Om de verborgen eenheid van de Bijbel te ontdekken is het volgens de theoloog belangrijk om eerst te beseffen dat de Bijbel niet één boek is. “De Bijbel is een verzameling van 66 verschillende boeken uit allerlei tijden met verschillende auteurs. Dit besef doet recht aan de verscheidenheid van de boeken. In de Psalmen en Spreuken wordt bijvoorbeeld op een hele andere manier nagedacht dan in de eerste boeken van de Bijbel, die vooral geschiedenisverhalen bevatten. Voor sommige Bijbelboeken, zoals Openbaring, heb je een sleutel nodig om de kern te begrijpen. En toch vormen deze boeken een eenheid.”

Je richt je op het gebruik van het Oude én Nieuwe Testament als verborgen eenheid. In hoeverre zijn we als christenen te veel op het Nieuwe Testament gefocust?
“Soms wordt er heel eenzijdig naar het Oude Testament gekeken; sommigen negeren het bijna helemaal. De kerken hebben gelukkig altijd gezegd dat ze zich willen baseren op de complete Bijbel. Zonder het Oude Testament mis je de historische basis van het geloof en hoe God zich in de geschiedenis heeft geopenbaard. Dat neemt niet weg dat het begrijpelijk is dat mensen die voor het eerst kennismaken met het geloof eerst het Nieuwe Testament lezen. Maar het risico is dat mensen daar blijven steken. Wie diepgang en geloofsgroei wil, kan niet om het Oude Testament heen.”

Waarom is het Oude Testament essentieel om Jezus te begrijpen?
“Denk bijvoorbeeld aan het feit dat Jezus een Jood is. Wie zijn de Joden en hoe komt de Joodse cultuur tot uiting? Dat zijn essentiële vragen om de uitspraken en de persoon van Jezus te begrijpen. Daarnaast wordt Jezus aangeduid als de Christus. Wie de hele Bijbel leest, ontdekt dat dit niet Zijn achternaam is maar een titel: Gezalfde. Wat betekent de Gezalfde? Dan moeten we terug naar het Oude Testament, waarin wordt uitgelegd dat ‘Gezalfde’ Koning betekent. En zo zou ik veel voorbeelden kunnen geven.”

Je beschrijft in je boek verschillende thema’s en Bijbelfiguren die in het Oude én Nieuwe Testament te vinden zijn. Wat is één van de verhalen in het Oude Testament die op bijzondere wijze in het Nieuwe Testament terugkeren?
“Het verhaal over het offer van Izak (Isaak in de NBV) in Genesis 22:1-19 is een mooi voorbeeld. De schrijver van de brief aan de Hebreeën verwijst naar het optreden van Abraham. Hij wordt aangehaald als een voorbeeld voor ons geloof. Ook Jakobus prijst Abraham, maar hij ziet Abrahams optreden vooral als een daad van gehoorzaamheid.
Ook de rol van Izak wordt in het Nieuwe Testament aangehaald. Abraham was niet alleen bereid om zijn zoon te offeren, Izak was ook bereid om mee te werken. Het Nieuwe Testament laat zien dat Jezus op dezelfde manier gewillig was en zich liet offeren. Izak kan dus worden aangeduid als een type van Christus. Het verschil is natuurlijk dat het offer van Jezus wél daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.

Genesis 22 is in de eerste plaats een historisch verhaal dat op zichzelf al betekenis heeft. Als je het verhaal daarna met de bril van het Nieuwe Testament leest, ontdek je dat het een diepere en profetische laag heeft. Dat kun je tot je nemen zonder de historiciteit van het verhaal te ontkennen.”

Je gaat ook in op de doop. Hoe vullen het Oude en Nieuwe Testament elkaar aan als het hierover gaat?
“Als het gaat over het wassen van mensen is er niet altijd een verwijzing in het Nieuwe Testament te vinden. Het bekende verhaal over Naäman, die zich zevenmaal waste en daardoor werd genezen (2 Koningen 5), wordt in het Nieuwe Testament bijvoorbeeld niet met de doop in verband gebracht. Eén van de weinige plaatsen waar we een verbinding tegenkomen is 1 Korinthe (Korintiërs in de NBV) 10. Daar betrekt Paulus het verhaal uit Exodus over de doortocht door de Rietzee en de woestijnreis van het volk Israël zowel op de doop als het avondmaal.”

In hoeverre legt de Bijbel een verband tussen de besnijdenis in het Oude en de doop in het Nieuwe Testament?
“Het Nieuwe Testament maakt niet op dezelfde manier melding van de besnijdenis. In het Oude Testament werden alle Joodse jongens besneden. Dat was in Israël de norm De doop wordt in het Nieuwe Testament heel duidelijk verbonden met geloof en wedergeboorte.”

Aan het einde van je boek ga je in op het denken van de Verlichting. Wat houdt dit model in en past die manier van Bijbellezen niet bij jou?
“De kerk heeft lang geloofd dat het een voorwaarde voor goed Bijbellezen is dat we een relatie hebben met God. Sinds de Verlichting ligt de focus meer op het rationele denken. In het verlichtingsmodel gaat het om een exacte vorm van wetenschap, waarin nauwkeurige bronvermelding en bewijsvoering centraal staan. Geloof is niet meer noodzakelijk. Dit gaat gepaard met kritische vragen: zijn de Bijbelverhalen en Jezus’ kruisiging wel echt gebeurd? En klopt dit verband tussen Oude en Nieuwe Testament wel?

Het staat mensen vrij om die vragen te stellen. De Bijbel kan tegen een stootje. Maar het verlichtingsmodel past volgens mij niet goed bij de Bijbel en staat gelovig Bijbellezen in de weg. Oudtestamentische schrijvers zullen zich vaak niet bewust zijn geweest dat hun woorden door de komst van Jezus een andere lading zouden krijgen. De eerste gemeenten en de schrijvers van het Nieuwe Testament ontdekten talloze verbanden tussen vroegere en latere personen of gebeurtenissen. Voor hen en voor ons is de Heer Jezus de sleutel tot het Oude Testament. Maar dat zie je alleen in geloof. Verlichtingdenkers ontkennen veel van de verbanden. Voor hen is de Bijbel dan ook geen eenheid maar een samenraapsel.”

Wat zou je willen meegeven aan christenen die vooral het Nieuwe Testament openslaan?
“Verdiep je in de verhouding tussen het Oude en Nieuwe Testament. Dan ontdek je verbanden die je mogelijk nooit eerder hebt gelezen. En er is in de Bijbel geen enkel gedeelte waar je geen prekenserie over zou kunnen houden. Die afwisseling tussen Oude en Nieuwe Testament geeft ons Gods volle waarheid. Tussen Pinksteren en Kerst is er alle ruimte voor preken over het Oude Testament!”

Klik hier om het boek van Pieter Lalleman te bekijken of te bestellen.