Jezus zegt nergens dat vrouwen een toontje lager moeten zingen
Melek Ipek is vrijgesproken. De Turkse vrouw die tijdens een worsteling haar man doodschoot nadat ze langdurig zwaar fysiek en seksueel door hem mishandeld was, mag weer moeder zijn voor haar dochters. Haar verhaal haalde wereldwijd de headlines. Het is nauwelijks te lezen, zo gruwelijk is het. Haar tot moes geslagen gezicht op de foto’s van haar arrestatie zegt genoeg. Toch had ze levenslang de cel in kunnen draaien voor deze ‘moord’.
Ze is niet de enige. Turkse vrouwenrechtengroepen zeggen dat er elke dag wel een vrouw vermoord wordt door haar partner. En dat is nog exclusief ‘verdachte gevallen’ en zelfmoorden van vrouwen die het niet meer aankunnen. De vrees van Melek Ipek dat haar man haar en haar dochters zou vermoorden was dus niet ongegrond.
Geweld tegen vrouwen is wereldwijd een probleem, de meest vrouwvriendelijke landen niet uitgezonderd. De Turkse vrouwenrechtengroepen leggen een verband met het conservatieve beleid van Ergdogan en zijn uitgesproken antifeministische agenda. Onder zijn bewind nam het aantal moorden van vrouwen enorm toe. Als geweld tegen vrouwen op de hoogste niveaus gebagatelliseerd wordt, dan heeft dat een negatief effect. Ook het feit dat geweldplegers zelden juridisch verantwoordelijk worden gehouden, werkt geweld in de hand.
Huiselijk geweld stopt helaas niet bij de kerkdeuren. Daarom is het binnen de kerk ook heel belangrijk hoe er gesproken wordt over vrouwen en over hun beschermwaardigheid. Ik denk dat het jammer en niet zelden schadelijk is dat in het spreken over het huwelijk zo vaak de nadruk wordt gelegd op de verschillende rollen, waarbij die van de vrouw dan neerkomt op ‘onderdanig zijn’.
Zelfs als je de relevante teksten op de conservatiefst mogelijke wijze interpreteert, staan ze nog in een veel wijdere Bijbelse context die vaak onbenoemd wordt gelaten. En uit die context valt niet direct op te maken dat vrouwelijke onderdanigheid een fundamenteel principe is in het huwelijk. Bij de instelling van het huwelijk in Genesis 2:24 is de onderdanigheid geen onderwerp. Een man verlaat zijn ouders, hecht zich aan zijn vrouw en die twee worden één. In de tien geboden wordt gesproken over huwelijkse trouw, maar ook daar staat niets over onderdanigheid. Spreuken 31? Er staat van alles over de ideale vrouw, maar niets over onderdanigheid. De Bergrede spreekt ook over het huwelijk, en benadrukt dat een man zijn vrouw niet zomaar mag wegsturen, alleen om ontrouw, en dat een man die een andere vrouw begeert een vorm van overspel pleegt. Weer niets over onderdanigheid. Ook zegt Jezus nergens in de evangeliën dat vrouwen een toontje lager moeten zingen, integendeel.
Het idee dat vrouwen als geheel onderdanig moeten zijn aan alle mannen, wordt zelfs nergens in de Bijbel genoemd. Onderdanigheid wordt genoemd in de context van het huwelijk, en dan ook nog in de context van wederzijdse onderdanigheid (Efeze 5:22), een man die zijn vrouw liefheeft tot het punt van ultieme zelfopoffering (Efeze 5: 21-33), haar respecteert en eert (1 Pet. 3:1-7) en die niet ruw tegen haar is (Col 3:18). En Paulus is er expliciet over dat er geen hiërarchie is in seksualiteit. Man en vrouw hebben daar evenveel rechten en plichten (1 Cor. 7:4).
Als we deze context niet benadrukken, kan ons spreken over vrouwelijke onderdanigheid maar al te makkelijk worden gebruikt door liefdeloze mannen om vrouwen te mishandelen, verwaarlozen of onder de duim te houden. En het kan vrouwen ervan weerhouden hulp te zoeken en bedreigende situaties te ontvluchten. We leven nu eenmaal niet in een volmaakte wereld, waarin we ervan uit kunnen gaan dat alle christelijke mannen die context vanzelf wel in hun achterhoofd hebben en daarnaar handelen. En dat alle christelijke vrouwen vanzelf wel begrijpen dat mishandeling nooit acceptabel is.
Laten we in ons spreken over rechten en plichten in het huwelijk daarom altijd benadrukken dat vrouwen het op zijn minst waard zijn om in veiligheid te leven en dat het principe van onderdanigheid nooit van toepassing is op situaties van fysieke of seksuele geweldpleging of doelbewuste vernedering. Daarvoor mag geen plaats zijn in een christelijk huwelijk.
Bovenstaand artikel verscheen eerder op Zaut.org, een initiatief om een christelijk, actueel, profetisch en nuchter geluid te laten horen in Nederland. Klik hier om de website te bezoeken.
Praatmee