"Kritiek functioneert in de gemeente prima wanneer het bijdraagt aan de opbouw van de gemeente. We moeten waakzaam zijn op de prediking, zodat deze naar bijbelse maatstaven niet tekortschiet. Kritiek op de prediking is niet per definitie verkeerd, alleen is het de vraag wanneer en hoe deze gegeven wordt. Ook in de Bijbel is er sprake van kritiek en vermaning. In een pedagogische relatie is het volgens de Spreukendichter goed dat een vader zijn zoon die hij goedgezind is, vermaant wanneer dat nodig is (Spr.3:11,12).

De brief aan de Hebreeën (Hebr.10:24,25) roept ons op onze onderlinge bijeenkomsten niet na te laten, maar elkaar aan te vuren tot liefde en tot goede werken. De Statenvertaling formuleert het zelfs als het ‘aanscherpen in liefde’. Dat dit geen vrijblijvende wens is, volgt uit vers 25, waar staat: ‘zoveel te meer als u de grote dag ziet naderen’. Elkaar aanscherpen en bemoedigen staat hier in het licht van het komende oordeel. Laten we elkaar daarom dus opscherpen in liefde, tot opbouw van de gemeente.

Verdieping
Wanneer onze kritiek opkomt vanuit een houding van liefde, gericht op de opbouw van de gemeente, doen we dit alleen vanuit de liefde tot Christus. Leven van genade zorgt ervoor dat we ook in het geven van kritiek niet een te grote broek aantrekken. Paulus bidt dat onze liefde steeds overvloediger wordt (Filip.1:9). Hij vertrouwt erop dat Hij Die in u een goed werk begonnen is, dat zal voltooien tot op de dag van Jezus Christus (Filip.1:6). In die tussentijd is het van belang te groeien in de liefde en wel concreet uitgewerkt in drie kenmerken.

Onze houding van liefde verdiept zich allereerst in kennis en fijngevoeligheid. Dit kennen houdt naast geloofskennis ook erkennen in. Dat betekent dat je de ander ook als persoon wilt leren kennen en erkennen.

Fijngevoeligheid betekent hier vooral sensitiviteit. Dat is het vermogen personen en dingen goed te kunnen aanvoelen en inschatten. Terug naar ons onderwerp van het geven van kritiek: houden we rekening met wie we voor ons hebben met onze kritiek en welk effect het zal hebben? Hoe we onze kritiek formuleren doet er natuurlijk toe, maar dit doen vanuit een houding van liefdevol erkennen en aanvoelen, is vooral
onontbeerlijk. We hebben er toch niets aan wanneer mensen zich afgewezen voelen en niets met onze kritiek doen? De gemeenteleden die de gave van sensitiviteit niet hebben, moeten oefenen in het zetten van een wacht voor de lippen (Ps.141) en om de juiste liefde bidden (Fil.1:9,10). In het uiterste geval is het goed een ander in te schakelen voor activiteiten die om sensitiviteit vragen.

Het tweede kenmerk van verdiepende liefde is het onderscheiden van wat wezenlijk is. Het gaat hier over het kunnen onderscheiden tussen ‘goed en kwaad’, ‘belangrijke en minder belangrijke zaken’ en het ‘zinvolle en zinloze’. Wanneer het geven van kritiek voortkomt uit irritatie, is dat meestal een projectie van eigen onvrede of het reageren vanuit een allergie die opgedaan is. Zelfreflectie en zelfkennis zijn belangrijk om dit te onderkennen en bij te sturen. We hebben wijze en evenwichtige mensen nodig die weten waar het op aan komt en die dicht bij de Heere leven. Mensen die zichzelf niet ten koste van de ander profileren.

Ook is de gave van onderscheid gericht op het zorgvuldig afwegen van tijd en plaats om kritiek te geven. De context doet ertoe. Geef geen kritiek wanneer iemand onder stress staat of op het punt staat in te storten. Gebruik dit ook niet als smoes om géén kritiek te geven. Wijsheid is geen dogma, maar wordt doortrokken door het ‘ontzag voor de Heere’.

Vanuit oprechtheid
Het derde kenmerk is oprechtheid en het geen aanstoot geven. Eerlijkheid en transparantie zijn belangrijke eigenschappen. We noemen dit in deze tijd ook wel authenticiteit. Veel kritiek in de gemeente zorgt voor aanstoot en verwarring. Vanuit een oprechte houding kritiek geven vanuit de liefde tot Christus en Zijn gemeente heeft meer kans op een positief effect. Er is veel van elkaar te leren, ook wanneer we het oneens zijn met elkaar. Wanneer kritiek geven oprecht is en we blijven in verbinding met de ander, dan hoeft het geen aanstoot te geven, maar zet het elkaar aan tot denken. Zo bouwen we elkaar op in liefde."

Anne Pals uit Rhenen is docent en begeleidingskundige aan de Christelijke Hogeschool Ede.

Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 7 februari 2019, of download hier de gratis pdf. Klik hier om een abonnement op De Waarheidsvriend te nemen.