Kritiek op nieuwe Bijbelvertaling: "Klap in het gezicht van vrouwen"
In een open brief aan het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) dringt een aantal vrouwelijke theologen en religiewetenschappers erop aan om in de nieuwe vertaling ‘Hij’ niet met een hoofdletter te schrijven als het over God gaat. Volgens de ondertekenaars van de brief is dat een ‘klap in het gezicht’ van vrouwen, zo meldt Trouw.
De Oecumenische Vrouwensynode en de Nederlandse afdeling van en Europees netwerk van vrouwelijke religieonderzoekers zijn de initiatiefnemers van de open brief. In de nieuwste Bijbelvertaling is het de bedoeling dat ‘Hij’ weer met een hoofdletter geschreven wordt wanneer het over God gaat. Dat was in de meest recente vertaling van 2004 niet het geval. De vrouwensynode stelt dat met de hoofdletter het beeld versterkt wordt van een patriarchale God. “Er zijn talloze studies verschenen die de trieste en schadelijke gevolgen van een patriarchaal Godsbeeld en het doorgeven daarvan voor voornamelijk vrouwen in kerk en samenleving hebben aangetoond”, valt er in de brief te lezen.
De in totaal acht ondertekenaars namens twee organisaties vinden daarnaast ook dat het woord ‘HEER’ met minder of geen hoofdletters moet worden geschreven. In een reactie laat het NBG weten dat de nieuwe vertaling volledig is afgerond en zelfs al bij de drukker ligt. Verandering is daardoor niet meer mogelijk.
Groene boekje
De kritiek is overigens zeker niet nieuw. Matthijs de Jong, hoofd vertalen bij het NBG, ging hier eerder al uitgebreid op in: “In alle reacties op de NBV die we sinds 2004 hebben ontvangen, was het ontbreken van eerbiedshoofdletters met afstand het meest betreurde punt. Dat we ons hierop moesten bezinnen in het kader van de revisie was helder.” De Jong verwijst bovendien naar een richtlijn uit Groene Boekje waarin staat dat verwijswoorden naar God in hoofdletter geschreven dienen te worden. Zowel gelovige als ongelovige schrijvers, redacteurs en vertalers doen dat ook daadwerkelijk.
“We hebben er daarom in 2012 over gesproken met de Nederlandse Taalunie. We vroegen of de verwachting was dat deze hoofdletter op afzienbare termijn uit het Groene Boekje zou verdwijnen. Voorlopig in elk geval niet, was het antwoord. Geen verrassing dat in 2013 het Nieuwe Liedboek voor de kerken verscheen mét eerbiedshoofdletters.”
In 2017 werd volgens De Jong vervolgens de balans opgemaakt: “We hebben de voors en tegens goed tegen elkaar afgewogen, en besloten om in de NBV21 aan te sluiten bij de gangbare praktijk. De traditie van eerbiedshoofdletters is gebleven in het Nederlands. Dat ze dan juist in de Bijbel ontbreken, is voor zéér veel Bijbellezers onbegrijpelijk en moeilijk te verteren.”
Het hoofd vertalen vroeg zich in die bijdrage al af of de hoofdletter echt het probleem is: “Natuurlijk realiseren we ons dat niet iedereen er blij mee is. Ik las dit weekend de reactie van professor Heleen Zorgdrager. Zij stelde dat de eerbiedshoofdletter in de Bijbel (‘Hij’) het mannelijke beeld van God zou versterken. Maar, vraag ik me af, zit het probleem dan in de eerbiedshoofdletter? Of zit het probleem dat zij ziet vooral in het mannelijke beeld van God?”
Praatmee