"Op openbare scholen vertel ik waarom een vloek christenen pijn doet"
Respectvol taalgebruik is niet alleen nodig op christelijke scholen. Daarom spreekt taaldocent Kees Hazeleger ook op openbare scholen. “Daar vertel ik waarom vloeken pijn doet bij christenen,” vertelt de gastdocent van KlasseTaal. Ook geeft hij les op islamitische scholen. Hoe gaat Kees te werk? Dit legt hij uit in gesprek met CIP.nl.
Waarom geven jullie ook lessen op openbare en islamitische scholen?
“Respect en taalgebruik zijn thema’s die op alle scholen aan de orde komen. Omdat we het belang van respectvol taalgebruik zo groot is, willen we dan ook zoveel mogelijk verschillende scholen bereiken met onze boodschap. Dan doen we onder meer door helder te maken wat vloeken inhoudt. Het doel is dat leerlingen leren inzien hoe waardevol het is als we elkaar met respect behandelen.”
Hoe gaan jullie te werk?
“De lessen starten met een algemene boodschap over het mooie aspect van taal. Dan vertellen we bijvoorbeeld dat het een waardevol communicatiemiddelen is dat veel mogelijkheden met zich mee brengt. We houden van interactieve lessen, zodat leerlingen zoveel mogelijk aan het denken worden gezet. Dat zij zelf aangeven wat zij belangrijk vinden, helpt daarbij. Door middel van filmpjes proberen we de lessen ook een beetje luchtig te houden, bijvoorbeeld door aan de hand van video’s van een cabaretier. Leerlingen geven dan aan of er in hun ogen wel of niet sprake is van grof taalgebruik.”
In hoeverre verschilt jullie aanpak ten opzichte van lessen op christelijke scholen?
“Op christelijke scholen koppelen we respectvol taalgebruik directer met wat er in de Bijbel staat. Daar maken we dan ook regelmatig gebruik van termen als ‘in de Bijbel staat’ of ‘God zegt’. Op een openbare school kiezen we uiteraard andere bewoordingen. Dat vraagt om een creatieve aanpak.
Hoe waardevol de naam van God of Jezus is voor gelovigen maken we bijvoorbeeld duidelijk door te vertellen over een prachtig schilderij. Vraag je eens af hoe de maker van het schilderij zich voelt als iemand zijn mooie werk bekrast. Die lijn trekken we door naar wat een vloek doet met een gelovige. Het zorgt voor een kras op zijn of haar hart. Op een openbare school kunnen metaforen en voorbeelden handig zijn om die boodschap over te brengen.
Om het gewicht van woorden duidelijk te maken vragen we leerlingen ook wel eens om een aantal knikkers in een ijsbakje te doen. Een woord als ‘tafel’ krijgt nauwelijks knikkers in tegenstelling tot een woord als ‘syndroom van Down’. Als de naam ‘Jezus’ valt wordt daar op een christelijke school uiteraard meer waarde aan gehecht dan op een openbare school. Desondanks zijn er daar ook leerlingen die dan een aantal knikkers in een bakje doen, omdat bijvoorbeeld hun oma of vader gelooft.
Bij vloeken en scheldwoorden wordt juist gebruik gemaakt van ‘zware’ thema’s zoals ziektes of godsdienst. Maar deze woorden worden dan zonder respect uitgesproken. Om dat duidelijk te maken, haal ik de knikkers vervolgens uit het bakje. Er wordt zomaar met een woord als ‘kanker’ of ‘Jezus’ gegooid. Het woord wordt uitgehold, niet serieus genomen en dan wordt het als pijnlijk, kwetsend ervaren. Eigenlijk is het gemeen, dat men zulke woorden gebruikt, om er zelf een bepaald voordeel – denk aan dreigen, stoer doen, opvallen - uit te willen halen.”
Jullie geven ook les op islamitische scholen. Hoe gaan jullie daar te werk?
“Tot op zekere hoogte kunnen we het belang van respectvol taalgebruik aan godsdienst refereren, omdat men daar een groot begrip van heiligheid heeft. Met de Koran beschikken moslims bijvoorbeeld over een heilig boek. Dat heiligheidsbesef is voor KlasseTaal een aanknopingspunt. Een verschil is dat het op islamitische scholen niet gebruikelijk is om afbeeldingen – bijvoorbeeld van Mozes en de Tien Geboden – te laten zien. Dat men op islamitische scholen ontzag heeft voor God, wil overigens niet zeggen dat daar niet wordt gevloekt. Ook daar zijn onze lessen hard nodig.”
Je spreekt regelmatig met niet-gelovigen/andersgelovigen over vloeken en respectvol taalgebruik. Heb je een handreiking voor christenen die op hun werk worden geconfronteerd met vloeken?
“Ik ben mij ervan bewust dat ik in dit opzicht gemakkelijk praten heb, omdat het op uitnodiging als taaldocent gemakkelijker is om het gesprek aan te gaan. Ik zou zeggen: probeer vriendelijk te blijven en wacht niet te lang om dit aan de kaak te stellen. Ik hoor regelmatig dat mensen respect hebben voor het geloof van anderen en daar in hun taalgebruik vervolgens ook rekening mee houden. Wees niet bang om dat gesprek aan te gaan!”
KlasseTaal is de onderwijsondersteunende organisatie van de Bond tegen vloeken.
Praatmee