Drie waardevolle lessen uit Numeri

God7 maart 2019
Drie waardevolle lessen uit Numeri

In Numeri treedt het falen van mensen nadrukkelijk op de voorgrond. Geen wonder dat Paulus in 1 Korintiërs 10:1-13 waarschuwende lessen uit de woestijnreis van Israël haalt voor de christelijke gemeente. De verzen 6 en 11 benadrukken dat de geschiedenissen in de woestijn een voorbeeld zijn: “opdat wij niet zouden verlangen naar kwade dingen” (vers 6, HSV), “tot waarschuwing voor ons, over wie het einde van de eeuwen gekomen is” (vers 11, HSV).

Paulus noemt in 1 Korintiërs 10 een heel aantal gebeurtenissen uit de woestijnreis en op één na komen die allemaal uit Numeri (alleen vers 7 verwijst naar de afgoderij met het gouden kalf uit Exodus). Het is goed om met de insteek van Paulus naar Numeri te kijken: het boek laat zien wat de trieste gevolgen zijn als we God niet (willen) vertrouwen en daarom niet gehoorzamen. Die gevolgen zijn enorm groot.

Gelukkig is het voorbeeld van falen van mensen tegenover God niet het enige wat Numeri ons leert. Hieronder volgen drie waardevolle lessen uit dit confronterende Bijbelboek.

1. Zonde vertroebelt je blik
Centraal in Numeri staat de weigering van het volk om Kanaän te veroveren (13:1-14:45) na het verslag van de twaalf verspieders. Volgens tien van de twaalf verspieders is het land prachtig, maar de bevolking onoverwinnelijk. Van de twaalf zeggen alleen Jozua en Kaleb dat de overwinning behaald kan worden. In 14:2 volgt een klaagzang van de Israëlieten: “waren we maar in Egypte omgekomen of hier in de woestijn”. En dat wordt dan ook precies de straf van God. De hele generatie die in Numeri 1 is geteld, zal sterven in de woestijn, met uitzondering van Jozua en Kaleb.
De verspieders hebben allemaal hetzelfde gezien. Toch trekken ze verschillende conclusies (vergelijk 13:31-33 maar eens met 14:9). Wat is het verschil? Het verschil is hoe ze naar God kijken. “Wij kunnen deze tegenstanders niet aan” (de opvatting van de tien), tegenover “met God kunnen we hen wel aan” (de opvatting van de twee). Jozua en Kaleb geloven dat God groter is dan de tegenstanders.
Het valt op dat het ongeloof van de tien verspieders de feiten verdraait: “het land verslindt de inwoners”, “alle mensen daar zijn uitzonderlijk lang”, “wij zijn maar als nietige sprinkhanen”. Daarentegen aanvaardt het geloof van Jozua en Kaleb de feiten, maar interpreteert die met vertrouwen op God: “zij hebben niemand die hen beschermt en wij worden bijgestaan door de HEER”.

Opnieuw blijkt ongehoorzaamheid van Israël de zwakke schakel in de relatie tussen God en Israël. Maar God blijft trouw, zelfs als zijn volk dat niet is.

Na het horen van de straf van God (veertig jaar lang in de woestijn blijven en daar sterven) laat Israël zich opnieuw de blik vertroebelen. De Israëlieten denken dat ze op hun eigen manier de schade wel weer kunnen herstellen, maar laten daarmee alleen maar zien dat ze nog steeds niet naar God luisteren (14:39-45). Mozes waarschuwt hen om zich aan de straf van God te onderwerpen, maar ze laten zich niet gezeggen. De woorden zijn mooi (“We zijn alsnog bereid om op te trekken naar de plaats, waarover de HEER gesproken heeft”, “we hebben gezondigd”, 14:40). De achtergrond is echter dat men nog steeds niet inziet dat men zich door God moet laten gezeggen en dat alleen een gelovige blik een goed zicht geeft op de feiten. De eenmaal opgelegde straf blijft.
Gods genade blijft gelukkig ook! Dat is direct na deze droevige gebeurtenissen al weer zichtbaar aan het begin van hoofdstuk 15: “wanneer jullie eenmaal in het land zijn dat Ik je zal geven om er te wonen, …”.

Om te overdenken: wanneer heb jij gemerkt dat zonde je blik vertroebelde of dat verleiding je blik dreigde te vertroebelen?

2. God zorgt voor Israël
Heel duidelijk blijkt dit uit het verhaal van Bileam. De machtige profeet mag en kan geen vloek uitspreken. Koning Balak van Moab lijkt te denken dat met geld alles te koop is. Toch is de overwinningstocht van Israël naar het beloofde land niet tegen te houden, ook niet met magie (23:18-22):

Daarop hief Bileam deze orakelspreuk aan:
Let goed op, Balak, en luister, zoon van Sippor, leen mij uw oor.
God is geen mens, dat Hij zijn woord zou breken of terug zou komen op zijn besluit.
Zou Hij beloven en niet vervullen, zijn woord geven en het niet gestand doen?
Hij droeg mij op te zegenen. Hij heeft gezegend – kan ik dat keren?
Voor Jakob laat zich geen onheil schouwen, voor Israël laat zich geen rampspoed zien.
De HEER, hun God, is in hun midden, gejubel klinkt op rond hun koning.
God, die hen uit Egypte leidde, is voor hen als de horens van een wilde stier.

Het spreken van de ezelin van Bileam (22:28 en 30) is opvallend, maar ook ironisch. Naast het spreken van de slang in Genesis 3 is dit de enige keer in de Bijbel dat een dier praat. En Bileam is zo woest op het dier dat hij niet eens stilvalt van verbazing en gewoon terugpraat! Bileam is degene die normaal gesproken contact heeft met God (of de goden), maar hij ziet de engel niet: een ontnuchterend voorbeeld voor mensen die denken kennis te hebben van de geestelijke wereld. Wie ziet de engel wel? De eenvoudige ezelin!

De wetten zijn belangrijk en heilzaam voor Israël, maar door de grote afstand in tijd en cultuur is het voor ons niet altijd gemakkelijk om in die wetten Gods goedheid en wijsheid te herkennen.

Al is Bileam gedwongen om te zegenen, zijn hart blijft verkeerd. Als hij Israël niet kan vervloeken, probeert hij het te verleiden (31:16). En met succes, zoals in hoofdstuk 25 zichtbaar wordt in het verhaal over de afgoderij met Baäl Peor. Opnieuw blijkt ongehoorzaamheid van Israël de zwakke schakel in de relatie tussen God en Israël. Maar God blijft trouw, zelfs als zijn volk dat niet is.

3. Wijze wetten
In Numeri wisselen wetten en gebeurtenissen elkaar af, schijnbaar zonder dat ze bij elkaar horen. De wetten zijn belangrijk en heilzaam voor Israël, maar door de grote afstand in tijd en cultuur is het voor ons niet altijd gemakkelijk om in die wetten Gods goedheid en wijsheid te herkennen. Als voorbeeld volgt een korte uitdieping van Numeri 35:9-34 (de wet over de vrijsteden).

Wat kan tegenstaan in dit gedeelte is de rol van de bloedwreker, want die roept gemakkelijk de associatie van het recht in eigen hand nemen bij ons op. Numeri 35 geeft echter geen instelling van de bloedwreker, het geeft juist regels met betrekking tot het in die samenleving al functionerende concept van de bloedwreker en perkt uitwassen in. De regels van Numeri 35 bevorderen een eerlijke rechtsgang op een aantal manieren:
• De vrijstad biedt in geval van twijfel bescherming aan verdachten van moord tot aan hun proces.
• De vrijstad biedt bescherming aan mensen die een ander onopzettelijk hebben gedood.
• Het al dan niet schuldig zijn aan moord wordt bepaald door vertegenwoordigers van de gemeenschap (zie vers 12 en 24, Deuteronomium 19:12 noemt concreet de oudsten van de stad van de verdachte). Dit betekent in principe onafhankelijke rechtspraak.
• De onafhankelijke rechtspraak beschermt tegen vicieuze cirkels van vergelding.
• Het getuigenis van één persoon is onvoldoende (vers 30).
• De straf mag niet afgekocht worden (vers 31-32). Dit bevordert de rechtsgelijkheid, rijken zijn niet in het voordeel.
• Vanwege de consequentie voor degene die een ander per ongeluk heeft gedood (in de vrijstad blijven wonen tot de dood van de hogepriester, vers 25), is het niet aantrekkelijk om een moord te plegen en die voor een ongeluk door te laten gaan.
• De straf voor degene die een ander per ongeluk gedood heeft zou in onze tijd vergeleken kunnen worden met een veroordeling ‘dood door schuld’ en de strafrechtelijke consequenties die deze veroordeling kan hebben.

Leen Stehouwer is docent Oude Testament bij het Evangelisch College. De ETS-Bijbelcursus van het Evangelisch College is een interkerkelijke Bijbelcursus die wordt aangeboden op 55 locaties in Nederland en online. Elke lesmaand behandelt de cursus één Bijbelboek uit het Oude Testament en één Bijbelboek uit het Nieuwe Testament. Numeri is één van de Bijbelboeken die afgelopen schooljaar bij de lessen Oude Testament aan de orde kwam.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho