Bernice vertelt hoe zij zich op dat moment voelde. “Je voelt je machteloos en in shock. Je kunt er niet bij.” Yosheva vult aan: “Onze oudste zus was een soort tweede moeder voor ons en die was volledig in paniek. Maar je bent ook een soort van verdoofd. Niet meer helemaal op deze wereld zeg maar.”

Hemel
Er was in de nasleep van de noodlottige brand weinig ruimte voor rouw. Bernice vertelt: “We waren niet heel bewust aan het rouwen. We stonden niet bewust stil bij het verlies. Het was ook al snel ‘tijd om het rouwgewaad uit te doen’, die Bijbeltekst werd dan aangehaald. Ze hebben het goed en door.” Yosheva vult haar zus aan: “Er werd gecommuniceerd: ‘Ze zijn in de hemel, ze waren hier op deze wereld een soort logees en nu zijn ze thuis. We treuren niet zoals de wereld treurt.’ Er werd dus niet actief ruimte gecreëerd om erover te praten of om ze te herdenken.”

Verlatingsangst
Het onverwerkte leed van de zussen wreekt zich echter in een later stadium van hun leven. “Het niet openlijk kunnen delen van mijn emoties heeft wel zijn uitwerking op mij gehad”, zegt Bernice. “Heel lang was ik alleen maar vrolijk, alleen maar dankbaar, alleen maar blij. Altijd maar doorgaan. Het komt wel goed, zo niet dan toch. Ik ben in totaal drie keer overspannen geweest omdat ik constant maar aan het geven was. Ik moet nu eerder op de rem trappen. Verlatingsangst heeft daarin een veel grotere rol gespeeld dan ik zelf doorhad. Laatst was ik weer heel erg angstig en in paniek. Maar dat geef ik nu eerder aan, ook bij mijn werk zodat ik wat rustiger aan kan doen. Op die manier kan ik nu ruimte geven aan de paniek die boven komt en het dit keer wél samen met God doorleven.”

Ook Yosheva heeft iets soortgelijks doorgemaakt. “Ik ben in eerste instantie doorgegaan met school en studie. Toen ik het huis uit ging, voor mezelf ging zorgen, trouwde, en een inkomen kreeg, had ik het gevoel dat ik weer een beetje kon ademen. Maar juist toen kreeg ik het syndroom van Tietze. Dat is een chronische borstbeenontsteking, ik had het idee dat ik doodging. Dat triggerde ook weer heel erg die pijn en angst van niet dood willen gaan. Ik kreeg overal angst voor. Ik kon nog maar moeilijk naar de supermarkt, ik lag hele dagdelen op de bank en kon ‘s nachts niet slapen. Toen was die angst voor de dood er ineens.”

Maatschappij
Yosheva vervolgt: “Ik denk ook dat we in een maatschappij leven waarin je heel snel door moet. De één vlucht in zijn werk of in relaties. Er is een soort angst voor gebrokenheid denk ik. Voor het gevoel het niet meer aan te kunnen. Mijn angst was ook die confrontatie aan te gaan met datgene wat nog in mij zat en ruimte nodig had.” Bernice vult Yosheva aan: “Ik heb geleerd dat het hand in hand mag gaan. Juist op het diepste punt, daar was God vaak. Ik heb de afgelopen keer zoveel op de heide gewandeld met God en gehuild. Ik heb m’n leven echt heerlijk op de rit de laatste tijd, mijn baan zit goed, ik heb een fijne relatie en een kerk waarin ik mij thuis voel. Maar ik merkte dat ik door die verlatingsangst weer zo bang was om dat te verliezen en probeerde mij eraan vast te klampen. God confronteert mij dan met vragen als: ‘Je hebt nu wel genoeg geld maar kun je dat nog met anderen delen? Kun je je huis nog delen?’ God is daar dan uiteindelijk wel en geeft mij iets veel mooiers dan ik zelf had kunnen bedenken.”