Reformatorische VGS, Guido de Brès en RD bestaan honderd of vijftig jaar

Nieuws30 maart 2021 Piet Vergunst, De Waarheidsvriend
Piet Vergunst

Reformatorische jubilea laten je nadenken over de waarde van reformatorische instellingen. De komende weken valt er veel samen: een eeuw VGS, een halve eeuw Guido de Brès, een halve eeuw Reformatorisch Dagblad. Waar zijn de hervormden in dit verhaal, vraagt Piet Vergunst zich af in De Waarheidsvriend.

‘Bloei der scholen’
De Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs (VGS) werd in 1921 opgericht door de predikant die aan de wieg stond van de Gereformeerde Gemeenten, ds. G.H. Kersten. Het doel is de ‘bloei der scholen’ bevorderen, het oplossen van interne geschillen, het assisteren bij de toepassing van wettelijke bepalingen.

Na de scheuring van 1953, waarbij de Gereformeerde Gemeenten in Nederland ontstonden, laat de VGS als lid ook schoolbesturen en kerkenraden uit andere orthodoxe kerken toe. Hoe mooi die verbreding ook is, hoe verbindend een interkerkelijke samenwerking kan zijn – de last van kerkscheuringen hoort daar blijkbaar bij. Van een litteken spreken we in dit verband wel. En een litteken is ‘een zichtbare afwijking, meestal van de huid, die resteert na de genezing van een wond’. Bij diverse reformatorische instellingen ben ik de voorbije decennia van harte betrokken geweest, maar iets van die ‘zichtbare afwijking’, dat litteken en die wond, heb ik immer gevoeld. Omdat je op zondag andere wegen gaat dan op maandag, kerkelijk een ander huis hebt dan maatschappelijk.

Rondom het kruis én in gebed – dán ben je de lauwheid en de verdeeldheid voorbij. Als dit na honderd jaar resteert, is er reden voor grote dankbaarheid.

Polariseren
Sowieso wil de VGS – naast allerlei vormen van ondersteuning van scholen – een luisje in de pels blijven. Bestuurder Pieter Moens signaleerde in dit verband onlangs ‘een zekere lauwheid en gewenning aan alles wat op onderwijsgebied gerealiseerd is’. Dat gevaar is er altijd met ‘eigen instellingen’, in een samenwerking met gelijkgezinden, in een context waardoor de alertheid ten aanzien van bedreigingen gemakkelijk verslapt. In dit kader wijst Moens ook op onderlinge solidariteit: ‘Wat hebben we voor elkaar over? We bevinden ons op een afkalvend eiland en tegelijk permitteren we het ons elkaar op middelmatige zaken te polariseren, te bediscussiëren en te bekritiseren.’

Wat de kern is van lesgeven in het reformatorisch onderwijs, vertelt (na veertig dienstjaren) leerkracht Plony Herweijer in het jubileummagazine van de VGS: ‘Ik geloof dat kinderen het meest hun zonden leren kennen aan de voet van het kruis. Gods goedertierenheid tegenover jouw zonden, dat verbreekt.’ Herweijer bidt voor haar kinderen: ‘Aan het begin van het jaar print ze de leerlingenlijst uit. Eén voor één draagt ze de kinderen op aan de Heere. Aan het eind van het jaar pakt ze de lijst opnieuw. Eén voor één geeft ze hen weer aan God terug.’ Rondom het kruis én in gebed – dán ben je de lauwheid en de verdeeldheid voorbij. Als dit na honderd jaar resteert, is er reden voor grote dankbaarheid.

Guido de Brès
Het gaat wel spannender worden, het zijn woorden die rond jubilea van christelijke en reformatorische instellingen klinken. Alleen daarom al is een jubileum een aansporing om sámen het toevertrouwde pand te bewaren. Op een mooie manier gebeurt dit op de Rotterdamse Guido de Brès, getuige het jubileumboek School met een hoge opdracht. Vijftig jaar geleden, rond de oprichting, werd het gesprek tussen hervormden en het geheel van de gereformeerde gezindte er al gevoerd, onder meer door ons oud-bestuurslid ir. L. van der Waal, die toen inbracht: ‘De school zou ook aantrekkelijk kunnen zijn voor leerlingen van buiten onze gezindte.’ Hij stelde ook deze vraag: ‘Is het gewenst onze leerlingen te scheiden van anderen? Scheiding beschermt, maar maakt niet weerbaar.’

Elke organisatie die zijn roots niet verloochenen wil, zal de weg zoeken tussen verloochening van een overtuiging én een strakkere regelgeving.

Twee mentaliteiten
De vraag naar weerbaarheid is in de geschiedenis van reformatorische scholen meegegaan, met name via het begrip ‘begeleide confrontatie’. Na de eerste focus op de bescherming van kinderen en jongeren tegen de moderne cultuur groeide het besef dat leerlingen voorbereid moesten worden op het functioneren in een open samenleving, waarin onder meer de uitholling van het gezin, de teloorgang van gezag en de individualisering leiden tot een sterke vermindering van de betekenis van het christelijk geloof.

Elke organisatie die zijn roots niet verloochenen wil, zal de weg zoeken tussen verloochening van een overtuiging én een strakkere regelgeving, die beide niet onderkennen dat de secularisatie in het hart plaatsheeft, dat de moderne wind tussen de kieren van ons levenshuis naar binnenwaait. Het Guido-boek spreekt in dit verband van twee mentaliteiten als ‘het verschil tussen hervormden en afgescheidenen’ aan de orde is. Waar de een binnen de kaders van Schrift en belijdenis de breedte vasthouden wil, kan de ander het accent op de zorg voor ‘de eigen kring’ leggen. Over de Guido lees ik dat ‘deze verschillen altijd met wederzijds respect getolereerd zijn’, om discussies te voorkomen waar ‘het narcisme van het kleine verschil’ kon floreren. Alleen in een weg van een open gesprek en blijvende bezinning zal de grondslag kunnen functioneren.

Reformatorisch Dagblad
De derde jubilaris in deze tijd is het Reformatorisch Dagblad, op 1 april 1971 van start gegaan. Nu bijna de hele dagbladmarkt in ons land door twee Vlaamse uitgevers opgerold is, zijn slechts Nederlands Dagblad, Het Financieele Dagblad, de Barneveldse Krant en het RD nog zelfstandig. Een halve eeuw geleden kwam het RD op om een dam op te werpen tegen ontwikkelingen in de maatschappij, om af te schermen tegen media die reformatorische principes belachelijk maakten. In archieven zijn namen als De Dam en De Stuwdam terug te vinden als genoemde opties. Toen ging het om huwelijk en samenwonen, om de waarde van de zondag, om het weerstaan van de tijdgeest.

Dankbaar mogen we ook zijn voor de zegen van een krant met deze signatuur, die dagelijkse druppel informatie en vorming vanuit het Woord. Juist nu zich steeds weer nieuwe fronten opdoen - wie gelooft dat bij de oprichting vooral het communisme als front gezien werd? -, is een krant waarin het Woord beslissend gezag heeft, van grote waarde. En ja, het litteken en de wond van de kerkelijke verscheurdheid blijft voor het RD de achilleshiel, het altijd moeten polderen tussen morrende deelachterbannen. Ook dan is Moens’ woord over een afkalvend eiland en vele discussies aan de orde.

Piet Vergunst is hoofdredacteur van De Waarheidsvriend. Klik hier om het volledige artikel te lezen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho