Focus op de gezamenlijke kern
Als we zien waar het hapert in de samenwerking, gaat het zelden om de kern: het evangelie waarin we geloven. Ja, daar zijn we het wel over eens. Het probleem is echter dat we andere zaken belangrijker maken dan de kern. We debatteren over standpunten, vallen over verschil in liturgie. En daarmee schieten we de bedoeling, Gods bedoeling voorbij. Het was nooit Gods bedoeling dat er honderden verschillende denominaties zouden ontstaan. Hij gaf ons als gelovigen een eenduidige opdracht: Gaat heen, maakt alle volken tot mijn discipelen, doopt hen in de naam van de Vader, Zoon en Heilige Geest en leer hen onderhouden alles wat ik u geboden heb (Matth. 28:19). Als dat onze primaire focus zou zijn in plaats van onze interne aangelegenheden, zouden we zien dat verschillen wegvallen, dat de zegen toeneemt en dat ook onze interne organisatie veel meer zou floreren dan nu. Maar dat vraagt een keuze, een keuze om Gods missie boven het belang van je eigen kerk te stellen. En erop te vertrouwen dat God je erom zal zegenen. Daar begint het mee.

Wees eensgezind, één in liefdebetoon, één van ziel en één in streven (Fil. 2:2)

Stel een gezamenlijk doel vast
Laten we zeggen dat u voornemens bent met uw gemeente in samenwerking met andere lokale kerken een actie op te zetten. Wellicht op het gebied van evangelisatie, diaconie of pastoraat. Het is essentieel om samen vast te stellen en uit te spreken naar elkaar wat we belangrijk vinden en waarom. Waarom willen we dit? Wat drijft ons? Wat is voor elk van ons belangrijk binnen de samenwerking? En de kernvraag: wat vinden we allemaal belangrijk? Focus niet op de verschillen maar op de gedeelde kern. Een samenwerking zou een externe gerichtheid moeten hebben, het zou moeten gaan over wat wij kunnen betekenen voor de naaste, hoe wij Gods liefde en genade door kunnen geven. En bijvoorbeeld niet primair over hoe we mensen binnenhouden of hoe we onze kerk laten groeien. Een juiste gerichtheid zorgt dat God deze dingen bovendien geeft, omdat Hij onze inspanningen zegent. Als we denken dat we het zelf wel even regelen, staan we niet zelden Gods plan in de weg.

Laat die gezindheid bij u zijn, welke ook in Christus Jezus was (Fil. 2:5). Jezus richtte zich niet op kerkstichting of-behoud, maar op de naaste die God nodig heeft. Jezus deed niets zonder Zijn Vader hoewel Hij macht had zo te doen. Laat dit de gezindheid zijn die ook in ons is. Overigens Filippenzen 2 biedt aanknopingspunten voor het inrichten van je samenwerking, dat gaan we nog wel zien.

Maak ruimte voor diversiteit en talenten
Als de gezamenlijke missie is vastgesteld komt het gesprek op gang over hoe elk van de partnerkerken kan bijdragen. Wat we daarbij vaak vergeten is dat elke kerk zijn unieke kwaliteiten en eigenschappen heeft, waarmee men ook een unieke bijdrage kan hebben. In de ene kerk is men vooral theologisch heel goed onderlegd, een andere gemeente floreert in een veelheid aan geestelijke gaven en een derde gemeente heeft misschien een fantastisch diaconaal systeem of veel financiële middelen. Wat wij vaak doen is simpelweg gelijkelijk de taken verdelen, vaak ook nog vanuit het idee: ieder moet evenveel doen of ieder moet hetzelfde doen. Maar dat is niet hoe uw initiatief zal floreren. Doe recht aan ieders unieke bijdrage aan kleur, dan zal er een energie en kracht voortkomen die het collectief en de missie ten goede komt. Spannend, ja zeker! Het vraagt vertrouwen, bereidheid om te delen, collectief belang boven eigenbelang. Maar zo lang we verbonden zijn met de gezamenlijke missie en die boven al stellen, is dit de manier om maximaal resultaat te genereren met de samenwerking.

Zonder zelfzucht of ijdel eerbejag – in ootmoedigheid achtte de een de ander uitnemender dan zichzelf – en ieder lette niet slechts op zijn eigen belang, maar ieder lette ook op dat van anderen. (Fil. 2: 3-4)

Durf te delen
Johannes sprak in zijn eerste brief al de Joden en Grieken aan die met de traditionele strijd bezig waren die heden nog steeds speelt: eenzijdige gerichtheid op ofwel regels en systemen, ofwel geestelijke gaven, en het wederzijds veroordelen van de andere groep. Die leidt je af van de kern zegt Johannes. En die kern, die sleutel is de volmaakte liefde van God. Als die liefde in ons is, wordt de angst uitgedreven. Als die liefde in ons, kunnen we met die liefde ook onze (andersdenkende) broeder of zuster tegemoet treden.

En als we met die liefde en Gods missie in ons hart op pad gaan, is het ineens veel belangrijker of iemands ziel gered is, dan of diegene dan ook daadwerkelijk in onze (hoezo onze?) kerk zit de volgende zondag. Als iemand maar aansluiting vindt bij een gemeenschap van gelovigen. Dus durf dat los te laten. Gun elkaar wat. En vooral: gun je naaste datgene wat hij/zij nodig heeft om verder te komen op de weg van het geloof, in het volgen van Jezus.

Verbind je in gebed
Cruciaal voor elke samenwerking op geestelijk gebied: bid er samen voor! Wees er zeker van dat je initiatief zal worden aangevallen want de boze zal er alles aan doen om eenheid tussen kerken te voorkomen. God beloont gezamenlijk, eenparig gebed in het bijzonder, lezen we in Mattheus 18:19-20: Verder zeg Ik u dat, als twee van u op aarde iets, wat dan ook eenstemmig (eenparig) verlangen, het hun ten deel zal vallen van Mijn Vader die in de hemelen is. Want waar twee of drie in Mijn Naam bijeengekomen zijn, daar ben Ik in hun midden.

En het maakt je bestand tegen de aanvallen van de boze die er alles aan zal doen om de samenwerking te breken. ik geloof dat de religieuze fragmentatie een belangrijk wapen van de boze is, omdat het ons afleidt van onze werkelijke missie en groei van Gods koninkrijk voorkomt. Gods verlangen was eenheid, één gemeenschap van gelovigen. Niet een verzameling losse kerken die elk vindt dat ze het bij het rechte eind heeft.

Het ultieme model
Als je op deze manier je samenwerking vormgeeft, ga je ook zicht krijgen op de bedoeling van kerk-zijn. En misschien komt het dan wel in beeld: het ultieme model van eenheid en kerk-zijn zoals het bedoeld is. Waar ik van droom zijn lokale bewegingen waarin er gewoon nog maar 1 kerkelijke organisatie is waarbinnen alle stromingen vertegenwoordigd zijn. De kern delen we toch? En alle andere standpunten en liturgische vormen kunnen een plek krijgen in gebouwen en afdelingen, waarbij we elkaar ruimte geven om het geloof te beleven zoals het bij ons past. Niemand die zich meer druk hoeft te maken om ledenaantallen, want er vinden hooguit interne verschuivingen plaats.

En binnen die ene kerkelijke organisatie zullen afdelingen groeien en krimpen op natuurlijke wijze, passend bij de samenstelling van de ledengroep en de zegen die God eraan verleent.

Maar bij dit alles blijft er dan die ene vraag die we onszelf steeds opnieuw moeten blijven stellen: ben ik werkelijk bereid mijn eigen standpunten en belangen ondergeschikt te maken aan Gods missie en me te richten op wat we als discipelen te doen hebben in de wereld? Willen we dat? Dan zal God het in ons bewerken.

Want God is het, die om Zijn welbehagen zowel het willen als het werken in u werkt (Fil. 2: 13)

Rianca Evers-den Ouden is spreker en auteur van het boek Samensturing, organiseren vanuit gedeelde verantwoordelijkheid. Dit boek werd genomineerd voor Managementboek van het jaar. Zij werd door verschillende predikanten gewezen op de bijbelse principes die Samensturing bevat, en gelooft dat Samensturing een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van gezonde kerkelijke organisaties, die handelen vanuit verbondenheid met elkaar en met de Heer, en het doorbreken van (religieuze) tradities en hiërarchie die hieraan niet bijdragen.

Voor CIP schrijft zij een drieluik over Samensturing in de kerk.