Is Lukas eigenlijk wel zo’n betrouwbare historicus?
De bekendste geschiedschrijver van de Bijbel is Lukas, de auteur van het gelijknamige evangelie en het vervolgboek Handelingen. Alleen al het achttiende hoofdstuk van Handelingen bevat genoeg aanknopingspunten om Lukas eens flink op de proef te stellen. Want is hij eigenlijk wel zo’n betrouwbare historicus?
Jezus’ volgelingen zwermen na Zijn opstanding uit over de aarde. De arts Lukas doet daar verslag van. In het boek Handelingen legt hij vast hoe de eerste christelijke gemeenten ontstaan. De apostel Paulus speelt daarin een prominente rol. Lukas gaat met chirurgische precisie te werk. De details die hij noemt passen bij de archeologische vondsten in latere eeuwen. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar het achttiende hoofdstuk van Handelingen.
Stadhouder Gallio
De apostel Paulus ontmoet in Korinthe de Romeinse stadhouder Gallio. Paulus wordt aangeklaagd door zijn Joodse tegenstanders, maar Gallio spreekt hem vrij (Handelingen 18:12-17). Over deze Gallio is vanuit buiten-Bijbelse bronnen meer bekend. Eind negentiende eeuw werd namelijk in de Griekse stad Delphi een inscriptie over hem gevonden. Deze inscriptie, die in negen stukken is gebroken, stelt historici in staat om Handelingen 18, en daarmee het optreden van Paulus, nauwkeurig te dateren. De inscriptie was aangebracht in de muur van de tempel van Apollo, tussen april en juli in het jaar 52, in opdracht van keizer Claudius. Gallio wordt een ‘vriend van de keizer’ genoemd, die hem van de situatie in Delphi op de hoogte heeft gebracht. De inscriptie kan exact worden gedateerd doordat hij twee verwijzingen bevat naar de carrière van Claudius zelf. Hiermee is het een exact gedateerd document voor de periode van Gallio als Romeins stadhouder of proconsul in Korinthe.
Wat gebeurde wanneer?
De Gallio-inscriptie stelt je in staat een absolute chronologie van Paulus’ loopbaan te reconstrueren. Daarmee lost ze een probleem op. Wat Lukas namelijk niet doet, is alles in zijn verslag exact dateren. Hij doet dat alleen in het begin, bij de geboorte en het optreden van Jezus (Lukas 2:1; 3:1-2); verder niet. De kruisiging en opstanding kunnen vanuit andere bronnen in 30 of 33 n.Chr. worden gedateerd, maar voor de bekering van Paulus en het vervolg van Handelingen zijn vrijwel geen tekstinterne gegevens. De Gallio-inscriptie levert die wel…
Dit is het eerste stuk van het artikel ‘Lukas onder het vergrootglas: hoe betrouwbaar is Handelingen?’ uit Weet 64. Wil je meer lezen? Neem dan een abonnement op Weet Magazine of koop het nummer in de webshop.
Praatmee