Van bloeiende tienerclub naar leeg jeugdhonk: jeugd verliet massaal kerk in Bergen op Zoom

God22 juni 2022 PKN
PKN Bergen op Zoom

Van een bloeiende tienerclub naar een leeg jeugdhonk. In zo’n 20 jaar tijd verdwenen alle jongeren uit de Protestantse Gemeente Bergen op Zoom. De kerk zoekt opnieuw de verbinding en zet daarbij de jonge generatie voorop: wat wil zíj? “Ik vind het fijn als de kerk een plek is waar je over alles kunt praten en dan nooit gek wordt aangekeken.”

“Door de lockdown ben ik m’n sociale skills een beetje verleerd. Ik weet niet meer zo goed hoe ik me in een gesprek moet mengen.” Het is zondagmiddag en in het voormalige jeugdhonk van de Protestantse Gemeente Bergen op Zoom zitten Ruben, Lukas en Bas. Alle drie twintigers, student en makers van de podcast De Zin. Vandaag wordt de zevende aflevering opgenomen, over de recente lockdowns en wat die met jongeren doen. De jongens hebben het onderwerp ter plekke bedacht, brainstormen even en zetten dan hun microfoons aan. Meteen ontspint zich een geanimeerd gesprek, afwisselend humoristisch en serieus, lichtvoetig en diepzinnig. Lukas herkent wat Ruben zegt over het verleren van sociale skills: “Ja! Flirten lukt me ook niet meer. Ik heb er ook geen behoefte aan. Met een vreemd iemand zitten praten, ik heb er helemaal geen zin in.”

Traditionele vorm
Ruben en Lukas horen officieel bij de Protestantse Gemeente Bergen op Zoom, maar komen allang niet meer in de kerk. Bas is een vriend van Lukas. Hun podcastserie startte een paar maanden geleden en was een idee van henzelf. Dat is precies waar de gemeente naar op zoek is: ideeën van jongeren, over hoe zij denken dat de kerk voor hen van betekenis kan zijn. Die mindset - de jonge generatie voorop, luisteren naar wat zij wil - is een bewuste keuze en, eerlijk is eerlijk, uit nood geboren. “Toen wij eind jaren ‘90 in deze gemeente kwamen, zaten er veel jonge gezinnen in de kerk”, zegt scriba Eric van der Geer. “Er was een grote kindernevendienst en een actieve jeugdgroep die elke vrijdagavond bij elkaar kwam in het jeugdhonk. Op kerstavond was er een gezinsdienst, dan zat de kerk bomvol. In de afgelopen 20 jaar is de hele jonge generatie verdwenen. Mensen worden steeds drukker en willen de zondagochtend aan het gezin besteden. En laten we er niet omheen draaien: de traditionele vorm van kerk-zijn spreekt jongeren niet meer aan.”

“Ik vind het fijn als de kerk een plek is waar je over alles kunt praten en dan nooit gek wordt aangekeken.”

De gemeente heeft dit eerlijk onder ogen gezien en toen eind 2018 de voorbereidingen voor het beleidsplan 2020-2024 begonnen, kregen jongeren daarin een prominente plaats. Vanuit een legaat kon een jongerenwerker worden aangesteld: Paulien Honkoop. Begin vorig jaar ging zij aan de slag. Haar opdracht: weer verbinding leggen tussen de kerk en jongeren. Daarbij mocht ze out of the box denken en buiten de gebaande paden gaan. Paulien sprak met allerlei gemeenteleden, van jong tot oud, en onderzocht waar de mogelijkheden voor verbinding liggen. Tijdens een van die gesprekken popte het idee van een podcast over zingeving op. “Een podcast past natuurlijk helemaal in de wereld van jongeren”, zegt Paulien. “Het leek Ruben, Lukas en Bas leuk om te doen, maar dan wel als het op hún manier kon: praten zoals je met je vrienden praat, of dat nu wel of niet past binnen de kaders van de kerk. De podcast bleek een succes en zorgt inderdaad voor verbinding.”

Handleiding
Dat bleek bijvoorbeeld tijdens een speciale dienst waarin de nieuwe bijbelvertaling (NBV21) werd geïntroduceerd. Ruben, Lukas en Bas namen toen een aflevering van hun podcast op tijdens de viering. Onderwerp: de Bijbel. “Ze vertelden dat ze er niet zoveel mee hebben”, zegt Eric. “Een van de jongens vergeleek de Bijbel met een handleiding van een telefoon: als je een nieuwe telefoon koopt, ga je gewoon zelf ontdekken hoe ‘ie werkt. Je pakt de handleiding er pas bij als je er écht niet uitkomt. De openheid van de jongens werd door gemeenteleden enorm gewaardeerd. Zelf heb ik tegen ze gezegd dat ik graag eens verder met ze wil praten. Misschien doen we dat wel in een nieuwe aflevering van hun podcast.”

Eigen draai
Ondertussen is de aflevering over lockdowns klaar. De jongens nemen even pauze in de kerkzaal. Ruben gaat achter de piano zitten en speelt wat voor de vuist weg. Bas wil best wat tips delen over hoe hij denkt dat de kerk aansprekender voor jongeren kan zijn. “Ik denk dat mensen, ook jongeren, altijd behoefte houden om bij elkaar te komen. Om saamhorigheid te ervaren en stil te staan bij levensvragen. Maar ik denk dat het niet meer werkt om dat altijd op een vaste plek - in een kerk - en in de huidige vorm te doen. Daarbij: mijn beeld van de kerk is dat je daar te horen krijgt hoe het moet: zó is het! Ik zou willen dat er meer ruimte is voor een eigen draai, zonder dat je meteen het gevoel krijgt dat je er dan niet bij hoort. Al die verschillende kerkelijke stromingen zouden er voor mij niet hoeven te zijn. Zolang je kernwaarden dezelfde zijn, zou er in één kerk ruimte voor allerlei ideeën en meningen moeten kunnen zijn.”

"Een van de jongens vergeleek de Bijbel met een handleiding van een telefoon: als je een nieuwe telefoon koopt, ga je gewoon zelf ontdekken hoe ‘ie werkt."

Verschillende generaties
Jongeren terugkrijgen in de kerkdienst is voor Eric van der Geer helemaal geen doelstelling. “Ik wil graag dat jongeren zich thuis en veilig voelen in de kerk. Dat hoeft niet in de viering te zijn. Veel belangrijker vind ik dat de kerk een plek is waar ze met hun vragen en ervaringen naartoe willen. Ik geloof ook echt dat de kerk daarvoor de plek is. Naar voetbal ga je om te voetballen, naar muziek om muziek te maken. De kerk is de plek voor levensvragen. En die hebben we allemaal, jongeren ook. Verschillende generaties kunnen daarin veel voor elkaar betekenen.”

“Ik vind het mooi om te zien hoe iets wat misschien voor de fun begon inderdaad voor nieuwe lijntjes tussen de verschillende generaties zorgt. En een plek - in de kerk! - biedt waar jongeren over levensthema’s kunnen praten”, zegt Paulien. Ruben is het daarmee eens: “We voeren hier gesprekken die je op een vrijdagavond in de kroeg nooit zult hebben. Wanneer ga je daar nou een uur lang praten over bijvoorbeeld liefde, of religie, of geluk? Terwijl het wel fijn is om het daarover te kunnen hebben. Ik vind dat een mooie functie van de kerk: een plek waar je over alles kunt praten en dan nooit gek wordt aangekeken.”

Het is tijd voor nóg een aflevering van podcast De Zin. Er kunnen er best twee op één zondagmiddag worden opgenomen. De jongens zijn immers ook lang niet elk weekend in Bergen op Zoom. Paulien helpt nadenken waarover het zou kunnen gaan: “Wat was in de afgelopen week een onderwerp waarover jullie over hebben nagedacht?” Het antwoord is snel duidelijk: polarisatie. De microfoons gaan weer aan.

Bovenstaand artikel verscheen op de site van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en is met toestemming overgenomen door CIP.nl.

Praatmee

Beluister onze podcast

#319 Jeffrey & dr. Wim Dekker over welvaartsevangelist Tom de Wal, anti-Joodse protesten en de NGK
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

drs. Marianne Visser
Verdieping

In het begin van Exodus lijkt God afwezig, totdat je beter kijkt

De naam van God wordt in de eerste twaalf verzen van Exodus niet genoemd en lijkt daarmee afwezig, schrijft docent Oude Testament Marianne Visser. Totdat we beter gaan kijken: Hij is wel degelijk aanwezig. In de 50 dagen tussen Pasen en Pinksteren bi

Yerusha
Video

Damesensemble Yerusha en Tenira Sturm zingen het schitterende 'Hard geslagen, vastgenageld'

'Hier vindt ons geloof een bedding, onze hoop een vaste grond. Christus rots van onze redding die verloren zondaars vond. Alle lof, eer en aanbidding voor zijn nooit volprezen naam. Wie zijn hoop op Jezus vestigt leeft in hoop die nooit beschaamt', d

Mirjam Bikker
Nieuws

CU-leider Bikker buigt niet voor 'wokisme' en rechtspopulisme: 'Christelijke idealen niet onderhandelbaar'

'Ik wil hier met nadruk zeggen dat christelijk-sociale politiek niet buigt voor links-elitair ‘wokisme’ en ook niet buigt voor rechts-populisme waar telkens maar weer de meerderheid alles zou moeten bepalen', zo stelde ChristenUnie-leider Mirjam Bikk

Christelijke auteur over gecommercialiseerd St. Patrick’s Day: ware essentie verloren gegaan
Nieuws

Christelijke auteur over gecommercialiseerd St. Patrick’s Day: "Ware essentie verloren gegaan"

17 maart was het St. Patrick’s Day in Ierland. Op deze feestdag wordt de komst van het christendom naar het land herdacht. Auteur Aaron Burns verdiepte zich in het onbekende verhaal van de heilige Saint Patrick. "De ware essentie van Patricius is ver

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker vertelt waarom het beter is om in een hospice te zijn dan op een feest

"We komen niet heel graag in een sterfhuis of op een sterfkamer. Het is zo'n ruimte waar je de dood bijna voelt. Maar tegelijkertijd is het ook zo slecht nog niet om in een sterfkamer te zijn. De Bijbel zegt zelfs dat je daar beter kunt zijn dan op e

Seyi Omooba
Nieuws

Christelijke actrice moet 350.000 dollar betalen na ontslag om ‘homofobe opmerkingen’

De christelijke actrice Seyi Omooba dacht een prominente rol te vervullen in de toneelbewerking van 'The Color Purple', maar zover zou het niet komen. Omooba werd in 2019 vanwege 'homofobe opmerkingen' die zij vijf jaar eerder op Facebook geuit zou h

Ds. A. van Lingen
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormd Bodegraven: ds. A. van Lingen

De hervormde gemeente (PKN) in Bodegraven verwelkomt een nieuwe predikant. Ds. A. van Lingen (foto) heeft het beroep aanvaard en neemt afscheid van Kinderdijk. Bodegraven was sinds vorig jaar vacant in verband met het emeritaat van ds. A. Baas. Van L

Woorden van leven
Column

Zaaien en oogsten: de kracht van bemoedigende woorden

‘Elk woord dat wij spreken kan een baksteen zijn om mee te bouwen, maar ook een bulldozer om mee te slopen.’ Dit is een uitspraak van Joyce Meyer die mij aanspoort om te gaan onderzoeken wat de kracht van woorden kunnen zijn. OntdekkenIn deze reis me

Meerartikelen

Rik Op den Brouw
Verdieping

Hoe ontdekken we de waarheid in een wereld vol leugens?

Het lijkt steeds moeilijker te worden om vast te stellen wat waar is. Hoe weet je of iets echt is of ‘fake’ (nep)? De voortdurende stroom aan informatie maakt het onmogelijk om vast te stellen of iets objectief, wat dat ook precies mag betekenen, of

Jeremia
Verdieping

Jeremia: de profeet die werd genegeerd maar niet kon zwijgen

De profeet Jeremia leefde in een tijd die in zekere zin op de onze leek. Het was de achtste eeuw vóór Christus en de ene grote crisis volgde op de andere. Jeremia maakte mee hoe Israël zich losmaakte uit de macht van Assyrië, daarna hoe het slachtoff

Het verhaal van Amadou: “Ik kan niet iemand zien lijden en hem niet helpen, maar ik kan mijzelf niet behandelen.”
Video

Dokter Amadou deelt in videoboodschap heftig en inspirerend verhaal

Dokter Amadou zet zich vol passie in voor zijn patiënten. Zelf heeft hij een goedaardige tumor in zijn hals die niet in het ziekenhuis geopereerd kan worden. Dankzij de schepen van Mercy Ships is de tumor alsnog verwijderd. Twintig jaar lang werkte A

Alexander Noordijk en Joël Boertjens
Video

Terugkijken: een goed gesprek over LHBTI en geloof met Alexander Noordijk

Onlangs vond de derde ochtend plaats van de serie van vijf in de jonge Amsterdamse kerk Mozaiek020. In een volle zaal met belangstellenden ging voorganger Joël Boertjens in gesprek met dominee Alexander Noordijk over het actuele thema 'LHBTI en geloo

Evangelische Hogeschool
Nieuws

Studenten Evangelische Hogeschool aan de slag met hulpvragen

Studenten van het Basisjaar van de Evangelische Hogeschool zetten zich donderdag 21 maart 2024 in voor de kwetsbare naasten in de samenleving. Dit doen ze door met diverse hulpvragen aan de slag te gaan: opruimen, schilderen, tuinieren, ontmoetingsac

Dringende oproep uit Granada, Spanje
Video

Video: Oproep van Nederlands voorgangersechtpaar vanuit Spanje

Maarten en Nelleke zijn voorgangers van een kerk in Granada, in het zuiden van Spanje. Zij hebben de opdracht gekregen om het pand te kopen of te verlaten, maar beschikken niet over voldoende geld. Daarom doen zij een oproep tot investeren in het twi

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De doornenkroon van Jezus: een verwijzing naar de gevolgen van de zonde

De doornenkroon was waarschijnlijk vervaardigd uit gedroogde takken van de Zizyphus spina, een boom die vlijmscherpe dorens heeft van wel 2,5 centimeter lang, die gemakkelijk de schedelhuid kunnen doorboren. Door op de doornenkroon te slaan drongen d

Dineke van Kooten
Column

Relatieproblemen? Als coach zeg ik: 'de fik erin'

Nog niet zolang geleden verscheen mijn tweede boek, met de uitdagende titel: ‘De fik erin. Op weg naar een vurige relatie’, bedoeld voor mannen en vrouwen in een liefdesrelatie. Noem het ordinair of ongepast taalgebruik, maar de fik erin is precies w

Ds. D.J. Diepenbroek
Video

HHK-predikant over roken: "Dat is jezelf moedwillig in gevaar brengen"

We mogen onszelf niet moedwillig in gevaar begeven, zo zegt zondag 40 van de Heidelbergse Catechismus. Wanneer we roken, grote hoeveelheden drank drinken of veelvuldig ongezond eten, doen we dat wél. Zo betuigde ds. D.J. Diepenbroek onlangs in een pr

Social media en jeugdwerk: hoe ga je ermee om?
Video

Social media en jeugdwerk: hoe ga je ermee om?

Niek Bakker vertelt over de invloed van social media op het leven van jongeren. Hoe is dat terug te zien in het jeugdwerk? En hoe ga je daar als jeugdleider mee om? “Veel mensen hebben online een andere identiteit of soms een veelheid aan verschillen

Waarom stierf Elisa aan een ziekte? Henk van Zon geeft antwoord
Video

Waarom stierf Elisa aan een ziekte? Henk van Zon geeft antwoord

De machtige profeet Elisa overleed aan een onbekende ziekte. Hoe kan het dat een gezalfde dienaar van God ziek was, terwijl hij kon bidden en zulke machtige wonderen kon verrichten? In deze Bijbelstudie geeft Henk de Zon antwoord op die vraag. Elisa

Marcus1:30-31
Verdieping

Eenvoudig geloven kan heel moeilijk zijn

Sommige Bijbelse verhalen zijn zo eenvoudig dat wij het moeilijk vinden om ze echt te geloven. Dat geldt niet alleen voor verhalen van heel, heel lang geleden, maar ook voor verhalen over Jezus. Verhalen over wat Hij gezegd en gedaan heeft. Neem nou