Deze ‘genade reflex’ zie je eigenlijk bijna altijd als blijkt dat een gerespecteerd geestelijk leider achter de schermen eigenlijk een grote boef was. Men zegt dan: ‘Oordeel niet te snel! Je maakt zelf ook fouten. We moeten elkaar vergeven. En in plaats van over hem te praten, moeten we voor hem bidden.’

Veel christenen die dit lezen mompelen automatisch hun instemming. Deze denktrend zit in ons gebakken. We zijn immers allemaal geneigd tot het kwade? Maar ik denk dat deze reflex vaak ongepast is en tot gevolg kan hebben dat destructieve leiders niet of te laat aangepakt worden, of ergens anders weer overnieuw beginnen op dezelfde manier.

Het advies om je eigen zwakheid te onderkennen, mild te oordelen en te bidden voor hen die worstelen met zonde is beslist Bijbels. Het wordt alleen verkeerd toegepast. Dit advies is op zijn plek als je te maken krijgt met een broeder of zuster die erkent dat hij of zij gefaald heeft, die de gevolgen daarvan aanvaardt en verlangt naar genade en herstel.

Maar bij ‘gevallen’ leiders ligt dit vaak compleet anders. Je hebt dan te maken met mensen die hun positie vaak jarenlang en heel bewust misbruikt hebben om anderen te beschadigen, hun macht te consolideren en/of zichzelf te verrijken. Totdat ze een keer tegen de lamp lopen. Ze hebben een spoor van slachtoffers gemaakt. En ze hebben zichzelf doorgaans omringd met mensen die hen de hand boven het hoofd houden, dus hun hele organisatiecultuur is verrot.

Ze zeggen bijna nooit: ‘Sorry, ik heb er een puinzooi van gemaakt. Ik treed terug, en zal doen wat ik kan om de gedane schade te vergoeden.’ De realiteit is meestal dat ze mensen die met de feiten naar buiten willen treden bedreigen, chanteren of manipuleren. Als hun wandaden toch uitkomen, dan ontkennen ze, schuiven de schuld af of minimaliseren het gebeurde. Als ze gedwongen worden om af te treden, doen ze dat alleen vrijwillig als ze een grote zak geld mee krijgen. Of ze misbruiken hun ‘getuigenis’ van hoe God hen vergeven heeft om een nieuwe bediening te beginnen, waar ze nu extra geschikt voor zijn door wat ze ‘meegemaakt’ hebben.

Een genade reflex is hier geheel ongepast. In 1 Korinthe 5 lees je hoe Paulus de gemeente oproept te handelen in zulke gevallen. Deze mensen moeten worden overgegeven aan Satan, zodat als alles hun ontvalt hun ziel misschien nog gered kan worden. En deze mensen mogen geen plaats hebben in de gemeente, je moet ze uit je midden weg doen.

De genade reflex wordt misbruikt door verkeerde leiders en door hun kerken of organisaties om hun achterban te manipuleren om vooral niet te kritisch te zijn. En als we niet oppassen manipuleren we hiermee ook elkaar en onszelf. Bidden moeten we zeker, maar wel in de eerste plaats voor de slachtoffers van deze leiders.

Bovenstaand artikel verscheen eerder op Zaut.org, een initiatief om een christelijk, actueel, profetisch en nuchter geluid te laten horen in Nederland. Klik hier om de website te bezoeken.