Het is de grote kunst een balans te vinden tussen je verstand en je gevoel. Dit geldt voor alle terreinen van het leven, dus ook voor je geloof. Als je erg sceptisch bent, denk je veel en diep na. Je stelt vragen over traditionele aannames die een heilige status hebben. Met als gevolg: negatieve reacties van anderen. Ze zeggen dan dat je niet mag nadenken. Als je wel nadenkt beschuldigen ze je van brutaliteit tegen God’. Terwijl je jouw ideeën kunt onderbouwen met Bijbelse argumenten!

Atheïsten en andere ongelovigen appelleren juist aan je scepsis. Want zij stellen jou vragen waar je zelf nog niet op was gekomen. Intelligente tegenstanders weten dat je ook een emotionele kant hebt. Ze bewerken je emotie op een handige maar oneerlijke manier. Dat is een vorm van manipulatie. Mensen die manipuleren zorgen dat je niet helder kunt denken. Ze maken je onzeker, door een verkeerde indruk te wekken. Zij verzwijgen essentiële informatie, of veranderen de feiten door overdrijving of afzwakking. Soms doen ze alsof jij de enige bent met een bepaalde gedachte, en dat jouw idee “dus” belachelijk moet zijn. Zij gebruiken ook vaak morele chantage. Als je erg rationeel bent, beweren ze dat je irrationeel reageert (irrationeel = niet rationeel).

Ben je erg gehoorzaam aan God? Dan zullen ze zeggen dat je tegen God rebelleert. En een bescheiden mens noemen ze arrogant. Let op: ze nemen die beschuldiging alleen terug als jij gehoorzaam doet wat zij willen. Er is een kans dat jij door hun beschuldiging aan jezelf gaat twijfelen. Je denkt dan onzeker: ‘Ben ik dom bezig? Rebelleer ik echt tegen God? Ben ik echt arrogant?’ Wetend dat je minder weerbaar bent dan gewoonlijk stellen je belagers dan scherpe vragen. Het zijn vragen die elk minstens twee dagen denkwerk vergen. Maar je moet nu direct beantwoorden. En je aanvallers willen ook nog een definitief antwoord. Je mag later niet van gedachte veranderen.

Misschien kies je uit wanhoop maar voor een vrijzinnige interpretatie. Maar echt gelukkig ben je niet, want vrijzinnigheid past niet bij jou. Natuurlijk zou je nog terug kunnen keren tot je oude standpunt. Al was het maar tijdelijk, om emotioneel weer in balans te komen. Maar je tegenstanders weten: ‘Als iemand emotioneel in balans is, kun je hem niet zo makkelijk beïnvloeden.’ Daarom eisen zij ook nog dat je de treurige restanten van je persoonlijke opvattingen direct overboord gooit. Misschien zou je na een rustig denkproces ook afstand hebben gedaan van bepaalde ideeën. Dan had je ze één voor één vervangen door iets beters. Helaas: sommige mensen vinden het leuk om iets stuk te slaan voordat het in een natuurlijk proces kan verdwijnen. Geef ze niet de kans je te traumatiseren!

Denk regelmatig na over alles wat essentieel voor je is. Als je dat doet, bidt God dan om wijsheid en inzicht, en lees een paar Bijbelverhalen over mensen in een vergelijkbare situatie (Jacobus 1:5). Gaat het om wetenschap, praat dan niet alleen met God, maar ook met andere gelovigen die geïnteresseerd zijn in wetenschap. Of stuur een mailtje naar een Bijbelgetrouwe website (Bijvoorbeeld deze sites: Schepperenzoon.nl, WEET-magazine of Answers in Genesis). Met de hulp van andere christenen verwerk je alles in kleine stapjes, zonder opgejaagd te worden.

Gelukkig is er een sceptische manier van denken & geloven waarbij je tóch principieel & Bijbelgetrouw kunt zijn! Dat is het thema waar mijn boek 'Sceptisch geloven' over gaat. Ik weet vrij veel over de tijd en de cultuur waarin de God de Bijbel liet schrijven. En als tiener leerde ik al dat je Bijbelteksten met andere Bijbelteksten moet vergelijken, voor je een standpunt inneemt over een bepaalde kwestie. Ook moet je soms verband leggen tussen twee teksten.

Een voorbeeld: Toen de wijzen uit het verre oosten bij Herodus kwamen, vertelden ze dat ze twee jaar onderweg waren geweest. Dus weten we dat Jezus een kindje van ongeveer twee jaar was. Hij kon de geschenken zelf aannemen. Al zal Hij het daarna wel direct aan zijn moeder hebben gegeven. De wijzen zagen dus geen pasgeboren baby! Zie je wat er gebeurt als je teksten combineert?

En wat geldt voor het lezen van de Bijbel geldt natuurlijk ook voor andere boeken. Beschouw een stuk informatie nooit als iets dat los staat van andere informatie. Zoek altijd verbanden, en houd er rekening mee dat er ook zaken kunnen zijn die jij nog niet weet. De ontdekking van die feiten zou alles in een ander perspectief kunnen zetten. Studieboeken zijn meestal vanuit een sterke overtuiging geschreven: hetzij atheïstisch, hetzij religieus. De auteurs ervan verzwijgen feiten en vondsten die hun hypothese kunnen verzwakken. En als je een archeologische vondst op twee manieren kunt verklaren, zullen ze alleen de verklaring geven die hun hypothese bevestigt. Op die manier duwen ze jouw gedachten in de door hen gewenste richting.

Misschien vraag je nu met ontluikende scepsis: ‘En jij dan, Tiny? Jij doet toch ook je best om iets te promoten?’ Natuurlijk maak ik graag een beetje reclame voor mijn ideeën. Maar wees gerust: ik vertel je ook de visie van andere mensen, zodat je een vergelijking kunt maken. Bovendien vertel ik alle argumenten en bezwaren die bij die visies horen. En mijn eigen visie krijgt dezelfde behandeling als de visie van een ander! Je mag wel weten dat dit een unieke stijl is. Ik heb nog nooit een boek in handen gehand waarin de auteur andermans ideeën net zo enthousiast bespreekt als zijn eigen ideeën. En het gebeurt vrijwel nooit dat een auteur openhartig de bezwaren tegen zijn eigen hypotheses bespreekt. Mijn werkwijze geeft jou alle vrijheid om jouw eigen mening te vormen.

Eerlijk gezegd voel ik me soms toch erg schuldig als ik een argument noem die lijkt te pleiten voor een foute visie. Of als ik een bezwaar aanvoer tegen de beste opvatting. Anderzijds voel ik me ook niet lekker als ik essentiële informatie verzwijg. Daarom vertel ik je alles wat ik weet. Ik weet in veel opzichten meer dan de doorsnee kerkganger, maar ik ben geen theoloog. Ik lees eenvoudig de Bijbel die bij mij op de keukentafel ligt, en soms haal ik er een Turkse of Engelse vertaling bij. Ik lees ook graag tijdschriften en kijk naar informatieve televisieprogramma’s over de Bijbel en de wetenschap. Steeds als ik een stukje heb gelezen, denk ik er over na. En ik leg verbanden tussen verschillende stukken informatie. Ik word omringd door mensen die hooguit een middelbare opleiding hebben gehad. Geen van ons heeft een theologische of universitaire opleiding genoten.

Dus is ‘Sceptisch geloven’ een boek van en voor het gewone kerkvolk. Als wetenschappers en theologen dit boek afkeuren, zeggen ze feitelijk: ‘We zijn gefaald in het informeren van het grote publiek’.

Bovenstaand fragment van Tiny Noordijk verscheen in de uitgave 'Sceptisch geloven'.