Weerbarstigheid van bijbelse boodschap wegpoetsen is valkuil

God20 mei 2019 Ds. J. Westland, De Waarheidsvriend
Ds. J. Westland

‘Lees maar, er staat niet wat er staat’, is een regel uit het bekende gedicht ‘Awater’ van Martinus Nijhoff . Zo’n regel kan je zomaar te binnen schieten bij een bepaalde uitleg van een bijbelgedeelte, schrijft ds. J. Westland in De Waarheidsvriend.

Je las het en meende het wel zo ongeveer te begrijpen, maar de uitleg suggereert dat het iets heel anders betekent. Ik denk dat dat een herkenbare ervaring is voor een dominee die zich voorbereidt op de preek van de komende zondag. Maar niet minder voor de dagelijkse bijbellezer. Het kan je in verwarring brengen. Je vraagt je af: ben ik dan te argeloos of misschien zelfs te dom dat ik zo’n tekst niet direct begrijp? Of moet ik me juist helemaal niet in de war laten brengen en gewoon afgaan op mijn eigen inzicht? Soms voedt het een stuk onzekerheid. Is de Bijbel dan zo’n ingewikkeld boek dat ik die niet zomaar onbevangen kan lezen?

Er dient zich een behoorlijke valkuil aan. Namelijk, dat we bij dat uitleggen en begrijpelijk maken de teksten aanpassen aan wat wij inpasbaar achten in de hedendaagse levenssfeer. We hoeven daarbij niet uit te gaan van kwade opzet. Een uitlegger kan de oprechte bedoeling hebben om ons vertrouwd te maken met zaken uit een ons vreemde wereld. Toch is hier de nodige voorzichtigheid geboden.

Ook in zogeheten bijbelgetrouwe kringen kan door een bepaalde manier van vergeestelijken de tekst naar onszelf en onze verstaanskaders worden toegebogen.

Indertijd schreef dr. A. Noordegraaf een boekje over deze problematiek onder de titel Leesbril of toverstaf. Hij geeft daarin een sprekend voorbeeld hoe aanpassing aan gedachten en ideeën van de tijd waarin wij leven de uitleg van een bijbeltekst zo kunnen beïnvloeden dat de oorspronkelijke betekenis wordt verdraaid. De weerbarstigheid van de boodschap wordt al uitleggend weggepoetst.

Het gaat over Handelingen 4:12. Petrus legt voor de Joodse raad verantwoording af van zijn optreden in de Naam van Jezus. Hij betuigt dan dat die Naam de enige naam is Die onder de hemel gegeven is tot zaligheid. Dat is absoluut en sluit alle andere wegen van heil uit. Vandaag de dag schuurt dat behoorlijk. We komen in aanraking met andere godsdiensten. We zien hoe serieus mensen daarmee bezig kunnen zijn. En de postmoderne sfeer waarin wij leven vindt de oplossing in de houding van de al in de achttiende eeuw levende Frederik de Wijze, die zei: Ieder moet op zijn manier zalig worden.

Maar wat moet je dan met zo’n tekst? Die kun je dan uitleggen met het voorbeeld van verliefdheid. Een jongen die op een meisje verliefd is, zal ook niet anders zeggen dan: Jij bent de enige voor mij. Maar voor een andere jongen is een ander de enige. Laten we daarbij wel eerlijk zijn, want ook in zogeheten bijbelgetrouwe kringen kan door een bepaalde manier van vergeestelijken de tekst naar onszelf en onze verstaanskaders worden toegebogen. Ook daarvan zouden de nodige voorbeelden te geven zijn.

Waardering
We dienen hier op twee zaken alert te zijn. Allereerst kunnen we te argeloos en te optimistisch zijn bij de waardering van de ontwikkelingen in de samenleving. Ongetwijfeld zijn er zaken ten goede veranderd. We hoeven daarbij niet eens alleen te denken aan betere gezondheidszorg, hogere welvaart en dergelijke, zij het wel voor ons deel van de wereld. Ook waarden als gerechtigheid en doorzichtigheid in de politiek worden hoger aangeslagen.

Het bederf van de zonde heeft dieper ingevreten in ons bestaan dan we wel eens willen weten.

Toch is het allemaal niet onverdeeld gunstig. Er zijn op de achtergrond van de geschiedenis immers ook altijd nog kwade machten aan het werk. Hoewel overwonnen (Kol.2:15), zullen ze er toch nog alles aan doen om de cultuur los te weken van God en Christus.

Vanuit het gezichtspunt van de algemene openbaring mogen we zeker waardering hebben voor wat zich in onze tijd aan positieve ontwikkelingen voordoet. Maar of ze inderdaad positief zijn, blijft altijd onderworpen aan de norm van de bijzondere openbaring van God in Zijn Woord. Zomaar onbedacht vanuit moderne vooronderstellingen de Bijbel uitleggen is niet minder onkritisch dan wanneer we dat doen vanuit een bepaalde dogmatiek.

Een jammer genoeg krachtige moderne vooronderstelling is die van de onmogelijkheid van openbaring. Het moderne wereldbeeld is gesloten. Godsdienst wordt dan niet gevoed door de Godsopenbaring maar de religieuze aanleg van de mens. Bij het bijbellezen gaat het dan bijvoorbeeld om de geloofsbeleving van Abraham en niet om de stem die hem riep.

Onze eigen geest
Daarbij dienen we niet alleen kritisch te zijn op de geest van deze eeuw, maar niet minder op onze eigen geest. Het bederf van de zonde heeft dieper ingevreten in ons bestaan dan we wel eens willen weten. En soms staat onze bijbeluitleg in dienst van onszelf, zelfs zonder dat we ons dat helder bewust zijn. Ons eigen ik moet gehandhaafd, gekoesterd en gestreeld worden. Niet voor niets lezen we in de Bijbel: ‘Arglistig is het hart, boven alles.’ (Jer.17:9)

Ds. J. Westland uit Putten is emeritus-predikant.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho