Wat maakt deze NBV21 beter dan de NBV?
“De NBV21 is verrijkt door de lezerservaringen van duizenden lezers die met opmerkingen kwamen over de NBV uit 2004. We hebben daar ons voordeel mee gedaan. We hebben voor deze vertaling weer de hele Bijbel vers voor vers doorgenomen. Daarbij hebben we gekeken naar zowel de brontekst als de lezersreacties. Zo hebben we geprobeerd tot de best mogelijke versie van de nieuwe bijbelvertaling te komen. Je zou kunnen zeggen dat het een meer zorgvuldige en nauwkeurige versie is van de NBV uit 2004. De NBV uit 2004 is een vernieuwende vertaling in goed Nederlands. Maar uit enthousiasme over de nieuwe methode zijn de vertalers soms iets te ver gegaan met vernieuwingen. Ik denk dat een deel van de lezers met genoegen zullen constateren dat de NBV21 op bepaalde punten beter aansluit bij de traditie en meer bijbelgetrouw is geworden. Als vertaler zeg ik er dan wel bij: dat is niet het doel, want de grondtekst is natuurlijk doorslaggevend. Maar het is de bijvangst van de zorgvuldige vertaalmethode. Met de NBV21 ligt er een bijbelvertaling op tafel zoals die dertig jaar geleden door de kerken beoogd was.”

Hoe weeg je zulke lezersreacties?
“We hadden van tevoren een algemene vertaalmethode, die hebben we nog iets aangescherpt. Uit de lezersreacties kwamen vooral de aandachtspunten voor revisie omhoog. Het gaat daarbij om bepaalde woorden die duidelijker op dezelfde manier vertaald moeten worden bijvoorbeeld. We zoeken daarbij naar een door uitleggers breed geaccepteerde uitleg. Ook hebben we af en toe iets minder invulling gegeven aan woorden. Doordat we vers voor vers door de hele Bijbel heen zijn gegaan is alles zorgvuldig gereviseerd. Daarbij zijn we dus niet alleen op lezersreacties afgegaan.”

Kun je een voorbeeld van zo’n gemaakte aanpassing geven?
“In Jona 1 vers 9 staat in de NBV bijvoorbeeld: ‘De God die de zee en het land gemaakt heeft’. In het Hebreeuws staat daar letterlijk niet ‘het land’ maar ‘het droge’. De combinatie ‘de zee en het droge’ komt op slechts twee andere plekken voor in de Bijbel, namelijk in het scheppingsverhaal en bij de uittocht uit Egypte. Dus doordat Jona die specifieke combinatie gebruikt worden eigenlijk twee andere verhalen uit de Bijbel opgeroepen. Daarom hebben we dit niet meer vertaald met ‘de zee en het land’ maar met ‘de zee en het droge’. De geoefende lezer kan zo makkelijker verbanden leggen.

Zo zijn er nog veel meer wijzigingen die ook nog kleiner van aard zijn. Maar als je die bij elkaar optelt dan merk je dat wel. De vertalingen zijn dus ook niet zozeer gericht op losse woorden of zinnen maar op de teksten als geheel. Zo tellen die kleine wijzigingen bij elkaar op.”

Komt er over 17 jaar weer een nieuwe versie van het NBV?
“Nee. Voor ons is deze Bijbel echt de Bijbel voor de 21e eeuw. Dit is de nieuwe standaard. De NBV wordt al breed gebruikt en is bij velen geliefd. We hopen dat de NBV21 daar nog verder aan bijdraagt. Onze aandacht zal de komende jaren gaan naar het openen van de Bijbel, hij moet ook echt door mensen gelezen worden.” Lachend: “We denken niet alvast na over een nieuw vertaalproject. In deze geseculariseerde tijd moet die Bijbel gewoon meer open gaan!”

De hoofdletters bij persoonlijke voornaamwoorden als er naar God verwezen wordt, zijn teruggekeerd in de NBV21. Hoe kijk jij daarnaar?
“Dat was klacht nummer 1 over de NBV. Onze vertalers konden destijds geen lezing houden of er werd al direct gevraagd waarom die ‘eerbiedshoofdletters’ verdwenen waren. Het stond buiten kijf dat daar goed over nagedacht moest worden bij het maken van de revisie. Het belangrijkste argument tegen die eerbiedshoofdletter was dat deze hoofdletters langzaamaan zouden gaan verdwijnen uit de Nederlandse taal. Dat idee is een voortvloeisel uit de jaren 80 waarin er steeds minder hoofdletters gebruikt werden, men dacht dat die trend zich door zou zetten maar dat is dus niet gebeurd. Je ziet in het Liedboek, maar ook in romans en bij de ondertiteling van programma´s op televisie, dat eerbiedshoofdletters nog steeds worden gebruikt. Het is zelfs een officieel advies van het Groene Boekje. En dan zouden we die hoofdletters niet gebruiken in de nieuwe NBV? Daarom hebben we besloten de eerbiedskapitalen terug te halen.”

Werkt dat niet een patriarchaal godsbeeld in de hand?
“Je kunt bij zo’n grote verandering altijd enige discussie verwachten. Voorstanders van de eerbiedshoofdletter willen daarmee niet benadrukken dat God mannelijk is maar dat ze eerbied hebben voor God. Het drukt dus primair eerbied uit. Je kan het argument dat een hoofdletter bij ‘Hij’ God mannelijker maakt ook omkeren. Door een hoofdletter te gebruiken voor een persoonlijk voornaamwoord van God stijgt Hij daarmee boven ‘de gewone man’ uit. Je geeft daarmee aan dat God niet zomaar een man is. Ook daar kun je dus op verschillende manieren naar kijken. Maar ik wil wel benadrukken dat die hele discussie over het mannelijk Godsbeeld natuurlijk erg interessant is. Dat gesprek moeten we wat mij betreft blijven voeren.”

In de oorspronkelijke bijbeltekst worden helemaal geen hoofdletters gebruikt, hoe maak je dan zo’n afweging tussen Nederlandse tekstregels en die van de brontekst?
“Er staan ook geen hoofdstuknummers, tussenkopjes en versnummers in de oorspronkelijke tekst. Die zetten we er ook allemaal in. We hebben bepaalde gebruiken waardoor mensen een tekst als een Bijbel ervaren. Neem bijvoorbeeld de twee kolommen op één bladzijde in onze standaardbijbels. Eigenlijk raar als je erover nadenkt. Waarom niet gewoon één kolom? Maar dat komt omdat we daar aan gewend zijn geraakt. Een Bijbel met één kolom voelt voor heel veel mensen niet als een echte Bijbel. Het zijn fenomenen die bij de Bijbel horen. Tegelijkertijd waren er in de tijd van de oorspronkelijke teksten ook aspecten die eerbied uitdrukten, neem bijvoorbeeld de naam van God. Die werd toen al niet meer uitgesproken. In plaats daarvan zeiden ze ‘Heer’. Bij belangrijke namen van God werden soms ook afkortingen gebruikt met een streep erboven. Je kan dus zeggen dat er geen hoofdletters in de brontekst stonden maar wij nemen die andere manieren om eerbied uit te drukken ook niet over. We hebben andere tradities en wij leven nu, de NBV21 is een vertaling die aansluiting zoekt bij de Nederlandse gebruiker.”

Hoe ziet de lancering van de NBV21 er vandaag uit?
“Vandaag is een feestelijke dag die we vieren in de Grote Kerk te Den Haag (livestream: nbv21.nl/livestream). De Koning neemt de NBV21 in ontvangst en we bidden om Gods zegen over deze vertaling. De NBV21 is vanaf woensdagmiddag 15:00 ook gratis in de MijnBijbel-app van het NBG te lezen, en op debijbel.nl en bijbel.nbv21.nl.
We gaan de nieuwe vertaling toelichten en starten een campagne waarin we mensen vragen wat de Bijbel voor hen betekent. Ik zou dan bijvoorbeeld zeggen: ‘Mijn Bijbel is verrassend’. We nodig iedereen uit om die zin in te vullen: ‘Mijn Bijbel is …’ Daarmee willen we laten zien hoeveel de Bijbel voor mensen betekent.”