Wortelen in een kerkelijke gemeenschap vraagt commitment
Niemand heeft niet te maken met de spanning die deze paradox oplevert. Want iedereen snakt naar verbondenheid, verbanden waarin je ervaart dat je niet alleen op de wereld bent. Tegelijkertijd hebben we een sterke behoefte aan vrijheid en autonomie waardoor we terughoudend zijn in relaties vanwege de risico’s die verbinden met zich meebrengt. Maar vrijheid zonder verbondenheid is een illusie. We komen alleen uit de verf in de context van hechte relaties en die zijn nooit vrijblijvend. Ik zou dit hier vooral willen toespitsen op onze rol in de gemeente.
Persoonlijke ervaring
Ik moet eerlijk bekennen dat de gemeente in mijn leven lange tijd een ondergeschikte rol heeft gespeeld. Ik was wel altijd deel van een kerk maar ik was actiever buiten dan binnen de kerk. Dat veranderde toen ik, eigenlijk door mijn kinderen, in een gemeente terecht kwam waar niet langer als passieve toeschouwer kon en wilde functioneren. Dat was voor mij het begin van een proces waarin ik ben gaan ontdekken wat het is om deel te zijn van het Lichaam van Christus met alles wat daarbij komt kijken.
En dat proces had twee kanten: aan de ene kant kwam ik erachter hoe kostbaar het is om deel te worden van een gemeenschap waarin de gaven van de Geest functioneren, waar transparante relaties mogelijk zijn, waar je echt op elkaar betrokken bent. Aan de andere kant merkte ik ook hoeveel daarbij komt kijken: dat je net als in een gewoon gezin elkaar tegenkomt, met elkaars zwakheden moet dealen, dat je teleurgesteld kunt raken. In de jaren dat ik voorganger ben geweest ben ik gaan beseffen dat juist al die relationele issues dé leerschool zijn om te groeien als persoon. Liefde is een werkwoord…
Vrijheid in verbondenheid is een prikkelende paradox
De kern van het Evangelie is de incarnatie: Jezus legde alles af en kwam onder ons wonen, sterker nog Hij werd dienaar, ging de onderste weg en nam vrijwillig het kruis op zich. Door zijn liefde kon Hij miskenning, onbegrip en afwijzing verdragen. De gemeente is het Lichaam van Christus en dat betekent dat wij, net als Hij, het alleen redden als liefde de bron is waaruit we putten. In liefde weten we ons verbonden met broers en zussen en waar die liefde functioneert word je vrijgezet, kom je uit de verf. Het niet-vrijblijvende karakter van verbondenheid kun je alleen opbrengen als je van elkaar houdt. Dan ontdek je wat vrijheid echt inhoudt.
Wat als verbondenheid de vrijheid verdringt?
Het luistert heel nauw dat we met respect met elkaar omgaan. Liefde, respect, vrijheid zijn niet los verkrijgbaar. Verbondenheid wordt iets beklemmends, als er geen ruimte is voor verschillen, voor echt gesprek. Het wordt beknellend als er niet integer wordt omgegaan met grenzen. Verbondenheid is mogelijk bij de gratie van een gezond geestelijk klimaat waarin dominantie, manipulatie of intimidatie uit den boze zijn, in de letterlijke zin van het woord, want door dit soort zaken raak je gebonden in plaats van verbonden.
Wat als vrijheid de verbondenheid verdringt?
Op het moment dat je je verbindt aan een gemeenschap kun je niet meer je eigen gang gaan, doen wat je wilt. Je hebt met elkaar rekening te houden en in zekere zin beperkt dat je opties. Als je vrijheid opvat als ruimte om zelf te bepalen wat je doet, wordt elke relatie lastig. Vrijheid zou je beter kunnen definiëren als het maken van wijze keuzes want dat impliceert dat je rekening houdt met anderen. Los van anderen kun je niet jezelf zijn. Onze identiteit is in grote mate afhankelijk van onze relaties. Zonder verbondenheid met anderen verzand je in individualisme.
Hoe leren we gezond met deze paradox omgaan?
· Een gezonde geest in een gezond lichaam is niet alleen een medische waarheid. Het geldt ook voor de gemeente. Gezonde relaties krijg je bij de gratie van genade: dat lijkt een open deur maar vergeving ontvangen en vergeving schenken zijn dé remedie voor alles wat schuurt, wat pijn doet. In een gezond klimaat durf je voor de dag te komen en kun je groeien.
· We moeten ervoor waken een gemeenschap te idealiseren: als onze verwachtingen ten opzichte van elkaar niet reëel zijn, raken we teleurgesteld, of erger misschien, verbitterd. Juist als we eerlijk onder ogen zien dat we allemaal nog voor verbetering vatbaar zijn, ontstaat de vrijheid om met vallen en opstaan de goeie kant op te groeien.
· We moeten er ook voor waken om gemeenschap te problematiseren: alsof we alles op alles moeten zetten om de boel onder controle te krijgen. Groei in verbondenheid kun je niet organiseren, je bereikt het alleen indirect. Het is een vrucht van aandacht voor het geestelijk klimaat: voldoende regen, zon, bemesting, e.d. Groei is Gods werk in het verborgene.
Conclusie: een lange adem is onmisbaar
Liefde en trouw zijn twee kanten van dezelfde medaille. Het wortelen in een gemeenschap vraagt commitment, bereidheid elkaar door dik en dun te vast te houden. Dus dwars door de weerbarstige realiteit van onze gebrokenheid en onvolwassenheid heen, het grote gebod voor ogen te houden. Met die houding zal je glimpen ontdekken van Gods bevrijdende bedoeling met ons.
Johan Vink is spreker, schrijver en initiator van het Omega Project. Deze paradox komt uit de multimediale Omega Cursus die via internet door groepen te volgen is. CIP.nl maakte eerder een videoserie met Johan Vink. Klik hier om de videoserie 'Op zoek naar het DNA van Gods koninkrijk' te bekijken.
Praatmee