Wat zijn de uitdagingen voor de gezondheidszorg in Guinee? Wat houdt je Fidesco-missie in?
“Er zijn in Guinee veel uitdagingen op het gebied van de gezondheid. Het belangrijkste is ongetwijfeld de toegang tot kwalitatief goede gezondheidszorg voor iedereen” aldus Paul Edouard. “Guinee is een land dat heel rijk is aan natuurlijke hulpbronnen, maar er zijn maar weinig inwoners die daarvan profiteren. Welgestelde mensen gaan naar Europa voor behandelingen, en de armen aarzelen tussen de traditionele geneeskunde, zelfmedicatie met op straat gekochte medicijnen, en Guinese gezondheidscentra of ziekenhuizen waar corruptie hoogtij viert en de prijzen hoog zijn. In die structuren wordt op elk niveau geld gevraagd om verder te komen, en de armen kunnen dat niet betalen.”

“Ik vel geen oordeel over het medisch personeel in deze voorzieningen, want de Guinezen leven al sinds hun geboorte in dit systeem. Iets anders kennen ze niet, en de algemeen verspreide armoede leidt ertoe dat een groot deel van de mensen op welke manier dan ook aan geld probeert te komen, zelfs op een oneerlijke wijze en ten koste van anderen. Toch zijn er ook veel toegewijde en eerlijke mensen in de medische wereld die proberen een verschil te maken, en de toegang tot zorg voor de armen proberen te vergemakkelijken.

In dit kader is het medisch centrum Saint Gabriel in Conakry, waarvan ik directeur ben geworden, 32 jaar geleden door Fidesco opgericht om de allerarmsten kwaliteitszorg te bieden. De prijzen worden op affiches bekend gemaakt en staan vast (een kind betaalt in totaal 1 euro voor een consult, eenvoudige onderzoeken en medicijnen). We kopen onze medicijnen in Nederland in bij de NGO IDA (International Development Association (www.idafoundation.org).”

Wat zouden de gevolgen van de pandemie in Guinee kunnen zijn?
“De pandemie van COVID 19 heerst ook hier, en Guinee is het op twee na meest getroffen land van West-Afrika. Studies die een ramp in Afrika voorspellen zijn nu genuanceerder, omdat de situatie minder kritiek lijkt dan verwacht. Toch weten we niet echt wat de redenen hiervan zijn. De regering probeert de strijd aan te gaan, maar lijkt de situatie niet aan te kunnen. Hier is een lockdown niet mogelijk, omdat de mensen van dag tot dag leven en niet de middelen hebben om voorraden voor een paar weken aan te leggen.

Toch is de hoofdstad, het epicentrum van de epidemie, gedeeltelijk afgesneden van de rest van het land om de verspreiding van het virus te beperken. Het dragen van een masker is verplicht en het aantal mensen dat met het openbaar vervoer mee mag, is gehalveerd. Deze laatste maatregel heeft geleid tot een verdubbeling van de prijs van de tarieven van taxi’s en bussen, die door de Guinezen op grote schaal worden gebruikt. Hierdoor kunnen de armste mensen niet meer reizen. Het is voor hen dan ook erg moeilijk om voor behandeling te komen (we hebben in april een daling van 40% in onze bezoeken geregistreerd, wat onze financiële balans in gevaar brengt). Meer dan door COVID 19 zelf, bestaat het risico dat de zo gevreesde gezondheidscrisis wordt veroorzaakt door dat gebrek aan zorg voor de behandeling van lokale ziekten, zoals malaria, mazelen, ondervoeding... Deze ziekten veroorzaken meer sterfgevallen dan COVID 19, maar komen op dit moment op de tweede plaats. Een economische crisis is ook te verwachten.”

Hoe gaan jullie in Saint Gabriel de pandemie tegen?
“Sinds de Ebola-epidemie zijn er al enkele maatregelen ingevoerd, die ook nuttig zijn om COVID 19 te bestrijden. Zo was het wassen van de handen met een chlooroplossing bij de ingang al verplicht, en werd er door een gezondheidsmedewerker gecontroleerd op verdachte gevallen: mensen die drager zouden kunnen zijn van besmettelijke ziektes. Deze worden dan geïsoleerd om te voorkomen dat ze andere patiënten besmetten.

We hebben ook onze organisatie versterkt. Artsen hebben vorming aan het personeel gegeven om de bewustwording te vergroten, het personeel wijst patiënten op sanitaire veiligheidsmaatregelen, we hebben een isolatieruimte gebouwd bij de ingang van het terrein, extra wasplekken aangelegd op verschillende plekken in het centrum, onze reservevoorraad zeep en desinfectiemiddelen uitgebreid, extra banken gekocht om het gemakkelijker te maken om afstand te houden… De levering van mondkapjes, handgel en handschoenen, is gecompliceerder vanwege het feit dat voorraden snel helemaal op zijn. Daarom hebben we maskers van stof laten maken om op de eerste plaats al het personeel te beschermen. Verdachte gevallen worden niet in Saint Gabriel opgenomen, maar worden overgebracht naar de nationale centra die zich bezighouden met de behandeling van COVID-19.

Daarnaast zijn we actief met het benaderen van lokale bedrijven en instellingen om ons te helpen bij het verkrijgen van apparatuur, medicijnen en fondsen, want door de vermindering van onze medische activiteiten hebben we niet genoeg inkomsten om alles aan te schaffen wat we misschien nodig hebben.”

Welke blijken van solidariteit zie je in deze crisis? Hoe zie je God aan het werk, ondanks het tekort aan middelen om de pandemie te bestrijden?
“In deze missie en vooral in deze situatie moet je leven in een groot vertrouwen op God en met veel hoop. We zouden door dit alles gemakkelijk in paniek kunnen raken, maar in de storm moeten we onze blik op de Heer richten. Dus ik voer mijn missie uit door alles te doen wat onder mijn bevoegdheid valt, met maximale nauwkeurigheid, en de rest vertrouw ik aan God toe. Ik span mij bijvoorbeeld in om steun te vinden, lokale donoren om materieel te schenken, of financiële middelen. Zo vraag ik de Heer om mij, als mijn zaak rechtvaardig is, de woorden te geven om mijn gesprekspartners te overtuigen en hun hart zacht te maken zodat ze geraakt worden. Zo ontvingen wij van Catholic Relief Services, de Amerikaanse Caritas, een belangrijke donatie aan materialen (handschoenen, mondkapjes, handgel, thermo-elektrische flitsers).

We ontvangen ook giften van mensen die we er niet om gevraagd hebben, maar die precies op het juiste moment komen. Dat gebeurde bijvoorbeeld met een aantal pakketten met spullen om je handen te wassen, die studenten tijdens een weekend hadden meegebracht. Ik ontdekte ze toen ik op een maandagochtend bij het centrum aankwam. We zullen ook nog stoffen mondkapjes krijgen van een organisatie die we niet kennen, maar die over ons centrum heeft gehoord. Deze giften raken me heel erg en zijn voor mij een uitnodiging om God te danken.

Het medisch centrum heeft een zeer goede reputatie in het land, en zo zien we een aantal vruchten die we in een later stadium oogsten in een tijd van onrust, waarin wij steun nodig hebben. Wij zaaien door de kwaliteit van ons werk, en soms oogsten wij kostbare vruchten zonder dat we dat verwachten.”

Wat leer je in het contact met de allerarmsten in deze crisistijd?
“Ook al heerst er een zekere angst, de Guinezen houden hun glimlach en hun Godsvertrouwen. Ze leven van dag tot dag en zijn dankbaar voor elke zonsopgang die God hun te zien geeft. In het westen hebben we de neiging om te veel bij voorbaat al bezig te zijn met projecten die een groot deel van onze aandacht opeisen. We maken ons dan zorgen over dingen die we niet onder controle hebben. We genieten veel minder van het heden, omdat onze angst voor de toekomst ons verblindt. En we verliezen een belangrijke bron van geluk: het nu-moment waarin we leven. Een andere les is het vermogen om te delen, vooral als we weinig hebben. Dat doet me denken aan de gelijkenis van de weduwe in het Evangelie van Marcus hoofdstuk 12, vers 41-44:

Hij (Jezus) ging tegenover de offerkist zitten en keek toe, hoe het volk koperstukken daarin wierp, terwijl menige rijke er veel in liet vallen. Er kwam ook een arme weduwe, die er twee penningen, ter waarde van een cent in wierp. Hij riep nu zijn leerlingen bij zich en sprak: “Voorwaar, Ik zeg u: die arme weduwe heeft het meest geofferd van allen die iets in de offerkist wierpen; allen wierpen ze er iets in van hun overvloed, maar zij offerde van haar armoe al wat ze bezat, alles waar ze van leven moest. Of we edelmoedig zijn, wordt niet afgemeten aan hoeveel we geven, maar aan hóe we geven en aan de inspanning die we bereid zijn te doen.”

Hoe belangrijk is de steun van de donateurs en sponsors voor u?
“Zonder hen had ik niet met mijn gezin op een Fidesco-missie kunnen gaan. Hun steun is daarom uiterst belangrijk, en wij hebben het besluit genomen om elke dinsdag voor hen te bidden dat God hen allemaal zal beschermen. De berichten die we hier regelmatig van hen ontvangen, raken ons heel erg en helpen ons om hier te blijven werken. We beschouwen onze sponsors en donateurs echt als mensen die delen in onze missie; wij zijn de handen van deze hele gemeenschap die om ons heen ontstaan is.”