Preken over verzoening is het zingen van een veelstemmig lied. In dit inleidende artikel tekenen we enkele hoofdlijnen over de veelomvattende vraag: ‘Hoe het thema van de verzoening aan de orde te stellen in de prediking?’ Vervolgens zal een aantal concrete voorbeelden volgen.

Herstel
Vanuit het Oude en Nieuwe Testament klinkt een machtig lied over de verzoening. Het gaat over twee hoofdaspecten: de bedekking van de zonde en schuld en het herstel van de verhoudingen. Het eerste klinkt door in onder meer de prediking van de Grote Verzoendag en het verzoendeksel, zoals ook Paulus dat woorden geeft voor de christelijke gemeente in Romeinen 3: ‘Hem heeft God openlijk aangewezen als middel tot verzoening (verzoendeksel!) door het geloof in Zijn bloed.’ (vs.25) Het tweede aspect staat bijvoorbeeld centraal in het hoofdstuk over prediking als ‘bediening van de verzoening’: ‘En dit alles is uit God, Die ons met Zichzelf verzoend heeft door Jezus Christus.’ (2 Kor.5:18) Onvoorstelbaar groot: geen vervreemding meer, geen schuld meer, er zit niets meer tussen God en Zijn gemeente. Als in de verkondiging de verbijstering over zonde en schuld en de verwondering over de genade van de verzoening verstomt, verspelen we het recht van (s)preken.

Eenzijdig
Om iedere gedachte te voorkomen dat God op de gedachte van verzoening gebracht zou moeten worden of dat er ook maar iets aan de verzoening door God voorafgaat, is het van belang te benadrukken dat het initiatief tot verzoening van de Vader uitgaat en dat Hij daarom Zijn Zoon gezonden heeft (1 Joh.4:9-10). De Vader heeft lief, hoewel we vijanden, goddelozen en zondaren zijn. Hij had zondaren lief vóórdat Christus voor hen stierf. Omdat Hij zondaren liefheeft, sterft Christus als het Lam van God. Dus niet iets in de trant van: ‘God heeft u lief, omdat Christus voor u stierf.’ Er gaat ook bij ons niets aan vooraf, geen enkele voorwaarde waaraan wij zouden moeten of kunnen voldoen. Dat maakt ook de radicaliteit van de genade van de verzoening uit. Wat gaat eraan vooraf? Soevereine liefde, heilige liefde, eeuwige liefde:

‘Het is dus zo dat God de Vader met Zijn liefde nog aan onze verzoening in Christus voorafgaat: Hij is het eerst! Ja, omdat Hij ons eerst heeft liefgehad, verzoent Hij ons daarna met Hem. Maar omdat in ons, zolang Christus ons nog niet met Zijn dood te hulp komt, de ongerechtigheid blijft bestaan die Gods verbolgenheid verdient en die in Zijn ogen de vloek en het oordeel waardig is, verkrijgen wij niet eerder de volkomen en hechte vereniging met God dan wanneer Christus ons met Hem verenigt.’ (Calvijn, Institutie, II.16.3).
Hoe moet het thema van de verzoening aan de orde gesteld worden? Door de hartenklop van de Vader te laten horen. Dat kan nooit eentonig zijn.

Veelzijdig
Het gaat in de prediking van de verzoening niet alleen over Jezus’ sterven voor zondaren, met daarbij aspecten als het dragen van de toorn van God, het voltrekken van de wraak van God, de betaling van de schuld en de overwinning op de machten van de dood en de duisternis (Kol.2:15). De verzoening is ook kosmisch van aard en omvang: een nieuwe schepping, een nieuwe hemel en aarde waarop gerechtigheid woont.

Prof. dr. M. J. Kater is hoogleraar Praktische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 21 april 2022. Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van deze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!