Of denk aan gelovigen in de zeventig lange jaren die de Sovjet-Unie heeft bestaan. Of aan de kerk in het Midden-Oosten, die al veertien eeuwen lang heeft moeten overleven in een verstikkende islamitische omgeving – een eindeloze reeks van generaties. De laatste keer dat wij in ons eigen land met onderdrukking te maken kregen, duurde dat vijf lange jaren. Waar haal je ooit de geloofskracht vandaan om vol te houden als er geen einde komt aan de vervolging? En wat kunnen wij daarvan leren nu volharding voor ons, westerse gelovigen in een godloze cultuur, ook steeds meer een levensvoorwaarde wordt?

De secularisatie in Europa schreeuwt om gelovigen die wél standhouden, die volhouden in het geloof wanneer zo velen van hun generatie de kerk hebben verlaten, en die dat ook kunnen doorgeven aan een nieuwe generatie.

Nu lijden, straks heerlijkheid
Wat mij vaak opvalt bij vervolgde mede-gelovigen, is dat ze de verdrukking waaronder ze leven normaal vinden: als christen heb je niet anders te verwachten. Eigenlijk precies zoals Petrus ook schreef aan de gelovigen: ‘Geliefden, laat de hitte van de verdrukking onder u, die tot uw beproeving dient, u niet bevreemden, alsof u iets vreemds overkwam.’ (1 Petr.4:12) De sleutel om dit te begrijpen ligt in het daaropvolgende bijbelvers: ‘Maar verblijd u naar de mate waarin u gemeenschap hebt aan het lijden van Christus, opdat u zich ook in de openbaring van Zijn heerlijkheid mag verblijden en verheugen.’

In de beleving van miljoenen verdrukte christenen is het grondmotief van het christelijke leven: nú lijden, stráks heerlijkheid. Nú vernedering, stráks eer. Nú verdriet, stráks troost. Nú verliezen we het leven, stráks zullen we met Christus opstaan. Het lijden nu is niet alleen maar een sociale of fysieke of juridische werkelijkheid, maar ook een voluit geestelijke realiteit. Zoals Petrus schreef: het gaat om het ‘gemeenschap (hebben) aan het lijden van Christus’. Het is niet alleen óns lijden, maar het is lijden mét Christus – om ook met Hem verheerlijkt te worden (Rom.8:17). Net zoals in het Nieuwe Testament is voor deze miljoenen gelovigen vandaag het leven als christen dan ook ondenkbaar zonder de volharding om uit te zien naar de verlossing die de Heere zal schenken. Vervolgde christenen kunnen alleen maar volhouden in het hier en nu door met één been in de toekomst te staan. Zoals Kefa Sempangi, een voorganger in Oeganda die op een paaszondag werd opgewacht door mannen die hem wilden vermoorden. Zijn opmerkelijke reactie naar hen toe was: ‘Ik heb niets te verliezen; ik ben al dood; mijn leven is gestorven en verborgen in Christus.’

Dubbele focus
Weinigen in onze kerken zullen de kern van hun geloof omschrijven als: ‘door lijden heen tot verheerlijking’. Als wij spreken over de verlossing die de Heere schenkt, dan spreken we vooral over het volbrachte heilswerk van onze Heere Jezus Christus. De rechtvaardiging door het geloof is in onze eeuwenlange traditie het centrale vraagstuk geweest. Over verlossing spreken we vooral in de voltooide tijd: het heil dat de Heere Jezus voor ons heeft verworven door Zijn sterven en opstanding. Geloven betekent: stevig met één been in dat verleden staan. Het grondpatroon van ons geloof kunnen we niet anders zien dan in termen van ‘rechtvaardiging en heiliging’.

Zou het kunnen dat onze kostbare theologische traditie, waarin ‘Christus alleen’ centraal staat en de betekenis van Zijn unieke lijden, ons minder oog geeft voor onze roeping om te lijden mét Hem? In de Bijbel lijkt het kruis steeds die dubbele lading te hebben: substitutie (Hij in onze plaats) én participatie (wij delen in Hem). Wij mogen in Hem delen, ook in Zijn lijden en in Zijn opstanding. Er is een theologie van vervolging gegroeid waarin die dubbele focus van het Nieuwe Testament helder in beeld komt. Hij leed vóór ons, opdat wij in Zijn voetsporen zouden navolgen (1 Petr.2:21).

Kruisvormig leven
Voor ons, Europeanen die al eeuwenlang veilig christen zijn, is dat delen-in-Christus een aspect van het Evangelie waar we gemakkelijk overheen lezen en leven. We hebben het leven als christen meestal niet ervaren als een roeping tot kruisvormig leven. We hebben de verlossing vaak niet ervaren als toekomende tijd. We hebben niet kunnen volgen dat Paulus ‘de gemeenschap met Zijn lijden’ wil kennen, om zó ‘te komen tot de opstanding van de doden’ (Filip.3:10,11). Daarmee hebben we de volharding verleerd als drijfveer van het christelijke leven, terwijl het ook ons niet zou moeten bevreemden dat navolging van Christus kostbaar is.

Voor ons, die leven in een postchristelijke tijd, is het essentieel dat we de standvastigheid herontdekken als discipline. Van vervolgde christenen die ‘de hitte van de verdrukking’ kennen, kunnen wij leren wat bijbelse hoop betekent als het aardse leven in het teken staat van het kruis. Van hen kunnen we leren leven als eschatologische mensen die zich niet vast hoeven te klampen aan wat we in het hier en nu allemaal zouden kunnen verliezen. We geloven immers met hen in het leven in de wereld die komt. ‘Wie volharden zal tot het einde, die zal zalig worden.’ (Matt.10:22)

Willem van der Deijl is theologisch medewerker bij Open Doors. Lees zijn volledige artikel is te lezen op de website van De Waarheidsvriend. Geïnteresseerd in meer lezenswaardige artikelen? Neem een jaarabonnement (€ 49,00). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van deze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!