Prijskaartje
In Genesis 8 en 9 wordt de beheersopdracht vernieuwd, het Noachitisch verbond. De voortgang van de seizoenen is gegarandeerd (Gen.8:22; Matt.5:45). Gaat het dan nooit meer mis? Het Noachitisch verbond houdt in: belofte én opdracht. Het basisprincipe is: eerbied voor het geschapene. Dus schreef Calvijn bij Genesis 2:15 dat God ons de aarde toevertrouwde onder voorwaarden. Put de bodem niet uit. Geef de akker door zoals je hem ontving of zelfs beter. (...) Besef dat je Gods rentmeester bent over je bezit. ‘Dat voorkomt lichtzinnigheid en misbruik.’ Leven van de rente van het kapitaal van Gods
schepping staat haaks op kapitaalvernietiging.

Ongeremde schaalvergroting en opbrengstmaximalisatie hebben een prijskaartje. Onze ecologische voetafdruk is groter dan een olifantspoot. Productie- én consumptiesystemen moeten tegen het licht van Gods Woord gehouden worden. Zo ook industrialisatie, agrarische modernisering, infrastructurele ontwikkelingen en de ongekende verplaatsingsbehoefte.

Zorg voor de toekomst
Moeten wij niet woekeren met ‘onze’ talenten (Matt.25:14-30)? Vooral om die reden raakte het woord ‘rentmeesterschap’ verdacht. De uitlegkundig nog niet zo eenvoudige gelijkenis in Lukas 16 kan ons eveneens op een verkeerd spoor zetten. Het mag duidelijk zijn dat niet de frauduleuze praktijken van de rentmeester geprezen worden, maar wel zijn zorg voor de toekomst.

Autonoom handelen, los van God, de absolute Eigenaar van alles wat bestaat, voert naar het hellend vlak. Maar ook ‘de heilsegoïst’ zij gewaarschuwd. Wie alleen verticale vroomheid bedrijft, laat te veel liggen. De goede rentmeester dient zijn Schepper, zijn naaste en uiteindelijk heel de schepping met Gods gaven.

Wijze boer
Jesaja 28 prijst de wijze boer. En wijs is wie aan God en Zijn Woord hangt, leeft uit en met Christus. Dat wordt opgemerkt. De Bergrede als grondwet van het christendom werkt door op alle terreinen. Ze is meer dan micro-ethiek. Ze is geen actieprogramma, maar uitstraling van het ‘wandelen met God’.

Worden ‘bouwen’ en ‘bewaren’ van elkaar gescheiden, dan dreigt ongehoorde uitbuiting van de schepping. Oerbossen en regenwouden – de groene longen – leggen het af tegen economische belangen. Erosie, woestijnvorming, waterschaarste, overstromingen, armoede en ondervoeding zijn aan de orde van de dag.

Paus Franciscus wil ‘zonde tegen het milieu’ opnemen in de officiële catechismus van de RoomsKatholieke Kerk. Ze richt zich tegen God, de naaste, de gemeenschap en toekomstige generaties. Eerder schreef hij dat al in de encycliek Laudato si.

Omdat God zuinig is op Zijn werk, is een christen dat ook. Hij verbaast zich over de indrukwekkende orde in die zo complexe schepping. Wie kent nog de verrukking van Psalm 104? De dieren merken het (Spr.12:10). Heel de leefomgeving knapt ervan op.

Aanklacht
Alles hangt met alles samen (het ecologische evenwicht). Een christen waakt ervoor die keten te (door) breken. In Psalm 148 wordt heel de schepping opgewekt God te loven.

Echter, voor duizenden soorten aan planten, bomen en dieren werd dat onmogelijk. Ze zijn uitgeroeid. Dit proces gaat onverminderd door. De plastic soep in de oceanen, de berg zwerfvuil langs de wegen, de smog boven het land zijn een veeg teken. Ook onze voedselverspilling staat onder kritiek van de Schrift. De Nederlandse horeca gooit per jaar 150 miljoen (!) kilo goed voedsel weg. Vooral buffetten zijn geducht. In totaal verspillen Nederlanders ruim 1,6 miljard kilo etenswaren op jaarbasis.

De Thora brengt Israël eerbied bij voor plant en dier. Verstoor niet het nest van een broedende vogel (Deut.22:6). Muilkorf niet een dorsende os. Laat het dier eten als het trek heeft, allemaal vormen van dierethiek. Zo mogen os en ezel – een ongelijk span – niet samen onder één juk ploegen (Deut.22:10).

Verschil in fysieke kracht sloopt het kleinste dier. Bovendien verwondt het scheef hangende juk beide. Israëls toekomst is gegarandeerd, mits en zolang het God gehoorzaamt (Deut.30:20). Zijn heilzame regelgeving loslaten heeft dramatische consequenties. Alleen al de wet van oorzaak en gevolg (causaliteit) breekt ons vroeg of laat op.

Waarom spreken we eigenlijk niet van het ‘rentmeesterschap aller gelovigen’? Paulus hoorde de schepping (Rom.8), beladen met de vloek, zuchten. Het vormt een aanklacht tegen de mens. De zonde (val) ontwricht. Het schepsel zucht, maar dóet ook zuchten. Het veroorzaakt op zijn beurt ook weer lijden en verzwaart ons rentmeesterschap.

Ds. J. Belder uit Harskamp is emeritus-predikant. Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 9 juli 2020.