Waarom de Russische patriarch Kirill afgelopen zondag zijn gevaarlijkste preek ooit gaf

Nieuws8 april 2022 Katherine Kelaidis
Kirill

De Russisch-Orthodoxe patriarch Kirill trok vorige maand flink de aandacht met zijn preek waarin hij de oorlog tegen Oekraïne probeerde te rechtvaardigen. Afgelopen zondag hield hij weer een preek die volgens redacteur Katherine Kelaidis van Religion Dispatches zijn gevaarlijkste preek tot nu toe is.

Er is weinig twijfel over mogelijk dat de preek van patriarch Kirill over vergeving vorige maand de meeste aandacht van het Westen heeft gekregen sinds lange tijd. Nog los van de beangstigende absurditeit ervan, is de vele aandacht waarschijnlijk te wijten aan de retorische oorlogstaal die inging op onderwerpen die voor westerlingen zo belangrijk zijn tegenwoordig.

Het is daarom niet verrassend dat zijn preek van afgelopen zondag minder aandacht kreeg, ook al was deze preek waarschijnlijk vele malen gevaarlijker en laat deze ons zien wat Rusland, Oekraïne en de rest van de wereld te wachten staat.

De vierde zondag van de vastentijd staat in het teken van st. Johannes Climacus in de Oosterse christelijke traditie. Er is weinig bekend over deze 'woestijnvader', maar hij schreef wel een bekende tekst, de 'Ladder van de Goddelijke klim'. Deze tekst is op te delen in drie delen en vormt een gids voor het christelijke leven.

Oorlogszuchtig
Kirill gebruikte afgelopen zondag deze tekst als basis voor zijn preek. En eerlijk gezegd, het eerste deel van zijn preek was behoorlijk goedaardig, zo niet een standaard preek van een willekeurige christelijke predikant. Kirill wees zijn toehoorders er zelfs op dat "het mooiste en heiligste gevoel dat God de mensheid heeft geschonken het gevoel van liefde is". Een sentiment dat, helaas, een beetje schokkend klinkt uit de mond van een oorlogszuchtige patriarch.

Maar dan opeens, halfverwege zijn preek, verandert zijn preek in iets schokkends en gevaarlijks. Hij kwam op het punt dat hij toegaf waar hij zich bevond: in een kathedraal die net zoveel werd gebouwd voor de glorie van God als voor de Russische militaire macht. De Patriarch zei dat hij zich wilde richten tot de leiders van de militaire troepen en door hen heen tot de troepen zelf. Hij herinnerde zijn gemeente aan Poetin's favoriete propagandaboodschap: Rusland vecht tegen het facisme in Oekraïne, net zoals dat in de Tweede Wereldoorlog gebeurde. 

En toen begon de patriarch, wiens kantoor nog maar een paar eeuwen geleden (één keer knipperen met je ogen in de geschiedenis van het christelijke Oosten) niet in Moskou maar in Kiev stond, aan een versie van de geschiedenis die Oekraïne compleet van de kaart veegt. Kirill beschuldigt "verschillende machten" die in de middeleeuwen opkwamen van het creëren van een vals onderscheid tussen Rusland en Oekraïne, waarbij hij alle volken waaronder Wit-Russen als "heilige Russen" aanduidt.

Retoriek
Nog los van het feit dat de geschiedenis die patriarch Kirill hanteert feitelijk onjuist is, laat deze preek een gevaarlijke escalatie zien van de retoriek die afkomstig is van de patriarch - en in het verlengde daarvan de Russische staat. Deze retorische ontwikkeling is zo gevaarlijk omdat de meeste mensen in het Westen niet weten dat deze preek heeft plaatsgevonden.

Sterker nog, er is geen enkele Engelse vertaling beschikbaar en het is door geen enkele Westerse mediaorganisatie opgepakt, wellicht alleen door dit artikel van Reuters.

Het is te begrijpen waarom. Patriarch Kirill heeft het niet over de bekende retoriek van de culturele oorlog tegen 'gay prides' en Westerse decadentie. Hij heeft het over de obscure geschiedenis van het christelijke Oosten, een geschiedenis die grotendeels onbekend is bij het Westen. Maar wees niet misleid, wat hij zegt is extreem gevaarlijk.

De preek van patriarch Kirill doet niets anders dan het onderscheid tussen de cultuur en identiteit van Rusland en Oekraïne te ontkennen. Daarnaast bestempelt hij hiermee de voortdurende geweldsstroom als noodzakelijk en zelfs, zou je kunnen zeggen, als heilig.

De patriarch zegt dat de Russische soldaten, naar de woorden van het Johannes evangelie, "hun leven afleggen voor dat van hun vrienden". Dat klopt. De Oekraïners die door de Russen gebombardeerd worden en die dood achtergelaten worden aan de kant van de weg, zijn vrienden. Net zoals Jezus zijn discipelen zijn als vrienden zag. Dit zijn woorden van een toegewijde nationalist en een man die de bekende woorden van het geloof gebruikt met een verwoestend effect. Zoals we nu allemaal zouden moeten weten, is dit een erg gevaarlijke combinatie. Als we zijn woorden negeren, of niet voldoende serieus nemen, verraden we de mensen die al gewond zijn en zorgen we ervoor dat dit nog erger gaat worden in de toekomst.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho