Hebben we niet een maatschappelijk klimaat gecreëerd waarin vooral jongere vrouwen zich niet voldoende veilig, gewaardeerd en gerespecteerd voelen als mens en als vrouw?

Kwetsbaarder
Een artikel over de veranderende seksualiteitsbeleving bij vrouwen (op brongerma.info) geeft als mogelijke verklaring dat mannen al heel lang aan vrouwen een heteroseksualiteitsbeleving hebben opgelegd. Daardoor werden vrouwen afhankelijk van en ondergeschikt gehouden aan mannen op allerlei terreinen van het leven, inclusief genderrollen en de beleving van seksualiteit. Nu vrouwen vrijer zijn, gaan ze met andere vormen van seksualiteitsbeleving experimenteren en durft men zich ook anders te identificeren, bijvoorbeeld als lesbisch of transgender.

Bij deze verklaring heb ik twijfels. De hoge cijfers met betrekking tot MeToo-ervaringen, van pogingen tot zelfdoding en de sterke stijging van meisjes die kennelijk als jongen verder willen leven, suggereren niet bepaald een ervaring van grotere vrijheid. Het lijkt eerder te wijzen op een zoektocht om te ontsnappen uit het ‘lot’ van vrouw-zijn. En dat terwijl vrouwen nu op allerlei punten meer vrijheid hebben dan eerdere generaties vrouwen. Maakt die vrijheid misschien ook kwetsbaarder? Brengt de grotere vrijheid van meisjes mogelijk met zich mee dat het ‘normaal’ wordt dat meisjes experimenteren op seksueel gebied? (Ook al lijkt de laatste jaren de leeftijd waarop meisjes gemiddeld hun eerste seksuele contact hebben iets gestegen, die leeftijd is nog steeds heel laag.) En als ze dat niet willen, worden ze dan als preuts en ouderwets gezien? Nog steeds wordt het in de jeugdcultuur van jongens geaccepteerd als ze met meerdere meisjes seks hebben. Maar meisjes die met meerdere jongens vrijen, worden al snel als slet weggezet.

Risico’s
Voeg hierbij dat de laatste jaren de jongeren een grotere druk ervaren om van hun leven een succes te maken en dat ze daarvoor zelf verantwoordelijk zijn, en de spanning waarin meisjes zich bevinden is duidelijk. Ze willen ook aandacht van jongens, ze willen erbij horen – dat is immers succesvol zijn. Er is dus druk om in relaties een beetje ‘mee te bewegen’.

Tegelijkertijd houdt het vroeg met geslachtsgemeenschap beginnen ook risico’s in. Naast de risico’s van geslachtsziekten en ongewenste zwangerschap is er ook de vraag of je al wel de goede partner hebt en zo niet, of je na seksuele ervaringen nog aantrekkelijk bent voor wie dan wel de goede lijkt. Het is bekend – wellicht ook steeds meer onder jongeren – dat de eerste keer geslachtsgemeenschap vooral bij de vrouw een hormonale reactie teweegbrengt, waardoor zij een binding ervaart met de man. Bovendien wordt na meerdere keren geslachtsgemeenschap een stabiele binding met een andere man steeds moeilijker.

Daarbij komt dan nog dat meisjes, in elk geval in hun tienerjaren, meer behoefte hebben aan aandacht, een gevoel van waardering en veiligheid dan aan seks. Maar bij vriendschap met jongens gaat al (te) gauw de seksualiteit een rol spelen. Vriendschap met andere meisjes is dan veel veiliger. Het loslaten van het man-vrouwonderscheid met betrekking tot gender en van de heteroseksualiteit als norm lijkt dan meer flexibiliteit te geven om in dat ingewikkelde krachtenveld te navigeren. Het aangaan van een lesbische relatie of een transitie naar de genderrol van mannen kan dan een element krijgen van een vlucht uit dat spanningsveld.

Let wel, ik beweer beslist niet dat deze keuzes door de genoemde ontwikkelingen verklaard kunnen worden; er is ongetwijfeld veel meer aan de hand. Maar ik wil wel de hypothese verdedigen dat die ontwikkelingen een bijdrage leveren aan de gestegen omvang ervan.

Achtergrond
Ligt niet een belangrijke achtergrond van de genoemde spanningen voor vrouwen bij mannen? Leven mannen wel vanuit het principe dat hoe kostbaarder en kwetsbaarder, hoe meer respect en bescherming nodig zijn? Dit geldt juist ook voor de seksualiteit, bij de vrouw misschien wel meer dan bij de man.

De gedachte leeft dat er een recht bestaat op seksualiteitsbeleving en dat alles op het vlak van seksualiteitsbeleving en gender mag zolang betrokkenen er maar mee instemmen. Speelt juist deze veronderstelling niet een grote rol in het gevoel van onveiligheid bij vrouwen? Zeker, men vindt ook dat iedereen het recht heeft om ‘nee’ te zeggen en dat er een plicht bestaat om de ander niet te schaden. Maar de vraag is in hoeverre individuen echt opgewassen zijn tegen de dominante culturele en sociale druk om vooral te ‘doen wat goed voelt’, en hoe reëel het is om dat te verwachten.

Dr. ir. H. Jochemsen uit Bennekom is emeritus bijzonder hoogleraar medische ethiek. Lees zijn volledige artikel op de site van De Waarheidsvriend.

Neem een jaarabonnement (€ 49,00). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van deze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!