Theo moedigt migrantenchristenen aan juist wel hun mening te geven over de preek: "Je leert door een andere bril te kijken"

Gesponsord15 april 2021
Theo van Stuijvenberg

De gemeente van Theo van Stuijvenberg uit Almere is niet een doorsnee kerk zoals de meesten van ons gewend zijn. In de Wegwijzer zitten veel migrantenchristenen vanuit de hele wereld. "De Wegwijzer heeft te maken met een unieke situatie, waarin mensen met verschillende achtergronden samen een kerk vormen", aldus van Stuijvenberg. Voor zijn studie theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede deed hij onderzoek naar manieren waarop hij de gelovigen meer kon betrekken bij gesprekken over de preek binnen de diverse gemeente in Almere.

Het viel de student theologie van de CHE op dat deze groep christenen enthousiast was tijdens de dienst, maar na de dienst weinig op de preek reageerde. Hij besloot onderzoek te doen naar de verschillende manieren waarop de betrokkenheid van migrantenchristenen in de gemeente bevorderd kon worden. "De ontmoetingen zijn de moeite waard. In Christus is Eimeren noch man noch vrouw, Rus noch Indonesiër noch Nederlander", aldus Theo. "We vinden elkaar aan de voet van het kruis. Dat is ontmoeten, maar ook investeren. Het kruis, de opstanding en het Pinksterfeest betekenen dat er heil is voor alle volkeren. Het is uniek om elkaar te spreken over wat het betekent om volgeling van Jezus te zijn en wat dat met je doet."

Waarom besloot je dit onderzoek te doen?
Theo woont en werkt zelf in Almere. Sinds een paar jaar is hij betrokken bij het werk in gemeente de Wegwijzer. "Ik sprak hier veel mensen met een migrantenachtergrond", aldus Theo. "Het viel mij op dat zij enthousiast meedoen tijdens de diensten, maar in onze gesprekken ging het al snel over iemands achtergrond en algemeen getuigenis, maar werd er niet of nauwelijks ingegaan op de preek. Hierbij vroeg ik mij af of de preek wel goed was overgekomen en op welke manier het gesprek over de preek gestimuleerd zou kunnen worden. Ik was nieuwsgierig wat ze oppikten in de kerk, met name van de Nederlandstalige preek."

De gesprekken en ontmoetingen met migrantenchristenen zijn een grote inspiratiebron voor Theo. Hij vertelt over een Eritrees gezin, waarin de Bijbel centraal staat aan het begin van de dag. "De Bijbel gaat open voor de kinderen naar school gaan. Er wordt een stukje gelezen en samen gebeden. Dat is voor mij een unieke situatie om te zien. Het zal niet in elk migrantengezin gebeuren, maar het is hartverwarmend en inspirerend om mee te maken. Ergens is het ook beschamend. Het wijst je op het belang van het geloof. Als je voor Christus bent: ga er dan ook voor, maak er werk van!"

Op welke manieren geven autochtone Nederlandse christenen en migrantenchristenen feedback op de preek?
Nederlanders steken hun mening meestal niet onder stoelen of kerkbanken, vooral niet als de mening negatief is. In het algemeen ziet Theo terugkomen dat Nederlandse christenen niet weglopen voor het geven van kritiek. "Met name als ze door iets sterk geraakt zijn of als ze het ergens niet mee eens zijn en boos of verontwaardigd zijn. We kunnen leren van de houding van eerlijkheid en nederigheid van migrantenchristenen." Hierbij geeft Theo aan dat dit gebaseerd is op zijn persoonlijke ervaring en het leveren van kritiek niet per se negatief opgevat hoeft te worden. "Het is vooral gebaseerd op wat ik heb gezien en gehoord bij mijn werk in de kerk."

Migrantenchristenen hebben hun mening over de preek minder snel klaar, is de ervaring van Theo. "Wat ik gezien heb is dat mensen alleen reageren als je ernaar vraagt. Ze komen niet snel zelf met een reactie op de preek." Toch is het erg waardevol om het gesprek wél aan te gaan volgens Theo, omdat je hiervan kan leren.

Ook Nederlandse christenen kunnen terughoudend in het geven van een reactie op de preek. Dit is vaak gebaseerd op de veronderstelling dat je als gemeentelid niet de kennis hebt om kritiek te leveren op de voorganger. "In mijn onderzoek haal ik echter het verhaal van Aquila en Priscilla aan. Zij nemen de spreker Apollos mee naar huis om hem daar verder te onderwijzen. Zij gingen hem thuis als het ware het geloof bijbrengen en bijspijkeren." Deze geschiedenis leert ons volgens Theo dat het juist goed is om de preek bespreekbaar te maken.

"Het is de kunst om over de preek in gesprek te komen. Mijn indruk is dat voorgangers het juist fijn om door te praten over de preek." Het gaat hierbij om een gesprek en niet om een discussie. "En voer die gesprekken altijd op basis van liefde en verdraagzaamheid. Op die manier kan je proberen om de voorganger te 'onderwijzen'."

Welke tips wil je aan mensen geven voor het voeren van de gesprekken?
Voor zijn onderzoek sprak Theo met vier migrantenchristenen naar aanleiding van een preek over het thema 'Slaaf zijn van Christus'. "Het viel mij op dat ze slechts een deel van de preek hadden begrepen. Uiteindelijk gaat het om het antwoord op de vragen: Hoe ga ik met de heiliging aan de slag in mijn dagelijks leven? En: Wat betekent het voor mij om een kind van God te zijn? Dat hadden ze niet echt opgepikt, maar ik was hier niet achter gekomen als ik hier niet op een directe manier naar had gevraagd."

Er zijn veel verschillende manieren waarop je als voorganger, als gemeente of kerk of als gemeentelid iemand met een migratieachtergrond kan stimuleren meer deel te nemen aan het gesprek over de preek. Stel vragen zoals: Waardoor ben je geraakt? Wat vond je sterk of minder sterk? Waarom raakte een bepaald voorbeeld je wel of juist niet?" Het pastoraat kan een belangrijke rol vervullen in het op gang brengen van gesprekken over de preek. "Een vertrouwelijke sfeer is essentieel voor mensen om hun mening te durven geven. Dat geldt ook voor Nederlanders", aldus Theo. 

Op welke manier kan een gemeente vormgeven aan het gesprek?
"Er zijn een aantal vormen waardoor je het gesprek kunt bevorderen of waarmee je hun opnamevermogen kunt verhogen. Je kan bijvoorbeeld preekvoorbereiding-bijeenkomsten houden. Nodig bijvoorbeeld voor het voorbereiden van de preek verschillende soorten christenen uit de gemeente uit en ga over de schriftlezing in gesprek. Deel in een groep gedachten over het thema. In het geval van het voorbeeld kan je vragen naar wat het thema 'slavernij' betekent in de cultuur waar iemand vandaan komt. Toen ik hiernaar vroeg kwamen er hele verschillende reacties. Iemand uit Indonesië gaf aan dat ze terugdacht aan de verschillende rangen die er waren in zijn land van herkomst. Een christen met een moslimachtergrond dacht aan hoe in zijn optiek moslims slaaf zijn van de islamitische godsdienst. Dit zijn hele andere brillen waarmee je naar het begrip slavernij kan kijken." 

Een andere aanbeveling is om de preken na te bespreken. Dit kan in kerngroepen of kringen, of misschien in een aparte nabesprekingsgroep. Daarnaast zou het pastoraat hier een waardevolle rol in kunnen spelen. "In de Wegwijzer zouden we soms meer ons best kunnen doen om migrantenchristenen uit te nodigen voor deze kerngroepen, bijeenkomsten en gesprekken. Het gaat hierbij ook om ook om toerusting. Hoe kunnen medewerkers van de kerk migrantenchristenen meer uitdagen om te komen met input?"

Een laatste punt waar winst te behalen is om het gesprek te bevorderen, is de begrijpelijkheid van de preek voor de christenen met een migratieachtergrond. "Zet de preek nog eens op een uitgeprint A4-tje en deel dit voor of na de dienst uit; doe dat eventueel in verschillende talen. Je kan er ook voor kiezen niet de hele preek te delen op deze manier, maar slechts een aantal hoofdpunten." Ook kunnen volgens Theo interculturele afbeeldingen het en het weergeven van de te bespreken Bijbeltekst op het beamerscherm de begrijpelijkheid van de preek vergroten. "Stel vragen zoals: wat is de boodschap van de preek? Wat vraagt deze boodschap van jou als christen in deze tijd? Dit zijn tamelijk eenvoudige verbeteringen die ingevoerd kunnen worden."

Beluister onze podcast

#319 Jeffrey & dr. Wim Dekker over welvaartsevangelist Tom de Wal, anti-Joodse protesten en de NGK
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Wim Grandia
Interview

Wim Grandia: “Wederkomst verdient prominente plek in leven van iedere christen”

“Als God het nodig vindt om ons in het laatste Bijbelboek profetieën tot in detail te geven, vind ik het bijna arrogant om dat aan de kant te schuiven.” Deze houding kenmerkt Bijbelleraar en schrijver Wim Grandia. Al tientallen jaren bestudeert hij h

drs. Marianne Visser
Verdieping

In het begin van Exodus lijkt God afwezig, totdat je beter kijkt

De naam van God wordt in de eerste twaalf verzen van Exodus niet genoemd en lijkt daarmee afwezig, schrijft docent Oude Testament Marianne Visser. Totdat we beter gaan kijken: Hij is wel degelijk aanwezig. In de 50 dagen tussen Pasen en Pinksteren bi

Yerusha
Video

Damesensemble Yerusha en Tenira Sturm zingen het schitterende 'Hard geslagen, vastgenageld'

'Hier vindt ons geloof een bedding, onze hoop een vaste grond. Christus rots van onze redding die verloren zondaars vond. Alle lof, eer en aanbidding voor zijn nooit volprezen naam. Wie zijn hoop op Jezus vestigt leeft in hoop die nooit beschaamt', d

Mirjam Bikker
Nieuws

CU-leider Bikker buigt niet voor 'wokisme' en rechtspopulisme: 'Christelijke idealen niet onderhandelbaar'

'Ik wil hier met nadruk zeggen dat christelijk-sociale politiek niet buigt voor links-elitair ‘wokisme’ en ook niet buigt voor rechts-populisme waar telkens maar weer de meerderheid alles zou moeten bepalen', zo stelde ChristenUnie-leider Mirjam Bikk

Christelijke auteur over gecommercialiseerd St. Patrick’s Day: ware essentie verloren gegaan
Nieuws

Christelijke auteur over gecommercialiseerd St. Patrick’s Day: "Ware essentie verloren gegaan"

17 maart was het St. Patrick’s Day in Ierland. Op deze feestdag wordt de komst van het christendom naar het land herdacht. Auteur Aaron Burns verdiepte zich in het onbekende verhaal van de heilige Saint Patrick. "De ware essentie van Patricius is ver

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker vertelt waarom het beter is om in een hospice te zijn dan op een feest

"We komen niet heel graag in een sterfhuis of op een sterfkamer. Het is zo'n ruimte waar je de dood bijna voelt. Maar tegelijkertijd is het ook zo slecht nog niet om in een sterfkamer te zijn. De Bijbel zegt zelfs dat je daar beter kunt zijn dan op e

Seyi Omooba
Nieuws

Christelijke actrice moet 350.000 dollar betalen na ontslag om ‘homofobe opmerkingen’

De christelijke actrice Seyi Omooba dacht een prominente rol te vervullen in de toneelbewerking van 'The Color Purple', maar zover zou het niet komen. Omooba werd in 2019 vanwege 'homofobe opmerkingen' die zij vijf jaar eerder op Facebook geuit zou h

Ds. A. van Lingen
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormd Bodegraven: ds. A. van Lingen

De hervormde gemeente (PKN) in Bodegraven verwelkomt een nieuwe predikant. Ds. A. van Lingen (foto) heeft het beroep aanvaard en neemt afscheid van Kinderdijk. Bodegraven was sinds vorig jaar vacant in verband met het emeritaat van ds. A. Baas. Van L

Meerartikelen

Woorden van leven
Column

Zaaien en oogsten: de kracht van bemoedigende woorden

‘Elk woord dat wij spreken kan een baksteen zijn om mee te bouwen, maar ook een bulldozer om mee te slopen.’ Dit is een uitspraak van Joyce Meyer die mij aanspoort om te gaan onderzoeken wat de kracht van woorden kunnen zijn. OntdekkenIn deze reis me

Rik Op den Brouw
Verdieping

Hoe ontdekken we de waarheid in een wereld vol leugens?

Het lijkt steeds moeilijker te worden om vast te stellen wat waar is. Hoe weet je of iets echt is of ‘fake’ (nep)? De voortdurende stroom aan informatie maakt het onmogelijk om vast te stellen of iets objectief, wat dat ook precies mag betekenen, of

Jeremia
Verdieping

Jeremia: de profeet die werd genegeerd maar niet kon zwijgen

De profeet Jeremia leefde in een tijd die in zekere zin op de onze leek. Het was de achtste eeuw vóór Christus en de ene grote crisis volgde op de andere. Jeremia maakte mee hoe Israël zich losmaakte uit de macht van Assyrië, daarna hoe het slachtoff

Het verhaal van Amadou: “Ik kan niet iemand zien lijden en hem niet helpen, maar ik kan mijzelf niet behandelen.”
Video

Dokter Amadou deelt in videoboodschap heftig en inspirerend verhaal

Dokter Amadou zet zich vol passie in voor zijn patiënten. Zelf heeft hij een goedaardige tumor in zijn hals die niet in het ziekenhuis geopereerd kan worden. Dankzij de schepen van Mercy Ships is de tumor alsnog verwijderd. Twintig jaar lang werkte A

Alexander Noordijk en Joël Boertjens
Video

Terugkijken: een goed gesprek over LHBTI en geloof met Alexander Noordijk

Onlangs vond de derde ochtend plaats van de serie van vijf in de jonge Amsterdamse kerk Mozaiek020. In een volle zaal met belangstellenden ging voorganger Joël Boertjens in gesprek met dominee Alexander Noordijk over het actuele thema 'LHBTI en geloo

Evangelische Hogeschool
Nieuws

Studenten Evangelische Hogeschool aan de slag met hulpvragen

Studenten van het Basisjaar van de Evangelische Hogeschool zetten zich donderdag 21 maart 2024 in voor de kwetsbare naasten in de samenleving. Dit doen ze door met diverse hulpvragen aan de slag te gaan: opruimen, schilderen, tuinieren, ontmoetingsac

Dringende oproep uit Granada, Spanje
Video

Video: Oproep van Nederlands voorgangersechtpaar vanuit Spanje

Maarten en Nelleke zijn voorgangers van een kerk in Granada, in het zuiden van Spanje. Zij hebben de opdracht gekregen om het pand te kopen of te verlaten, maar beschikken niet over voldoende geld. Daarom doen zij een oproep tot investeren in het twi

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De doornenkroon van Jezus: een verwijzing naar de gevolgen van de zonde

De doornenkroon was waarschijnlijk vervaardigd uit gedroogde takken van de Zizyphus spina, een boom die vlijmscherpe dorens heeft van wel 2,5 centimeter lang, die gemakkelijk de schedelhuid kunnen doorboren. Door op de doornenkroon te slaan drongen d

Dineke van Kooten
Column

Relatieproblemen? Als coach zeg ik: 'de fik erin'

Nog niet zolang geleden verscheen mijn tweede boek, met de uitdagende titel: ‘De fik erin. Op weg naar een vurige relatie’, bedoeld voor mannen en vrouwen in een liefdesrelatie. Noem het ordinair of ongepast taalgebruik, maar de fik erin is precies w

Ds. D.J. Diepenbroek
Video

HHK-predikant over roken: "Dat is jezelf moedwillig in gevaar brengen"

We mogen onszelf niet moedwillig in gevaar begeven, zo zegt zondag 40 van de Heidelbergse Catechismus. Wanneer we roken, grote hoeveelheden drank drinken of veelvuldig ongezond eten, doen we dat wél. Zo betuigde ds. D.J. Diepenbroek onlangs in een pr

Social media en jeugdwerk: hoe ga je ermee om?
Video

Social media en jeugdwerk: hoe ga je ermee om?

Niek Bakker vertelt over de invloed van social media op het leven van jongeren. Hoe is dat terug te zien in het jeugdwerk? En hoe ga je daar als jeugdleider mee om? “Veel mensen hebben online een andere identiteit of soms een veelheid aan verschillen

Waarom stierf Elisa aan een ziekte? Henk van Zon geeft antwoord
Video

Waarom stierf Elisa aan een ziekte? Henk van Zon geeft antwoord

De machtige profeet Elisa overleed aan een onbekende ziekte. Hoe kan het dat een gezalfde dienaar van God ziek was, terwijl hij kon bidden en zulke machtige wonderen kon verrichten? In deze Bijbelstudie geeft Henk de Zon antwoord op die vraag. Elisa