Ds. J. Snaterse blikt vooruit op Israëlzondag: We moeten voorkomen dat minachting van Joden ruimte krijgt

God17 september 2019 Ds. J. Snaterse, De Waarheidsvriend
Jeruzalem

Zeventig jaar kennen we de zogenaamde Israëlzondag. Dit mooie getal staat voor volheid. Al is het niet vanzelfsprekend dat Israël op de eerste zondag van oktober volle aandacht krijgt, constateert ds. J. Snaterse in De Waarheidsvriend.

Verschuldigd
Het feit dat de Israëlzondag na zeventig jaar nog niet vanzelfsprekend is, is best pijnlijk te noemen. Zeventig jaar is een korte tijd wanneer we dit afzetten tegen de eeuwen kerkgeschiedenis waarin zwarte bladzijden zijn geschreven van zich afzetten tegen het Joodse volk tot het christelijk antisemitisme, van woordenstrijd tot vreselijk geweld. In alle mogelijke toonaarden was de barse muziek van de vervangingstheologie te horen.

In alle mogelijke toonaarden was de barse muziek van de vervangingstheologie te horen.

Inzicht in dit kwaad is pas na de Tweede Wereld‑ oorlog gegroeid. Eeuwen te laat dus. De Israëlzondag is hierom van groot belang. Al was het maar om ons niet terug te laten vallen in oude zonden. Terecht is het een zondag om deze schuld van de kerk te benoemen.

Schuld erkennen alleen brengt echter een passieve houding teweeg. Ons schuldig weten helpt ons niet vooruit en creëert geen betere relatie. Vanuit erkenning van schuld dienen we te groeien naar de vraag wat wij Israël zijn verschuldigd. We dienen actief te zoeken naar verbetering van onze relatie met het Joodse volk. We moeten voorkomen dat oude en nieuwe vormen van minachting van Joden ruimte krijgen.

Het is nodig om onze theologie en ons verstaan van de Schriften telkens opnieuw tegen het licht van de Heilige Geest te houden. Waar nodig dienen we de moed te hebben een beter verstaan te laten doorklinken in het onderwijs in de gemeenten. Dit begint
bij het besef dat wij Joodse Schriften onderzoeken en uitdragen.

We dienen actief te zoeken naar verbetering van onze relatie met het Joodse volk. We moeten voorkomen dat oude en nieuwe vormen van minachting van Joden ruimte krijgen.

Onherroepelijk verbonden
Op dit punt spreekt de kerkorde bewust belijdend. Wij zijn ‘onopgeefbaar verbonden met het volk Israël’. Het woord ‘onopgeefbaar’ mag dan geen goed Nederlands zijn, het is wel heldere taal. Te denken is aan ‘onherroepelijk’, verwijzend naar Romeinen 11:29: ‘Want de genadegaven en de roeping van God zijn onberouwelijk.’ Wij zijn verbonden met Israël en komen hierop niet terug.

In onze kerk horen we bij tijden andere geluiden. Het ontlokte rabbijn Tamarah Benima woorden als, ‘het ambivalente geëmmer van veel protestanten in de Protestantse Kerk’. De Joodse gemeenschap kijkt over onze schouders mee. Voortdurend merken zij hoe wij onze verbondenheid inhoud geven.

Gelukkig liet het moderamen van onze kerk weten dat onze verbondenheid niet beperkt houdbaar is. Deze staat en blijft staan. De Israëlzondag is bij uitstek de gelegenheid uiting te geven aan deze verbondenheid.

Volk Israël
Met wie zijn wij dan verbonden? Met het ‘volk Israël’, zegt de kerkorde. Dit is een bijbelse term. Het gaat om het gehele Joodse volk, waar ter wereld het ook woont en wie het ook is. Dus van ultraorthodox tot plat seculier. Wij zijn niet alleen met het religieu‑ ze Jodendom verbonden. Het betreft niet enkelen met wie wij goed contact hebben gekregen. Het is werkelijk iedereen, ongeacht wat het volk Israël doet ten goede, of ten kwade.

Deze zondag is er dus niet om onze liefhebberij te ventileren of om bepaalde politieke standpunten te vertolken.

Dit heeft alles te maken met Gods verkiezende genade en eeuwige verbondstrouw. Israël is Gods trouw in levenden lijve. Zelf mogen wij leven van Zijn trouw, waardoor wij zijn geroepen Zijn volk trouw te blijven.

Joodse Schriften
Als kerk van Jezus Christus mogen wij Zijn trouw ontdekken in de Joodse Schriften. Zowel het Oude als het Nieuwe Testament is als onlosmakelijke eenheid wezenlijk Joods van karakter. Daarom vragen zij om een Joods verstaan. Voor de Israëlzondag wordt materiaal aangeboden door het Centrum voor Israëlstudies en door Kerk & Israël van de Protestantse Kerk. Hierin is dit Joodse verstaan verwerkt. Pas nadat zorgvuldig het Joodse verstaan is onderzocht, kan een goede overzetting naar onze context aan de orde zijn.

De materialen voor Israëlzondag helpen om dit opnieuw te oefenen. Tegelijk helpt dit om het niet te beperken tot één zondag per jaar. De vraag of het ‘elke zondag over Israël moet gaan’ is niet aan de orde. Israël is geen optie voor ons verstaan van Oude en Nieuwe Testament. Zondag aan zondag lezen we de Joodse Schriften. Een doorwrochte kennis van het Joodse verstaan van de Schriften kan ten goede doorwerken. Ondanks alles wat is misgegaan, hebben we daar onder kerkvaders en reformatoren genoeg voorbeelden van.

Kritiek
Deze zondag is er dus niet om onze liefhebberij te ventileren of om bepaalde politieke standpunten te vertolken. En nee, er is geen verbod om kritiek te hebben op het functioneren van de huidige staat Israël. Dit kan zelfs geboden zijn, al luistert het nauw hoe wij dit doen.

Onze verbondenheid dient altijd voorop te staan. Bovendien kun je elkaar (wederzijds) pas aanspreken als je een goede verhouding hebt met elkaar.
Kritiekloze liefde voor Israël is wegkijken van zonde en onrecht. Kritiek zonder verbondenheid kan onbedoeld uitmonden in antisemitische uitspraken.

Beter is het de gemeente te onderwijzen in de Joodse Schriften. Profeten en apostelen zijn ons hierin voorgegaan. Mozes en Jezus hebben scherpe woorden niet geschuwd. Wel kwamen ze voort uit diepe bewogenheid en hartelijke betrokkenheid. Bovendien hadden zij de moed zichzelf op het spel te zetten.

Ds. J. Snaterse is predikant van de hervormde wijkgemeente Centrum te Hoogeveen en lid van de protestantse Raad voor Kerk en Israël.

Praatmee

Beluister onze podcast

#319 Jeffrey & dr. Wim Dekker over welvaartsevangelist Tom de Wal, anti-Joodse protesten en de NGK
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

drs. Marianne Visser
Verdieping

In het begin van Exodus lijkt God afwezig, totdat je beter kijkt

De naam van God wordt in de eerste twaalf verzen van Exodus niet genoemd en lijkt daarmee afwezig, schrijft docent Oude Testament Marianne Visser. Totdat we beter gaan kijken: Hij is wel degelijk aanwezig. In de 50 dagen tussen Pasen en Pinksteren bi

Yerusha
Video

Damesensemble Yerusha en Tenira Sturm zingen het schitterende 'Hard geslagen, vastgenageld'

'Hier vindt ons geloof een bedding, onze hoop een vaste grond. Christus rots van onze redding die verloren zondaars vond. Alle lof, eer en aanbidding voor zijn nooit volprezen naam. Wie zijn hoop op Jezus vestigt leeft in hoop die nooit beschaamt', d

Mirjam Bikker
Nieuws

CU-leider Bikker buigt niet voor 'wokisme' en rechtspopulisme: 'Christelijke idealen niet onderhandelbaar'

'Ik wil hier met nadruk zeggen dat christelijk-sociale politiek niet buigt voor links-elitair ‘wokisme’ en ook niet buigt voor rechts-populisme waar telkens maar weer de meerderheid alles zou moeten bepalen', zo stelde ChristenUnie-leider Mirjam Bikk

Christelijke auteur over gecommercialiseerd St. Patrick’s Day: ware essentie verloren gegaan
Nieuws

Christelijke auteur over gecommercialiseerd St. Patrick’s Day: "Ware essentie verloren gegaan"

17 maart was het St. Patrick’s Day in Ierland. Op deze feestdag wordt de komst van het christendom naar het land herdacht. Auteur Aaron Burns verdiepte zich in het onbekende verhaal van de heilige Saint Patrick. "De ware essentie van Patricius is ver

Ds. M. Messemaker
Video

Ds. Messemaker vertelt waarom het beter is om in een hospice te zijn dan op een feest

"We komen niet heel graag in een sterfhuis of op een sterfkamer. Het is zo'n ruimte waar je de dood bijna voelt. Maar tegelijkertijd is het ook zo slecht nog niet om in een sterfkamer te zijn. De Bijbel zegt zelfs dat je daar beter kunt zijn dan op e

Seyi Omooba
Nieuws

Christelijke actrice moet 350.000 dollar betalen na ontslag om ‘homofobe opmerkingen’

De christelijke actrice Seyi Omooba dacht een prominente rol te vervullen in de toneelbewerking van 'The Color Purple', maar zover zou het niet komen. Omooba werd in 2019 vanwege 'homofobe opmerkingen' die zij vijf jaar eerder op Facebook geuit zou h

Ds. A. van Lingen
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormd Bodegraven: ds. A. van Lingen

De hervormde gemeente (PKN) in Bodegraven verwelkomt een nieuwe predikant. Ds. A. van Lingen (foto) heeft het beroep aanvaard en neemt afscheid van Kinderdijk. Bodegraven was sinds vorig jaar vacant in verband met het emeritaat van ds. A. Baas. Van L

Woorden van leven
Column

Zaaien en oogsten: de kracht van bemoedigende woorden

‘Elk woord dat wij spreken kan een baksteen zijn om mee te bouwen, maar ook een bulldozer om mee te slopen.’ Dit is een uitspraak van Joyce Meyer die mij aanspoort om te gaan onderzoeken wat de kracht van woorden kunnen zijn. OntdekkenIn deze reis me

Meerartikelen

Rik Op den Brouw
Verdieping

Hoe ontdekken we de waarheid in een wereld vol leugens?

Het lijkt steeds moeilijker te worden om vast te stellen wat waar is. Hoe weet je of iets echt is of ‘fake’ (nep)? De voortdurende stroom aan informatie maakt het onmogelijk om vast te stellen of iets objectief, wat dat ook precies mag betekenen, of

Jeremia
Verdieping

Jeremia: de profeet die werd genegeerd maar niet kon zwijgen

De profeet Jeremia leefde in een tijd die in zekere zin op de onze leek. Het was de achtste eeuw vóór Christus en de ene grote crisis volgde op de andere. Jeremia maakte mee hoe Israël zich losmaakte uit de macht van Assyrië, daarna hoe het slachtoff

Het verhaal van Amadou: “Ik kan niet iemand zien lijden en hem niet helpen, maar ik kan mijzelf niet behandelen.”
Video

Dokter Amadou deelt in videoboodschap heftig en inspirerend verhaal

Dokter Amadou zet zich vol passie in voor zijn patiënten. Zelf heeft hij een goedaardige tumor in zijn hals die niet in het ziekenhuis geopereerd kan worden. Dankzij de schepen van Mercy Ships is de tumor alsnog verwijderd. Twintig jaar lang werkte A

Alexander Noordijk en Joël Boertjens
Video

Terugkijken: een goed gesprek over LHBTI en geloof met Alexander Noordijk

Onlangs vond de derde ochtend plaats van de serie van vijf in de jonge Amsterdamse kerk Mozaiek020. In een volle zaal met belangstellenden ging voorganger Joël Boertjens in gesprek met dominee Alexander Noordijk over het actuele thema 'LHBTI en geloo

Evangelische Hogeschool
Nieuws

Studenten Evangelische Hogeschool aan de slag met hulpvragen

Studenten van het Basisjaar van de Evangelische Hogeschool zetten zich donderdag 21 maart 2024 in voor de kwetsbare naasten in de samenleving. Dit doen ze door met diverse hulpvragen aan de slag te gaan: opruimen, schilderen, tuinieren, ontmoetingsac

Dringende oproep uit Granada, Spanje
Video

Video: Oproep van Nederlands voorgangersechtpaar vanuit Spanje

Maarten en Nelleke zijn voorgangers van een kerk in Granada, in het zuiden van Spanje. Zij hebben de opdracht gekregen om het pand te kopen of te verlaten, maar beschikken niet over voldoende geld. Daarom doen zij een oproep tot investeren in het twi

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

De doornenkroon van Jezus: een verwijzing naar de gevolgen van de zonde

De doornenkroon was waarschijnlijk vervaardigd uit gedroogde takken van de Zizyphus spina, een boom die vlijmscherpe dorens heeft van wel 2,5 centimeter lang, die gemakkelijk de schedelhuid kunnen doorboren. Door op de doornenkroon te slaan drongen d

Dineke van Kooten
Column

Relatieproblemen? Als coach zeg ik: 'de fik erin'

Nog niet zolang geleden verscheen mijn tweede boek, met de uitdagende titel: ‘De fik erin. Op weg naar een vurige relatie’, bedoeld voor mannen en vrouwen in een liefdesrelatie. Noem het ordinair of ongepast taalgebruik, maar de fik erin is precies w

Ds. D.J. Diepenbroek
Video

HHK-predikant over roken: "Dat is jezelf moedwillig in gevaar brengen"

We mogen onszelf niet moedwillig in gevaar begeven, zo zegt zondag 40 van de Heidelbergse Catechismus. Wanneer we roken, grote hoeveelheden drank drinken of veelvuldig ongezond eten, doen we dat wél. Zo betuigde ds. D.J. Diepenbroek onlangs in een pr

Social media en jeugdwerk: hoe ga je ermee om?
Video

Social media en jeugdwerk: hoe ga je ermee om?

Niek Bakker vertelt over de invloed van social media op het leven van jongeren. Hoe is dat terug te zien in het jeugdwerk? En hoe ga je daar als jeugdleider mee om? “Veel mensen hebben online een andere identiteit of soms een veelheid aan verschillen

Waarom stierf Elisa aan een ziekte? Henk van Zon geeft antwoord
Video

Waarom stierf Elisa aan een ziekte? Henk van Zon geeft antwoord

De machtige profeet Elisa overleed aan een onbekende ziekte. Hoe kan het dat een gezalfde dienaar van God ziek was, terwijl hij kon bidden en zulke machtige wonderen kon verrichten? In deze Bijbelstudie geeft Henk de Zon antwoord op die vraag. Elisa

Marcus1:30-31
Verdieping

Eenvoudig geloven kan heel moeilijk zijn

Sommige Bijbelse verhalen zijn zo eenvoudig dat wij het moeilijk vinden om ze echt te geloven. Dat geldt niet alleen voor verhalen van heel, heel lang geleden, maar ook voor verhalen over Jezus. Verhalen over wat Hij gezegd en gedaan heeft. Neem nou