Moeilijke Bijbelteksten: wat was de achtergrond van Abraham?

God12 mei 2020 Marco van Putten
Marco van Putten

In de serie 'Moeilijke Bijbelteksten' behandelt Bijbelleraar Marco van Putten in korte artikelen onderwerpen uit de Bijbel die moeilijk worden gevonden. Dit artikel gaat over de vraag wat in de Bijbel staat over de achtergrond van Abraham.

De patriarch Abraham heette van geboorte Abram (Hebreeuws Avram; Gn 11:26). God gaf hem op 75 jarige leeftijd de opdracht zijn land en familie te verlaten en naar een Land te gaan dat Hij hem zou wijzen (12:1, 4). Hij woonde in een gebied dat toen Sinear werd genoemd (11:2). Wie was deze Abram?

Abrams voorgeslacht
Sommigen stellen dat Abram God niet of niet goed kende: een afgodendienaar. Net zoals zijn generatie genoten. Dat veronderstelt dat alle mensen toen goddeloos waren. Zo komt er grote nadruk op Gods genade om hem tot Zich te roepen, uit het heidendom weg te halen en het leven te leren dat Hem behaagde. Maar dit is echter een ernstige vergissing. Het geeft niet alleen een te naïef beeld van God, maar ook een te negatief beeld van de Bijbelse geschiedenis sinds Noach.

Uit Noachs geslachtslijnen (Gn 10; 11:10-32) blijkt dat Abram afstamde van Sem, de patriarch en voortzetter van Noachs nalatenschap. Abram behoorde dus tot de vrome nakomelingen van Noach. Dat blijkt uit hun namen, zoals Assur (Gezegend prijzen), Aram ((Door God) verhoogd), Selah (Spruit (van God)), Rehu (vriend (van God)), Abimael (Mijn Vader is God) en Abram (Vader (God) is verhoogd).

Sommigen stellen dat Abram God niet of niet goed kende: een afgodendienaar. Maar dit is echter een ernstige vergissing.

Het derde geslacht na Sem kreeg de naam Heber, de stamvader van de Hebreeën. Abram behoorde tot de tiende generatie sinds Noach. Hij en zijn familie waren dus geen afgodendienaars, maar Godvrezende mensen. De mensen op aarde in Abrams generatie waren zeker niet allemaal goddeloos. Jafet, een andere zoon van Noach, sloot zich aan bij (de godsdienst van) Sem. Alleen waren de Godvrezende mensen wel verstrooid onder de goddeloze mensen. Abrams voorgeslacht en zijn naaste verwanten tijdens de voorgeschiedenis van zijn leven richten zich op Gods wil. Abram was een vroom man.

Abrams geboorteplaats
Volgens de Bijbel was Abram geboren in “Ur van de Chaldeeën”. Traditioneel wordt die stad in het zuiden van Mesopotamië gelokaliseerd. Dat Abram uit een de stad in Mesopotamië (Grieks voor Tweestromenland: het land tussen de twee rivieren Eufraat en Tigris) kwam blijkt uit het feit dat Abram de benaming Hebreeër droeg (Gn 14:13). Die naam betekent niet alleen afstammeling van Heber, de opvolger van Sem (10:21), maar letterlijk ‘een door (de Eufraat) getrokkene’. Het lijkt erop dat Abrams familie geen stedelingen waren, maar trekkers. Dit laatste is een derde betekenis van de benaming ‘Hebreeën’. Dit was ook omdat deze Godvrezende Hebreeën zagen dat de mensen in de steden toen vaak heel kwaadaardig (tegen Gods wil gericht) waren. Om hun vroomheid te bewaren hielden ze afstand van zulke mensen en dus ook van grote steden.

De traditioneel gekozen stad Ur ligt dus niet voor de hand. Daar komt bij dat de vermelding “van de Chaldeeën”, dat als argument voor die traditionele keuze wordt gebruikt, op zich weinig zegt. Het bevestigt dat de Chaldeeën de leidende positie hadden in Ur. Maar de Chaldeeën hadden dat in de hele zogenoemde ‘vruchtbare halve maan’: de regio van de oostkust van de Middellandse, over Syrië naar het zuiden van Iraq. Maar ze kregen pas vanaf de 10de eeuw v.Chr. er de macht in handen door eigen koninkrijken te stichten. Abram leefde echter tussen ergens tussen 1900 en 1700 v.Chr. Het is natuurlijk heel spectaculair om zijn afkomst bij een van de grootste steden van Mesopotamië te plaatsen. Echter, ook dit historische feit maakt die stad niet aannemelijk.

Abrams roeping om naar het beloofde Land te gaan was dus precies volgens Gods Plan. Ook dat getuigt van Abrams vroomheid.

De benaming Ur van plaatsen in Mesopotamië kwam toen vaker voor. Die benaming lijkt in verband te staan met het toen schaarse vuur dat in zo’n plaats te krijgen was. De naam ‘Ur’ betekent waarschijnlijk vuurlicht. Op oude Mesopotamische kleitabletten wordt ook een plaats Ur genoemd in noord Syrië. In tegenstelling tot de stad Ur die traditioneel wordt verondersteld lag deze noord-Syrische stad wel aan de oostkant van de Eufraat. Dit past bij de letterlijke betekenis van de benaming Hebreeër. Deze plaats lag in het 2de millennium ook in het gebied waar de Chaldeeën zich lieten gelden, maar deze noord-Syrische plaats was toen klein en onbeduidend. Het lag niet erg ver van de plaats Haran vandaan: de plaats waar Abrams familie zich vestigt na hun vertrek uit Ur (11:31). Ook Haran lag aan de oostkant van de Eufraat. Als deze noord-Syrische Ur de vertrekplaats is in Abrams levensverhaal, dan was de reisafstand naar het land Kanaän aanzienlijk korter in vergelijk met een Ur in het verre zuiden van Mesopotamië. Minder spectaculair, maar wel aannemelijker.

Abrams roeping
Er bestaat onduidelijkheid over waar Abram door God werd geroepen. In de Bijbel staat namelijk dat God hem zowel uit Ur (15:7) als uit Haran (12:5) leidde. Het verschil zit in de woorden uitleiden en roepen. Het is in elk geval merkwaardig dat zijn vader Terach Ur al verliet en zich in Haran vestigde (11:31). Het doel van die verhuizing was hetzelfde als Abrams roeping: op weg naar het land Kanaän. Het land waar hun God wilde dat ze heen zouden gaan. Terach en Abram blijken dus op dezelfde lijn te zitten. Dat wijst er ook op dat Abram Noachs geestelijke nalatenschap van zijn vader overneemt, terwijl zijn broer Nachor de patriarch van de familie (erfgenaam van de materiële nalatenschap) werd.

Omdat Abram de tiende generatie was sinds Noach is het passend dat juist hij het beloofde Land zou gaan betreden. In de Bijbel staat het getal 10 voor de aardse volheid. Abrams roeping om naar het beloofde Land te gaan was dus precies volgens Gods Plan. Ook dat getuigt van Abrams vroomheid.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho