Volgens Lukas 24 vaart Jezus al op de Paasdag ten hemel. Nadat de Emmaüsgangers terugrennen naar Jeruzalem om te vertellen dat Jezus hun verschenen is, verschijnt Jezus ook in die kring. Nog diezélfde avond gaat Hij met zijn volgelingen de stad uit. Dan neemt Hij afscheid met een zegen en wordt opgenomen in Gods werkelijkheid.

In Handelingen 1 lijkt het anders te gaan: Jezus verschijnt veertig dagen aan zijn leerlingen, neemt daarna afscheid en vaart ten hemel. Hoe zit het met die veertig dagen tussen opstanding en hemelvaart?

Ds. Martin Snaterse, beeld: Retraitecentrum De Spil

Het verschil valt weg als we het zó lezen. In Handelingen 1:2 schrijft Lucas dat zijn evangelie het verhaal van Jezus vertelt tot en met de dag dat Jezus zijn leerlingen zijn laatste opdracht gaf en ten hemel voer – op eerste Paasdag, conform Lucas 24. Hemelvaart hoort bij Pasen en vindt op dezelfde dag plaats. Logisch, want Pasen betekent de opwekking en verhoging van Jezus, die op dezelfde dag voltooid worden door zijn opneming in de hemel. Handelingen 1:3 maakt een tussen-opmerking: dat Jezus ná zijn Hemelvaart nog veertig dagen verscheen, vanuit zijn hemelse werkelijkheid. Zo onderstreept Lukas dat die opwekking en verhoging echt gebeurd zijn. Daarna pakt hij zijn draad weer op en vertelt wat er op de avond van Pasen gebeurd was: Jezus gaf zijn opdracht en werd in de hemel opgenomen. We vieren Hemelvaart dus eigenlijk veertig dagen te laat.

Wachten op de Geest
Toch zijn die veertig dagen belangrijk. De apostelen moesten eraan gaan wennen dat Jezus niet meer zou verschijnen. Tijdens die verschijningen maakte Hij hen bewust van Pasen en van hun taak om van Hem te getuigen. Maar er komt een moment dat zulke bijstand voorbij is. Dan moeten we op eigen benen staan en leven in de kracht van de Geest.

En is er nog iets: Hemelvaart vieren we op de veertigste, Pinksteren op de vijftigste dag na Pasen. Dat zijn symbolische getallen. Veertig dagen na Pesach bereiken we, om zo te zeggen, de grens van het ons beloofde land, net zoals de Israëlieten veertig jaar na de bevrijding uit Egypte de grens van Kanaän bereikten. Het land waar ze geen manna ontvingen, maar zelf moesten zaaien, om dan te oogsten op de vijftigste dag, Pinksteren, het feest van de eerste oogst. Dus als Jezus op de avond van Pasen tegen zijn discipelen zegt dat ze moeten wachten op de heilige Geest, dan wordt dat echt moeilijk vanaf de veertigste dag. Want dan verschijnt Jezus niet meer, dan wachten ze op zijn Geest.

Gesprek en verwerking
Die wachttijd – toen én nu, voor Jezus’ leerlingen én voor ons, zijn volgelingen - draait volgens mij om twee dingen. Allereerst om de Schriften. Die legde Jezus tijdens zijn verschijningen (opnieuw) uit. Hij liet zien dat zijn lijden, sterven en opstaan in lijn zijn met Wet en profeten. Dat roept ons op tot gesprek met elkaar over de betekenis van Jezus’ dood en opstanding. Over hoe die het geheim van de Schrift zijn en het geheim van ons eigen leven. Bij de Emmaüsgangers en bij veel van Jezus’ verschijningen hoort niet voor niets een maaltijd: dán wordt Jezus’ leven onthuld als de stralende kern die het leven vuur en vreugde geeft.

Ten tweede draait het om biddend verwachten. Daar blijkt tijd voor nodig: verwerkingstijd. Het kost tijd voordat het geheim van Pasen is uitgerijpt in onze ziel. Verwerking van grote, mooie dingen, zoals Pasen, kan net zo lang duren als rouw. Bij dit wachten moet er niet alleen iets dat van buiten ons komen; er moet ook iets binnenin ons gebeuren. We mogen leren om stil te zijn bij woorden en daden van Pasen die in ons hart gelegd zijn. Hemelvaart is de kroon op Pasen. Met Hemelvaart proberen we te beseffen wat er daarvóór is gebeurd, zoals we na een overlijden tijd nodig hebben om te beseffen wat iemand voor ons betekend heeft.

Hemelvaart is niet alleen óns wachten op Gods Geest, maar ook Gods wachten op ons. Met Hemelvaart vieren we dat er vrucht van de Geest rijpt. Daar is tijd voor nodig – net als bij het fruit dat we eten, ook al zijn we daar in onze haastige cultuur niet goed in. Mag juist dan de kerk een plaats zijn waar we tijd krijgen en nemen om te wachten. Ook al vallen Pasen en Hemelvaart dus op één dag - de vrucht van Pinksteren heeft minsten vijftig dagen nodig, vijftig dagen van inkeer tot God en jezelf. Dán vallen zelfs Pasen en Pinksteren op één dag.

Ds. Martin Snaterse is predikant van de Protestantse Gemeente De Inham, Hoogland-Amersfoort Noord. Hij schreef dit artikel met dank aan zijn onlangs overleden oom, H.J. de Jonge. Die publiceerde over de datering van Hemelvaart in Met Andere Woorden, het Bijbelvertaalblad van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG). Dit artikel verscheen ook bij het NBG op www.debijbel.nl.