Ouderling J. P. van den Brink over kringgebed: Onze heilige verrichtingen kunnen door onze hoogmoed gemakkelijk besmet worden

God16 september 2019 J. P. van den Brink
kringgebed

Bidden is een tere zaak. Daar moet je dus eerbiedig en voorzichtig mee omgaan. De voorkeursmethode die de Heere ons leert is dat wij eerst en vooral persoonlijk in het verborgen, alleen tussen God en onszelf bidden. Ga naar de binnenkamer, zegt de Heere Jezus. Bij dit persoonlijke gebed gaat het gewoon tussen de Heere en je ziel. Bij openbare, publieke gebeden kunnen er andere factoren bijkomen; naast jezelf je communicatie met God komen dan de mensen die er omheen staan bij en dan kunnen doelen nagestreefd worden die niet in het gebed thuishoren. De Heere gaf het gebed van de farizeeër in de tempel hiervoor als voorbeeld: hij wilde door de mensen gezien worden dat hij toch wel heel vroom bezig was.

Toch kent ook de Bijbel publieke en gezamenlijke gebeden. Met name wordt er veel waarde gehecht aan het bidden in de gemeente. Er wordt met achting gesproken over een gemeente die volhardt in het gebed. Er staan in de Bijbel geen voorschriften of richtlijnen over hoe dit gezamenlijke gebed moet worden vormgegeven. Een beschrijving van een 'kringgebed', zoals wij dat nu kennen vinden we in de Bijbel niet terug. Die gezamenlijke gebeden, waarvan verslag wordt gedaan in de Bijbel hebben de vorm gehad zoals wij die in de meeste erediensten zien, namelijk een voorganger, die namens de gemeente het gebed tot God richt. Andere vormen van gezamenlijk bidden worden niet expliciet in de Bijbel uitgewerkt (zie schriftbewijzen hieronder). Deze eenvoudige gegevens uit de Bijbel maken mij voorzichtig en terughoudend ten aanzien van allerlei 'nieuwere' vormen van het gezamenlijk gebed. Dat dit door sommigen wordt omschreven als 'angst' laat ik graag aan de betrokkenen, maar dit is niet mijn beleving.

Onze heilige verrichtingen kunnen door onze hoogmoed en zonden zo gemakkelijk besmet worden. Ik ben niet bang, maar wel voorzichtig, beducht voor dwalingen zoals de Heere ons heeft voorzegd. Dat is echt wat anders als: bang zijn. Hoewel ik diverse kringgebeden heb meegemaakt heeft niemand mij nog overtuigend kunnen uitleggen waarom een kringgebed Bijbels gezien een meerwaarde heeft ten opzichte van een gezamenlijk gebed waarin een van de aanwezigen voorgaat. Overigens wordt er niet alleen vanuit bevindelijk gereformeerde kring ambivalent gekeken tegen het verschijnsel van kringgebeden:

De voorkeursmethode die de Heere ons leert is dat wij eerst en vooral persoonlijk in het verborgen, alleen tussen God en onszelf bidden.

Ik citeer uit het slot van dit artikel: Kringgebed kan mooi en opbouwend zijn. Maar hoe komt het toch dat ik me er vaak zo slecht raad mee weet? Misschien omdat het soms eerder tot een religieus samenspel van maniertjes lijkt te zijn verworden. Dus bid ik in mijn hart: Heer, ontleer ons bidden, en help mij om zonder poespas en ingewikkelde groepsdynamieken oprecht te focussen op U. Amen.

Wat is constructief voor je geloofsleven? Dat ik geloven mag, dat ik weten mag, dat ik door genade alleen niet mijn, maar mijns getrouwen Zaligmaker Jezus Christus eigen ben. En in dit geloofsleven neemt het gebed een zeer belangrijke plaats in. Een christen kan niet zonder gebed. Het gebed wordt daarom wel 'de ademtocht van de ziel' genoemd. Uit heel de Bijbel leren we dat: door het gebed verootmoedigen we ons voor God (Genesis 18:27); door het gebed danken en aanbidden we God voor wie Hij is en wat Hij ons geeft; door het gebed loven en prijzen we God; door het gebed maken we onze begeerten bekend bij God (Filippenzen 4:6).

Wat is destructief voor je geloofsleven? Bij uitstek de zonde. De zonde brengt scheiding tussen God en mens. De zonde maakt alles kapot wat de Heere goed heeft gemaakt. De zonde maakt dat de Heilige Geest moet wijken. Zonden, maar ook zondig misbruik van heilige zaken, zoals het gebed. De Bijbel spreekt dan van kwalijk bidden (Jacobus 4:3) Dat kwalijk bidden kan overigens voorkomen in elke vorm van bidden, in het persoonlijke, maar ook in het gezamenlijke bidden. Kenmerk van kwalijk bidden is dat we het niet doen tot eer van God, maar tot onze eigen eer of zoals Jacobus zegt als we om iets bidden om onze wellusten te bevredigen. De gelijkenis van de farizeeër en de tollenaar die beiden bidden in de tempel is een illustratie van de Heere Jezus hoe een gebed in het openbaar op verschillende manieren gedaan kan worden: tot eer en glorie van de bidder, of een gebed wat de Heere aangenaam is en de zondaar rechtvaardigt. De tollenaar bad een 'constructief' gebed in termen van de stelling. Opmerkelijk is dat in dit gebed de schuldbelijdenis en verootmoediging een centrale plaats inneemt. In hoeveel van onze persoonlijke, openbare en kringgebeden ontbreken juist deze noties? Niet de vorm van onze gebeden, maar de inhoud en de vasthoudendheid van onze gebeden zijn van gewicht in de voorbeelden uit de Bijbel! Bid zonder ophouden!

Onze heilige verrichtingen kunnen door onze hoogmoed en zonden zo gemakkelijk besmet worden.

Kringgebed constructief of destructief? De vorm van ons bidden is mijns inziens hiervoor niet bepalend. Het gaat om het al dan niet kwalijk bidden. En ik ben persoonlijk geen pleitbezorger voor het kringgebed als gebedsvorm om redenen die ik hierboven al heb uiteengezet. Veroordeel ik daarmee mensen die helemaal vrolijk worden van een kringgebed. Nee. Maar ik wil graag het gesprek aangaan: wat beweegt je en motiveert je nu juist zo in het kringgebed? Is dat je op die manier beter met God kunt spreken? Of omdat je daarmee beter met elkaar spreekt. Die twee dingen kunnen overigens best samengaan, maar voor het laatste alleen zijn andere gespreksvormen mogelijk, daar moesten we het gebed maar niet voor willen gebruiken.

Schriftbewijzen
Gebed van Izak en Rebekka - Genesis 25:21 - En Izak bad den HEERE zeer in de tegenwoordigheid van zijn huisvrouw; want zij was onvruchtbaar; en de HEERE liet zich van hem verbidden, zodat Rebekka, zijn huisvrouw, zwanger werd.
Gebed van Salomo (1 Koningen 8) bij de opening van de tempel.
Gebed van Ezra (in aanwezigheid van allen, die voor Gods Woord beefden) (Ezra 9 en 10).
Gebed van Jezus op de berg (in aanwezigheid van de discipelen Petrus, Johannes en Jakobus) (Lukas 9:28 - En het geschiedde, omtrent acht dagen na deze woorden, dat Hij medenam Petrus, en Johannes, en Jakobus, en klom op den berg, om te bidden.)
Het hogepriesterlijk gebed van Jezus in aanwezigheid van zijn discipelen (Johannes 17).
Bij het volhardende gebed in Handelingen 1:14 - Deze allen waren eendrachtelijk volhardende in het bidden en smeken, met de vrouwen, en Maria, de moeder van Jezus, en met Zijn broederen.

Matthew Henry merkt op:
Zij deden dit eendrachtelijk. Dit toont aan, dat er ene heilige lietde onder hen heerste, dat er geen twist of tweedracht onder hen was, en zij, die aldus de enigheid des Geestes behouden door den band des vredes, zijn het best toebereid om de vertroostingen des Heiligen Geestes te ontvangen. Het geeft ook te kennen hun waardige instemming met de smekingen, die gedaan werden; hoewel er slechts één sprak, hebben toch allen gebeden, en indien er twee samenstemmen over enige zaak, die zij zouden mogen begeren, zij hun geschieden zal, hoe veel te meer dan niet, wan neer velen samenstemmen in dezelfde bede (zie Matth. 18:19).

Het is onduidelijk waarop Henri deze veronderstelling baseert, dat er slechts één sprak; deze uitleg lijkt mij een evenwel een mogelijke uitleg, die inderdaad ook aansluit bij het pleidooi van ds Labee.
Bij de verkiezing van Matthias tot apostel wordt er gezamenlijk gebeden; er is sprake van zij baden en zeiden; niet duidelijk is of dit door één of meerderen wordt verwoord. Handelingen 1:24 - En zij baden en zeiden: Gij Heere! Gij Kenner der harten van allen, wijs van deze twee een aan, dien Gij uitverkoren hebt; het lijkt echter onwaarschijnlijk dat meerderen dit gebed daadwerkelijk hebben uitgesproken.Waarschijnlijker is dat aan van hen dit gebed uitsprak en dat anderen in stilte meebaden.

Bij Handelingen 2:42 - En zij waren volhardende in de leer der apostelen, en in de gemeenschap, en in de breking des broods, en in de gebeden. Noteren de kanttekenaren van de SV: 91) gebeden. Namelijk die openlijk in de vergaderingen van de ganse gemeente geschiedden. Als deze uitleg juist is, lijkt de vorm van het hedendaagse kringgebed hier niet van toepassing.

Over de vorm van het gezamenlijk gebed van de biddende gemeente bij de gevangenneming van Petrus wordt in de Bijbel geen details gegeven; Matthew Henry suggereert dat dit bidden mogelijk zelfs gezamenlijk in stilte gebeurde, vanwege de vreze der Joden:
Handelingen 12:12 - En als hij alles overlegd had, ging hij naar het huis van Maria, de moeder van Johannes, die toegenaamd was Markus, alwaar velen samenvergaderd en biddende waren.

Bij het gebed rond de ziekenzalving wordt deze taak met name toegewezen aan de ouderlingen; dit betekent niet dat anderen dan ouderlingen niet zouden mogen bidden, maar het feit dat ouderlingen en ambtsdragers een speciale opdracht hebben om te bidden is als zodanig niet een restant van de Roomse overwaardering van de ambten, maar heeft duidelijk Bijbelse wortels (denk ook aan Handelingen 6:4 Maar wij zullen volharden in het gebed, en in de bediening des Woords.):
Jakobus 5:14 - Is iemand krank onder u? Dat hij tot zich roepe de ouderlingen der Gemeente, en dat zij over hem bidden, hem zalvende met olie in den Naam des Heeren.

J. P. van den Brink is als ouderling actief binnen de Gereformeerde Gemeenten. Hij schreef bovenstaand artikel naar aanleiding van een recente stelling in de CIP-adviesrubriek: "Is een kringgebed constructief of destructief voor je geloofsleven?"

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho