De vroege kerk: Cyprianus koos tot in de dood voor God

God18 september 2020 SDOK
blijven of vluchten

Een korte maar heftige vervolging van christenen vindt plaats onder Decius, keizer van het Romeinse Rijk van 249-251 na Christus. Om de ‘vrede van de goden’ te verkrijgen voor het welzijn van Rome, wordt iedereen geacht in een openbare ceremonie een offer aan de goden te brengen. Wie dat doet, krijgt een certificaat met daarop hun naam en die van de toezichthoudende ambtenaar.

Christenen doen hier doorgaans niet aan mee. Bisschop Cyprianus van Carthago (het huidige Tunesië) moet vluchten, maar blijft via een uitgebreide briefwisseling leidinggeven aan zijn kerk. We bezitten nog 82 van die brieven en die zijn zeer de moeite van het lezen waard, want ze geven een goede indruk van het kerkelijk leven in deze tijd van verdrukking.

Heilig avondmaal in de gevangenis
Veel christenen belanden in de gevangenis van Carthago. Bisschop Cyprianus schrijft zijn priesters en diakenen dat ze die trouwe gelovigen die gevangen zijn van eten en drinken moeten voorzien. Hij stelt geld beschikbaar om deze hulp te bieden.

De priesters en diakenen moeten ook het heilig avondmaal met de gevangenen vieren. Cyprianus schrijft dat er steeds andere priesters naar de gevangenis moeten gaan en niet te veel tegelijk. Dat zou maar negatieve reacties kunnen oproepen. Voorzichtigheid is geboden.

Cyprianus roept de gevangenen op tot dapperheid, omdat ze spoedig de overwinningskroon zullen dragen.

Brieven vol bemoediging
Cyprianus schrijft ook brieven aan de gevangenen zelf, ter bemoediging. Ze moeten het oog gericht houden op de hemelse heerlijkheid die hen te wachten staat.

Intussen gaat ook de armenzorg in de stad gewoon door. Bisschop Cyprianus bindt de priesters en diakenen op het hart om goed voor weduwen, zieken, armen en vreemdelingen te zorgen. Cyprianus zorgt steeds dat ze daar de nodigen fondsen voor krijgen.

In de vele brieven van Cyprianus zien we dat de verdrukkingen snel in hevigheid toenemen. Hij schrijft over de hardste ondervragingen, martelingen en kwellingen. Ook noemt hij het de ‘hardste slachtpartij’. Hij roept de gevangenen op tot dapperheid, omdat ze spoedig de overwinningskroon zullen dragen.

“We moeten bidden”
Te midden van de verdrukkingen wijst Cyprianus de gelovigen in Carthago op de noodzaak een goed christelijk leven te lijden. Een streven naar bezit en winst, tweedracht en trots zou de reden zijn dat God de kerk met de verdrukking straft. ‘Het grootste deel van de kudde is verwoest.’ De gelovigen moeten zich bekeren en vooral veel bidden en vasten.

“We moeten bidden dat de vrede snel wordt hersteld, dat spoedig hulp komt op de plaatsen waar we ons verborgen houden. En voor het herstel van de Kerk, de zekerheid van onze redding, heldere lucht na regen, licht na duisternis, een zachte rust na een wilde storm. Dat de blasfemie van de verdrukkers wordt verslagen, de bekering van wie [toch offers brachten] wordt hersteld, en dat het sterke geloof van degenen die volharden zal worden verheerlijkt.”

“God zij dank”, reageert Cyprianus. Hij mag dan zijn gevlucht, tot in de dood kiest hij voor God.

Keizer Decius stelt bij decreet vast dat de periode van het brengen van offers een jaar zal duren. Na dat jaar worden de commissies die dit moeten regelen ontbonden en kan het leven zijn gewone gang weer nemen. In maart van het jaar 251 kan Cyprianus naar Carthago terugkeren om daar met andere bisschoppen uit Noord-Afrika te vergaderen.

Kritiek
Er bestaat wel wat kritiek op Cyprianus dat hij zich buiten de stad schuilhield tijdens de verdrukking. Zelfs uit Rome kreeg hij daarover een brief. Naar zijn eigen zeggen deed hij dit om de kerk te kunnen blijven leiden en uit angst dat als hij zou worden opgepakt, dit tot meer verdrukking van de gelovigen in de stad zou leiden. ‘Wat ik vrees, is dat mijn aanwezigheid een uitbraak van geweld en weerzin onder de heidenen kan veroorzaken.’

Tegen het eind van het jaar 256 begon een nieuwe ronde van vervolgingen, nu onder keizer Valerianus. Cyprianus weigerde afgodenoffers te brengen en werd verbannen naar Curubis aan de oostkust van Tunesië. Hij ging door met het leiden en bemoedigen van zijn kerkleiders in Carthago.

“God zij dank!”
De druk wordt groter en op 13 september in het jaar 258 werd Cyprianus opgepakt door een nieuwe proconsul, Galerius Maximus. Op 14 september verhoort deze hem. De acta van dat verhoor bezitten we nog, dankzij een keurige Romeinse notulist. De proconsul concludeert dat Cyprianus moet worden onthoofd. “God zij dank”, reageert Cyprianus. Hij mag dan zijn gevlucht, tot in de dood kiest hij voor God.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho