De coronacrisis en de christelijke boekenbranche
De laatste twee weken word ik regelmatig verrast door mailtjes van mensen uit mijn netwerk, en zelfs door eigen auteurs, die mij mailen met de mededeling dat ze het zo fijn vinden dat het met het boekenvak gelukkig goed gaat. De bron van die aanname is een nieuwsbericht van een dag of tien geleden dat stelde dat er meer belangstelling voor boeken zou zijn.
In een berichtje op onze Facebookpagina heb ik daar al op gereageerd, maar het leek me goed dat nu wat breder te doen. Want… de (christelijke) boekenbranche heeft jou als lezer en koper in deze tijd gewoon keihard nodig om te kunnen overleven. En overleven zonder revalidatieproces nadat het dieptepunt van de crisis is gepasseerd, is voor elk bedrijf in het boekenvak een illusie.
Als christen-uitgever is het je primaire doel om mensen op God te wijzen. Ons gebed bij Gideon is elke week weer dat God Zichzelf aan mensen openbaart door onze boeken heen. Juist in deze tijd van grote vragen en vertwijfeling willen we door met dat werk. Ik noem dat wel eens de ‘eeuwige kant’ van ons werk.
Ons werk heeft echter ook een aardse kant. Die is simpel gesteld dat er meer geld moet binnenkomen dan eruit gaat om het werk te kunnen voortzetten, doen. De aardse werkelijkheid is dat het boekenvak het ongekend zwaar heeft nu.
In 2010 bereikte de economische crisis van 2008 ook de boekenbranche. Om even uit de school te klappen over onszelf: het heeft ons 33% omzet gekost, die nooit meer is teruggekomen. Waren er in 2010 ruim 200 christelijke boekhandels in Nederland, zijn dat er nu nog ruim 130. Ook uitgeverijen zijn verdwenen of noodgedwongen gefuseerd. Voor elke uitgever geldt dat het grootste deel van zijn omzet nog altijd wordt gerealiseerd via de boekhandel. Maar boekhandels worden bijna niet meer bezocht, sinds de regering mensen opriep om alleen nog voor ‘essentiële boodschappen’ de deur uit te gaan. Daarnaast verdienen boekhandelaren en uitgevers geld via de boekenverkoop aan kerken, organisaties, boekenmarkten, boekentafels, evenementen, conferenties, kerkelijke feestdagen. Je begrijpt het al… deze verkoopstromen zijn helemaal opgedroogd. Alleen de online verkopen gaan door, maar ook daarmee beleven boekhandels en uitgevers geen gouden tijden zoals wel wordt gedacht. Voor heel veel mensen is het uiterst onzeker of ze hun baan behouden en terecht worden mensen dan voorzichtig in waar ze hun geld aan uitgeven.
Ik ga wellicht iets raars zeggen… Wij hebben in het verleden een eigen boekwinkeltje in ons pand gehad en hebben besloten dat juist in deze crisistijd weer te openen. De enige kerk in ons dorp heeft de diensten min of meer moeten staken. Maar mensen zoeken bemoediging, zoeken het gesprek om hun verhaal kwijt te kunnen. Juist daarom willen we open zijn als boekwinkel, en juist daarvoor houden heel veel boekwinkels in ons land de deuren open. We hebben in ons eigen winkeltje ontdekt dat dat perfect coronavrij kan, klanten ontvangen. Laat één klant tegelijk toe in de winkel. Afstand houden is dan gegarandeerd. De klant hoeft niets aan te raken voordat hij of zij de keuze heeft gemaakt en kan daarin optimaal begeleid worden, doordat de winkelier alle tijd en aandacht aan hem kan bespreken en ze zo samen kunnen bespreken wat de beste aankoop zou kunnen zijn. Is de keuze gemaakt, dan pakt de klant zelf dat boek of product uit het schap en wordt er vervolgens contactloos afgerekend. Winkels hebben mooie aanbiedingen in deze tijd om jou als klant te bemoedigen, en winkels kunnen jouw bemoediging ongelooflijk goed gebruiken doordat jij als klant op deze wijze toch volledig veilig de winkel bezoekt en koopt.
En daarmee kom ik terug op de hemelse kant van ons werk. Overal om je heen zie je angst bij mensen. Terecht en begrijpelijk. Als je door de supermarkt loopt zie je mensen onrustig afstand houden en er wordt bijna niet meer met elkaar gesproken. Mensen die mét God leven maar Zijn vrede niet ervaren in deze tijd, zoeken die vrede. Mensen die God niet kennen, zoeken naar zingeving, naar antwoorden en leren soms opnieuw bidden. Juist nu en juist straks, als het leven weer wat normaliseert, willen we er als boekenvak voor mensen zijn. Hoop bieden. Ruimte bieden voor dat praatje. Bemoedigen. Een boek kan geweldig veel zegen brengen als je zelf niet op bezoek kunt. Een boek kan het antwoord brengen op de vragen die mensen hebben; vragen die ze nu soms niet aan anderen kunnen stellen. En door dat boek heen kan God Zichzelf aan mensen openbaren en dat gun je iedereen. Een boekwinkel kan een plaats van hoop en bemoediging zijn.
Kun je of durf je echt de deur niet uit, koop je boek dan online. Via de website van je eigen boekhandel of de website van de betreffende uitgever. En als je het kunt missen, informeer dan eens of ze een gift kunnen aannemen.
Tot slot… als er één tijd is waarin het Schriftwoord ‘Want wij weten dat heel de schepping gezamenlijk zucht en gezamenlijk in barensnood verkeert’ waarheid lijkt te zijn, is dat de huidige tijd. Volgens datzelfde bijbelhoofdstuk, Romeinen 8, ‘verwacht de schepping met reikhalzend verlangen het openbaar worden van de kinderen van God’. En ten slotte krijgen die kinderen van God de belofte mee dat ‘voor hen die God liefhebben, alle dingen meewerken te goede’. Laten we wijs en verstandig zijn in wat we wel en niet doen en ons aan de voorschriften van de overheid houden. En laten we daarbij ons licht niet onder de korenmaat zetten, maar laten schijnen. En laten we bidden voor elkaar, voor ons land en ons volk. Laten we beseffen welke roeping er van God voor ons ligt in Romeinen 8, en welke belofte. Stay Safe!
Gerhard Rijksen is publisher/manager bij Uitgeverij Gideon.
Praatmee