Het coronatoegangsbewijs en het merkteken van het beest in de Openbaring van Johannes

God27 oktober 2021 Riemer Roukema
Riemer Roukema

Heeft ds. Paul Visser het juiste inzicht met zijn omstreden preek van 10 oktober? Is het coronabewijs vergelijkbaar met het merkteken van het beest in Openbaring 13? Dat is nog maar de vraag. Wie ziet het goed, wie laat zich bedotten?

Een visioen uitgekomen?
Van tijd tot tijd trekt het ‘merkteken van het beest’ uit de Openbaring van Johannes de aandacht. Ook nu weer. Dominee Paul Visser hield een indringende preek naar aanleiding van die woorden in Openbaring 13:11-18. Volgens dit boek vol visioenen zouden mensen een merkteken op hun rechterhand of voorhoofd krijgen. Alleen als ze dat hadden, konden ze iets kopen of verkopen. Toen de pinpas in zwang kwam, moesten velen daarbij denken aan dat merkteken van het beest: die voorspelling zou zijn uitgekomen! Wereldwijd heeft die theorie opgeld gedaan. In 2017 schreef ik daarover al eens een bijbelblog. Zie daar over de historische achtergrond van die passage.

De "Great Reset"
Ds. Visser bracht dat merkteken in verband met de QR-code die aantoont dat je tegen corona gevaccineerd bent. Zonder dat toegangsbewijs op je telefoon of op papier kan de toegang tot culturele activiteiten je geweigerd worden. Ook restaurants en cafés zijn verplicht je om zo’n vaccinatiebewijs te vragen. Anders word je uitgesloten, tenzij je – wat onpraktisch – een recent testbewijs kunt laten zien. De predikant associeerde het merkteken van het beest bovendien met een plan van economische herstructurering, ‘the Great Reset’. Alles en iedereen zou daaraan moeten worden onderworpen.

Christenen kunnen uit de Openbaring leren dat ze niet met alles hoeven mee te doen. Daartoe worden ze gemotiveerd door hun geloof in Christus en God als de hoogste autoriteit.

Het bestaan van zo’n plan geeft voeding aan complottheorieën die er toch al zijn. Een elite zou de wereld naar haar hand willen zetten. Wie er niet aan meedoet, komt aan de kant te staan. Deze ontwikkelingen zijn al aan de gang, meent Visser. Zou het zo zijn, vroeg hij zich af, dat wie het niet ziet, het nog niet doorheeft en zich laat inpakken? Dat klonk als een waarschuwing. Hij suggereerde dat ongevaccineerde christenen met hun raar-gevonden overtuigingen het dan nog wel eens moeilijk konden krijgen.

Christus en de Romeinse keizer
Nu was de Openbaring bedoeld voor christenen die het in Johannes’ tijd moeilijk hadden. Hun geloof in Christus als de alfa en de omega, het begin en het einde, viel niet goed in het Romeinse rijk van die tijd. Christus was voor de christenen de Heer, de Koning en de Zoon van God; dat waren precies de titels die ook de Romeinse keizers voor zichzelf gebruikten. Zo leek er rivaliteit tussen Christus en de keizer te zijn; en dus ook rivaliteit tussen Christus-gelovigen en de Romeinse overheid. Uit de visioenen die Johannes heeft opgeschreven, blijkt dat christenen soms om hun geloof werden vervolgd. Waar dat het geval was, stonden die gelovigen inderdaad kritisch tegenover de Romeinse macht.

Die situatie van vroeger waarschuwt christenen ook nu dat politieke, ‘wereldse’ macht uit de hand kan lopen. Zulke macht kan ontaarden in onrechtvaardig, gewelddadig optreden. Dan mag je – of moet je – proberen je eraan te onttrekken of je ertegen te verzetten. Christenen kunnen uit de Openbaring leren dat ze niet met alles hoeven mee te doen. Daartoe worden ze gemotiveerd door hun geloof in Christus en God als de hoogste autoriteit.

Het merkteken van het beest een QR-code?
De grote vraag is nu of dit ook geldt voor die QR-code, de smartphone en de pinpas. Zouden christenen zich op grond van dat ‘merkteken van het beest’ uit Openbaring 13 moeten verzetten tegen het coronatoegangsbewijs? Tegen elektronisch betalen? Tegen dat nog lang niet uitgevoerde plan tot economische herstructurering? Is dat allemaal uit die visioenen van Johannes af te leiden? Het is een zeer gewaagde stap, als je dat beaamt. Ik vind het populistisch, al te gemakkelijk, die verbindingen zo te leggen.

de Openbaring van Johannes leert ons niet dat we moeten afzien van technische en medische mogelijkheden.

Sommigen zullen dan denken: dat betekent dat je het nog niet door hebt. Je bent naïef, je laat je inpakken! Daarop zeg ik dan: ik laat me niet inpakken, want ik heb niet eens een smartphone (wel een pinpas trouwens). Ik heb een papieren coronatoegangsbewijs. Enerzijds sta ik uiterst kritisch tegenover het economische beleid van de laatste decennia; anderzijds omarm ik niet zomaar een megalomaan plan dat nergens tot beleid is uitgeroepen. Maar de Openbaring van Johannes leert ons niet dat we moeten afzien van technische en medische mogelijkheden.

Als de overheid iedereen in één keurslijf wil persen, dan mogen we protesteren. Maar die dwang is er niet. Als de overheid van ons vraagt, Christus te verloochenen, dan hoop ik dat we daaraan niet toegeven. Maar het onrecht dat de Nederlandse overheid begaat, ligt op heel andere terreinen; denk bij voorbeeld aan de toeslagenaffaire, aan de afhandeling van aardbevingsschade in Groningen. We moeten ons geen rad voor de ogen laten draaien.

Trouw en standvastig in het geloof
Wat we uit de Openbaring kunnen leren, is ten eerste: trouw te blijven aan Jezus Christus. En ten tweede kritisch te staan tegenover alles wat afwijkt van zijn onderricht en voorbeeld. Daarin gaat het om liefde, barmhartigheid, trouw en rechtvaardigheid. Volgens de Openbaring zullen diegenen die ‘het beest’ aanbidden en zijn merkteken dragen, worden gestraft (Openb. 14:9-11). Dat is een waarschuwing in de vorm van een visioen. Maar dan komt het:

Hier komt het aan op standvastigheid van de heiligen (d.w.z. christenen), die zich houden aan Gods geboden en trouw blijven aan Jezus.
(Bron: Openbaring 14:12)

Dit gaat over standvastigheid in het geloof en in de levensstijl die daarbij past. Ds. Visser is het daar ongetwijfeld mee eens. Ook dat bedoelde hij. Maar zouden al diegenen die zijn preek liketen en doorstuurden, ook die kant van zijn verhaal accepteren? Ik zou het graag zien, maar ik heb mijn twijfels. Het ging hun meer om het wantrouwen tegenover het coronabeleid.

Het is goed om waakzaam te zijn, en standvastig in het geloof. Maar ook nuchterheid is een christelijke deugd

Dat beleid was zeker niet perfect. Ook nu kun je het oneens zijn met de pogingen het virus binnen de perken te houden. Maar dat is een andere discussie dan het verheerlijken van een wrede, beestachtige macht. Het heeft ook niets te maken met een vaccin dat ons tegen een gemeen virus vrij goed beschermt. Een Europeaan die naar centraal-Afrika wil reizen, moet zich tegen diverse ziekten laten inenten! Die vaccinaties zijn er om ons te beschermen. Zo is het ook met de vaccins tegen het coronavirus, al zijn die nog maar kort geleden ontwikkeld. Die hebben niets met het aanbidden van een wrede, goddeloze macht te maken.

Nuchterheid
En dat merkteken dan, dat nodig is om te kunnen kopen en verkopen? In winkels en op de markt wordt toch geen coronatoegangsbewijs gevraagd? Via internet kunnen we toch bestellen wat we willen? (Of dat nu wenselijk is of niet – lang niet altijd, vind ik.)

Ik concludeer: het is goed om waakzaam te zijn, en standvastig in het geloof. Maar ook nuchterheid is een christelijke deugd (bijvoorbeeld 1 Korintiërs 15:34, vertaling 1951).

CIP-eindredacteur Jeffrey Schipper en theoloog Wim Dekker bespraken de preek van ds. Paul Visser in de CIP Podcast. Beluister het fragment vanaf minuut 5:30

Sta cookies toe om deze inhoud te kunnen bekijken.

Wijzig mijn voorkeuren

Riemer Roukema is onderzoekshoogleraar Vroeg Christendom. Van 2002 tot 2014 was hij hoogleraar Nieuwe Testament aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). Bovenstaande blog verscheen eerder op de website van de PThU.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho