijn amper of
zelfs in het geheel niet bekend in de Westerse wereld. Debois stuit
soms op zaken die volkomen onbekend waren. Zo vond hij na lang zoeken
het bewijs voor een massamoord die in 1941 in een dorp, even zuidelijk
van Ternopil, plaats vond. Zonder enige aanleiding dreven Oekraïners
zo’n 500 Joden bijeen op een christelijke begraafplaats en begonnen ze
van dichtbij neer te schieten. De een na de ander. Zonder enige
aanleiding.
Desbois spoorde nog vijf mensen op die getuige waren geweest van de
slachting en die hem tot in detail vertelden wat er was gebeurd. Tot
dan waren er wel wat vage berichten dat er ter plekke “iets ergs” was
gebeurd, maar wat dat precies was, daar hield iedereen z’n mond over.
Dankzij Debois werd ook dat gruwelijke stukje geschiedenis aan de
vergetelheid ontrukt.
Desbois, die deel uitmaakte van het gevolg van paus Benedictus
tijdens diens recente reis door het Midden-Oosten, richtte in 2004 in
Parijs Yahad-In Unum op, een organisatie die zioch er op richt om mer
onderling begrip te kweken tussen Joden en christenen. Een van de taken
die de organisatie tot de hare rekent is het uitpluizen van wat er
tijdens de Holocaust gebeurde.
Praatmee