Damascus, Homs, Aleppo. In de straten van deze steden, bekend uit het nieuws over de oorlog in Syrië, is de oorlog ver weg. Op veel plekken lijkt het leven zijn gewone gang grotendeels te hebben hernomen – vaak tussen de puinresten van tien jaar oorlog in.

Schijn bedriegt. De oorlog van soldaten en wapens heeft plaatsgemaakt voor een nieuw soort oorlog: sancties. “De snelle ontwaarding van de Syrische pond en belemmeringen van de import van brandstof, onderdelen en grondstoffen zoals meel voor brood, zorgen ervoor dat zelfs eerste levensbehoeften onbetaalbaar zijn geworden”, zegt Sara Savva, coördinatrice van de diaconale afdeling van de Grieks-Orthodoxe Kerk in Syrië. Twee op de drie Syriërs leeft inmiddels onder de armoedegrens.

Schroom
Dr. Wilbert van Saane is uitgezonden door Kerk in Actie en docent op een een theologisch instituut in Beiroet waar ook studenten uit Syrië studeren. “Ze willen graag terug maar niet onder deze omstandigheden”, zegt hij. “Ze zien geen vooruitgang, hun land zit klem.”

“Corona maakt de situatie nog zorgelijker”, zegt ds. Harout Selimian, predikant in Aleppo. “Terwijl we worstelen om de gevolgen van de oorlog te boven te komen, kwam daar vorig jaar corona bij en daardoor met extra faillissementen en werkloosheid.”

De cijfers die Dick Loendersloot, noodhulpcoördinator voor Kerk in Actie in het Midden-Oosten, over het aantal Syrische vluchtelingen heeft, bevestigen het beeld van hun schroom om terug te keren: “De oorlog heeft gezorgd voor circa 5,6 miljoen vluchtelingen – geregistreerd en niet-geregistreerd. Hiervan zijn er slechts 300.000 naar Syrië teruggekeerd. En van de 5,4 miljoen ontheemden zijn maar zo’n 800.000 mensen ‘definitief’ naar hun woonplaats teruggegaan.” Met mondjesmaat dus als je dat vergelijkt met de cijfers uit 2019. Als de sancties langer worden doorgezet, kunnen honderdduizenden mensen gedwongen worden alsnog te vluchten.

Veel kerkgebouwen in Syrië moeten worden hersteld

Kwetsbaar
Wat die oorlog betreft: niet op álle plekken in Syrië is het rustig. In het noordwestelijke Idlib en langs de grens met Turkije in het noordoosten vinden nog steeds bombardementen en aanslagen plaats en ook IS is nog actief.

Wat betekent dit voor de kerk? “De situatie van de kerk gaat gelijk op met de politieke omstandigheden in het land”, zegt Wilbert van Saane. “In Idlib functioneert de kerk op dit moment alleen ondergronds. In het noordoosten, waar Koerdische militaire groepen nu een stempel op de maatschappij drukken, moet zij haar plek opnieuw bevechten. Op plekken waar het rustig is, functioneert de kerk goed.”

In Syrië gaat dat veel verder dan zondagse diensten en gemeenteleven. De kerk zorgt ook voor onderwijs, gezondheidszorg, sociale diensten en het broodnodige netwerk om aan eten, brandstof, en vele andere dingen te komen. De achterliggende jaren hebben gemaakt dat er op al die terreinen alleen maar meer werk te doen is – en dat met minder mensen. “De oorlog heeft mensen extreem kwetsbaar gemaakt”, zegt Harout Selimian. “Vooral kinderen, zwangere vrouwen, gehandicapten, ouderen en zieken hebben het zwaar. In ons land hebben ruim 13 miljoen mensen humanitaire hulp nodig, 75% van de huidige bevolking.”

Herstel
Zelfs op plekken waar de rust is weergekeerd, werkt de kerk vaak nog vanuit deels kapotgeschoten of verbrande gebouwen. “Gebrek aan geld belemmert de restauratie”, zeggen Harout Selimian en Sara Savva. De opbouw van de kerk hangt voor een belangrijk deel af van de steun van kerken in het westen en van Syrische geloofsgenoten die gevlucht zijn. Maar zij zien deze steun de laatste twee, drie jaar afnemen. “Door de coronacrisis raken westerse kerken meer op zichzelf gericht”, merkt Wilbert van Saane. “Het komt nu aan op trouw!”

De opbouw van de kerk is van wezenlijk belang voor de opbouw van het land en dat heeft alles te maken met de plek die de kerk in Syrië inneemt. “De kerk is het middelpunt van de gemeenschap, voor christenen maar ook voor niet-christenen. Ze vervult een rol die in Nederland overeenkomt met de rol van de overheid. Hulp komt het eerst bij de kerk vandaan. Een sterke kerk is voor Syriërs onmisbaar om het vertrouwen in hun land terug te krijgen”, zegt Harout. Wilbert benadrukt nog een extra reden om de kerk in dit beschadigde land trouw te blijven steunen: “De kerk kan een rol spelen in het vredesproces. De strijdende partijen komen er zelf maar moeilijk uit. Maar om een serieuze partner in het vredesproces te zijn, moet de kerk sterk zijn.”

Baken van hoop
“We blijven werken en bidden voor vrede en veiligheid in Syrië. De kerk in Syrië is altijd een pijler van de samenleving geweest. Ze is nu meer dan ooit een baken van hoop”, zegt Harout Selimian. “Het is bijzonder om te zien hoe hoopvol de mensen in Syrië blijven, zelfs na bijna tien jaar oorlog,” vindt Dick Loendersloot. “Mensen blijven op God vertrouwen en ze blijven hopen dat het ooit goedkomt. Hoop is het laatste wat doodgaat. Laten wij met ons gebed en onze steun die hoop levend houden.”

Kerken herstellen in Syrië
Door de jarenlange burgeroorlog moesten naast moslims ook veel christenen vluchten en veel religieuze gebouwen zijn verwoest. De kerk in Syrië wil ondanks alles een baken van hoop blijven. Kerk in Actie ondersteunt hen bij het herstel van kerkgebouwen, scholen, bejaardenhuizen en gemeenschapscentra, kortom bij het weer opbouwen van de kerkelijke en burgerlijke gemeenschappen. Herstel van de kerk, het hart van de christelijke gemeenschap, betekent immers herstel van de hele samenleving en hoop voor de toekomst.

Bovenstaand artikel verscheen eerder op de website van Kerk in Actie en is met toestemming overgenomen door CIP.nl. Klik hier om het project 'De kerk als plek van hoop en herstel in Syrië' te steunen.