Moeilijke Bijbelteksten: Is er verband tussen de wereld en Jakobs familie?

God27 november 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie Moeilijke Bijbelteksten behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de hongersnood in het beloofde Land en Jozefs aanpak ervan in Egypte.

Na de dood van de aartsvader Izak was Jakob, zijn zoon, de nieuwe patriarch geworden. Hij verbleef bij Hebron (Gn 37:14). Maar er was spanning in het gezin in verband met Jakobs zoon Jozef. Jakob hield het meest van hem, omdat hij een van de laatkomertjes was (30:25). Maar Jozef vertelde Jakob ook over al het kwaad dat zijn oudere broers uithaalden. Zijn broers haatten hem.

Misdaden van Jakobs zonen
Het werd nog erger toen Jozef tot tweemaal toe profetische dromen kreeg over het gezin, waaruit afgeleidt zou kunnen worden dat hij zijn vader als patriarch zou opvolgen. Daarom haatte zijn broers hem nog meer vanuit jaloezie. Toen Jozef eens zijn broers opzocht terwijl zij het kleinvee van hun vader aan het weiden waren, besloten zij hem te doden (broedermoord; 37:18). Zo was het gesteld met Jakobs zonen. Juda kwam toen met het plan om Jozef te verkopen om zo tenminste nog aan hem te kunnen verdienen. De eerste misdaden van Jakobs zonen, met uitzondering van Ruben, de eerstgeborene (37:18, 29). Zo gebeurde het dat Jozef als slaaf in Egypte belandde.

Toen Jakobs zonen terugkeerde naar het kamp van hun vader, vroeg hij waar Jozef was. Ze lieten hun vader de kleding van Jozef zien dat ze eerder met bloed van een geitenbok hadden besmeurd. Ze zeiden het zo gevonden te hebben in het veld en deden vermoeden dat Jozef verscheurd was door een wild dier. Weer een misdaad van Jakobs zonen. Jakob ging in diepe rouw en kon door niemand worden getroost. De sfeer in het kamp van Jakob was helemaal omgeslagen.

Verval van Juda
Juda, de kandidaat patriarch, verliet zijn vader en ging bij de Kanaänieten wonen. Huwde een Kanaänitische vrouw en kreeg een gezin (38:1). Weer een misdaad van een van Jakobs zonen. De eerstgeborene zoon van Juda wekte Gods toorn op zodat Hij hem doodde. Hetzelfde deed God met zijn tweede zoon, omdat ook hij een misdadiger was. Juda ging daarna hoereren, waardoor hij opgescheept kwam te zitten met kinderen van zijn eigen hoererij. Zo diep was het verval van Juda.

Tegenstrijdigheid?
Izak had Jakob van Godswege de belofte gegeven voor een gezegend verblijf in het beloofde Land (27:28-29). Alleen Jakob had vanaf het moment van komst in dat Land problemen gekend. Het begon met de verkrachting van zijn dochter Dina in Salem (Gn 34:1-2), waardoor hij angstig wegvluchtte. Daarna was zijn geliefde vrouw Rachel gestorven in de bevalling van Benjamin vlakbij Bethlehem (35:19). Nadat hij zich gevestigd had bij Hebron was Jozef van hem weggenomen.

Toch staat nergens dat het Jakob ontbrak aan de basisbehoeften (27:28). Ook was het gevaar van Ezau geweken en leefde Jakob blijkbaar in vrede met de Kanaänieten. Het feit dat Jakob en niet Ezau op de plaats van zijn voorvaderlijke kampplaats bij Hebron woonde maakte hem patriarch (voortzetter van de nalatenschap van Abraham; 27:29).

Ook overkwam Jakobs zonen precies wat Izaks belofte stelde. Alleen dan negatief. Vervloekt zou zijn, ieder die Jakob zou vervloeken (vergelijk 12:3). De misdaden van Jakobs zonen waren zeker een vervloeking van hun vader en daardoor werden zij daarmee getroffen. Maar niemand, Jakob niet en geen van zijn familieleden, vatte dit echter zo op.

Hongersnood in alle landen
Omdat de vervloeking jaren lang niet werd omgekeerd in zegen aan Jakob, kwam het van kwaad tot erger. Zo zelfs, dat in alle landen een hongersnood uitbrak (41:54) met Kanaän (Jakobs zonen) als het epicentrum (Hnd 7:11). Opmerkelijk genoeg had één zoon van Jakob, Jozef, dit geopenbaard gekregen tijdens zijn gevangenschap in Egypte (de dromen van de Farao kwamen van God).

Het bleek Jozef die de vervloeking zou omkeren in zegen aan Jakob en, zoals Izak had beloofd, werd hij daardoor gezegend. Alleen opnieuw had Jakob en geen van zijn familieleden daar weet van. Maar, zoals altijd, had ook iedereen die met Jozef te maken had deel aan de zegen die God hem gaf. Jozef kwam met een strategisch/tactisch plan. In dit geval heel het land Egypte en de omringende landen die voedsel in Egypte kwamen kopen.

Vloek in zegen omgekeerd
Ook Jakobs zonen, maar zonder Benjamin, kwamen naar Egypte omdat het de enige plaats was waar nog voedsel te koop was (42:3-4). Blijkbaar had Juda dus weer contact gezocht met zijn familie door de hongersnood. In Egypte aangekomen bij Jozef, die ze niet herkende, werd de profetische droom van Jozef deels vervuld (37:7); al zijn broers knielden aan zijn voeten en bogen zich voor hem neer (42:6).

Ze kregen voedsel, maar de hongersnood bleef zeven jaar aanhouden. Ze moesten dus opnieuw naar Egypte om voedsel te halen (43:1-2). Maar ditmaal trad Juda ook op om zijn vader Jakob te zegenen. Hij zou borg staan voor zijn jongste zoon Benjamin die ditmaal mee zou gaan naar Egypte (43:9; 44:32-34). Voor de tweede keer in Egypte aangekomen bij Jozef werd de profetische droom van Jozef verder vervuld (43:28; 44:14).

Dan openbaart Jozef zich aan zijn broers, bij wie de doodsangst om het hart sloeg om de misdaden die ze hem aangedaan hadden. Maar Jozef wilde de vloek keren in zegen en verzoende zich met zijn broers en liet ook zijn vader en de rest van de familie naar Egypte komen. Zij zouden er heel lang in welvaart leven. Daarmee werd de profetische droom van Jozef volledig vervuld (37:9; 46:29). Alleen kon hij Jakob niet opvolgen als patriarch, want hij was eigendom van de Farao. Die had Jozef aangesteld als tactisch/operationeel bestuurder. Hij was Egyptenaar geworden en was daardoor buiten de Hebreeuwse familie van Jakob komen te staan. Vandaar dat Jakob zijn twee zonen Efraim en Manasse adopteerde (48:5), waardoor Jozefs nalatenschap in zijn familie geborgd zou zijn.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho