Binnen de kortste keren was de spot trending topic op sociale media. De kritiek was niet mals. De SP Oude IJsselstreek distantieerde zich zelfs publiekelijk van de spot. ‘Wij gaan voor inhoudelijke politiek’. Het politbureau van de SP probeerde de angel uit de kritiek te halen. Partijvoorzitter en heilig boontje Ron Meyer was de gelijkenis van Hans Brusselmans en Frans Timmermans helemaal ontgaan: ‘Verrek, nu zie ik het ook. Die Brusselse bobo’s lijken ook allemaal op elkaar.’

Waarom zou de spot van de SP eigenlijk niet deugen? Als een beetje satire kan helpen om de verschillen tussen politieke partijen in beeld te brengen is dat winst. Toch? In een Amerikaanse campagne worden aan de lopende band spots geproduceerd waarin politieke tegenstanders elkaar zwart maken, maar in Nederland zijn we dat – gelukkig! – niet gewend. Daarom is het verkwikkend dat influencers van links en rechts vallen over de spot van de SP. Dit is niet onze stijl!

Tegelijk is het ook een beetje hypocriet. Op sociale media doen we niet anders. We hebben al gauw een oordeel klaar over politieke bobo’s en zijn niet te beroerd om daarbij op de man te spelen en cynische frames neer te zetten. De politiek is helemaal niks en wij weten het allemaal beter. De nuance is meestal ver te zoeken. Hans Brusselmans houdt ons als kiezers een spiegel voor. Heeft de politiek een slecht imago? Wat is dan het aandeel van de beste stuurlui aan de wal daarin?

De SP koos bewust voor een populistische aanpak. Wat is dat nou eigenlijk precies? Een populist zet een dikke streep onder de tegenstelling tussen ‘het volk’ en ‘de elite’ en kiest partij voor ‘het volk’. In deze spot gebeurt dat door afstand te nemen van bestuurders die neergezet worden als machtswellustelingen, die zichzelf groter en groter willen maken door het creëren van een Europese superstaat. Daar is de arme gewone man het slachtoffer van. Populisme is een stijl waar SP en ook FVD en PVV niet vies van zijn, maar in deze campagne doen ChristenUnie en SGP stiekem ook een beetje mee.

Hans Brusselmans zou zomaar een misser kunnen zijn. Welke kiezers wil de SP bereiken met deze ‘ranzige en populistische spot’? In de jaren ’90 presenteerde de SP in een satirische spot Wim Kok als het schoothondje van Frits Bolkestein. Toen was de PvdA nog een stuk groter en waren er kiezers te halen bij ‘salonsocialist’ Kok. Nu is er weinig te winnen met een sneer naar de sociaaldemocraten. Integendeel! Lodewijk Asscher was not amused toen hij Hans Brusselmans voorbij zag komen: ‘Verdeeldheid op links is een feest voor rechts.’

Er zijn signalen dat Lilian Marijnissen ook niet happy is met de spot. Wie heeft de regie bij de SP? Om een beetje in de beeldspraak van deze week te blijven: Hans Brusselmans riekt naar paniekvoetbal. De SP zit in een neerwaartse spiraal. ‘Help! Hoe doorbreken we die?’ Ron Meyer wist het. ‘De handrem gaat eraf!’ Maar meestal rol je dan nog sneller naar beneden…