Prof. dr. H. van den Belt vraagt zich af wat de wil van God is en hoe we die kunnen ontdekken
We weten dat de Heere spreekt als Zijn Woord opengaat. Gods Woord is een lamp voor onze voet. Toch is er een toenemende verlegenheid en onzekerheid over de vraag wat het Woord betekent in de concrete praktijk van het leven, schrijft prof. dr. H. van den Belt in De Waarheidsvriend.
We lezen dagelijks uit de Bijbel, we horen preken – of preken zelf – uit het Woord. We geloven dat de Schrift de enige bron en norm is voor al het kerkelijke spreken en handelen. Toch zijn er veel vragen rond de toepassing van Gods Woord in de praktijk van ons leven.
De toenemende verlegenheid en onzekerheid betreft niet zozeer de boodschap van het Evangelie. Het gaat ook niet over het Schriftgezag in formele zin, maar wel over de vraag wat het Woord betekent in de concrete praktijk van het leven. Er zijn vragen over huwelijk en seksualiteit – en vooral over homoseksualiteit – over het ambt en de roeping van vrouwen, over de zondagsheiliging, maar er leven ook nieuwe vragen rond duurzaamheid. We zoeken soms tastend onze weg.
Leessleutels
De meeste prangende vragen hebben te maken met de toepassing van de bijbelse boodschap op ons dagelijks leven. Het zijn vragen op het terrein van de ethiek. Wat is goed en wat is slecht? Wie bepaalt dat? Voor ons is er maar één antwoord: Gods Woord is bepalend voor de ethiek.
Maar dan rijst een andere vraag, die van de hermeneutiek. Hoe kan ik afleiden uit de Bijbel wat Gods wil is bij concrete vragen? Hermeneutiek is de bezinning op de regels voor de juiste interpretatie van een tekst.
Hier wil ik mij nu vooral concentreren op de gereformeerde hermeneutiek in de ethiek. Wat betekent het heilig Evangelie en het heilige gebod voor de christelijke levenswandel? Welke hermeneutische principes – welke leessleutels of leesregels – zijn daarbij van wezenlijk belang? Hoe verspreidt het Woord van God vandaag licht op ons pad?
Daarom wil ik ingaan op vijf wezenlijke aspecten van de gereformeerde hermeneutiek (zie kader) en die in relatie brengen met de ethiek.
Luisteren met ontzag
De vragen en verlegenheid, de onzekerheid en het tasten in het duister hebben vaak te maken met onze grondhouding. Het zijn symptomen van een innerlijke onzekerheid over het Schriftgezag dat we formeel wel erkennen. Zo ervaar ik dat tenminste zelf. Mijn enige houvast ligt in het Woord van God.
Daarom is Psalm 119 zo mooi. Bij al die verschillende woorden voor de wet van God: Uw getuigenissen, Uw bevelen, Uw verordeningen, Uw geboden, staat ‘Uw Woord’ – dabar – bij uitstek voor het belofte-karakter van de Thora. ‘Op Uw Woord heb ik gehoopt’, ‘Maak mij levend overeenkomstig Uw Woord’, ‘Ik vertrouw op Uw woord.’ Dat Woord is bevel en belofte tegelijk.
Tegelijk vind ik de genoemde vragen lastig en complex, zeker omdat orthodoxe christenen er in toenemende mate verschillend over denken. En wanneer ben je tegenwoordig nog orthodox?
In die onzekerheid, of liever verlegenheid, probeer ik mijzelf wel steeds terug te laten voeren naar de kern. Het gaat niet om mijn visie op God, maar om Gods visie op mij. Het is niet zo belangrijk wat ik ervan vind, maar ik wil weten wat de Heere ervan vindt en daarom is het mijn gebed: Laat mij Uw wil verstaan en doen.
Zelfopenbaring
De heilige wet is de zelfopenbaring van God. Je kunt dan ook bij elk gebod vragen: ‘Wat zegt dit gebod over God Zelf?’ We mogen geen afgoden dienen, omdat God de ene en de enige God is. We moeten rusten, omdat God de bron van onze vreugde is. We mogen niet doden, omdat Hij liefde is, geen overspel plegen, omdat Hij trouw is en geen vals getuigenis spreken, omdat Hij waar is. Het gaat er in de wet van God in de eerste plaats om Wie God is.
Van al Gods eigenschappen is Zijn heiligheid de meest centrale. Het is die eigenschap waarin alle andere kenmerken van Gods karakter samenkomen. Gods alwetendheid is heilige alwetendheid, geen verborgen camera die alles registreert. God almacht is heilige almacht, geen tirannie. Gods toorn is heilige toorn en Gods liefde heilige liefde, liefde tot aan het kruis.
Praatmee