Onze houding tegenover moslims in de kerk

God23 november 2018 Cees Rentier, Evangelie & Moslims

In een serie van drie artikelen kijken we naar de veranderingen in de afgelopen 40 jaar. In het vorige nummer gingen we in op de houding tegenover moslims in de samenleving. In dit nummer gaan we in op de houding tegenover moslims in de kerk en de visie voor missionair werk onder christenen. We beperken ons hierbij tot het protestantse erf.

Aanleiding voor de oprichting van Evangelie & Moslims was een discussie die zich afspeelde in de Synode van de Gereformeerde Kerken (synodaal) over de aandacht voor Turkse en Marokkaanse gastarbeiders. In 1977 stelde de Gereformeerde synode ds. Jan Slomp aan om binnen de kerken voorlichting te geven over de ontmoeting met moslims. Prof. J. Verkuyl, die als zendingspredikant in Indonesië had gewerkt, vroeg de synode of deze functionaris geen missionaire taak moest krijgen. Hij had slechts één medestander op de synode.

De jaren 70 van de vorige eeuw vond er een grote theologische verschuiving plaats in de Gereformeerde kerken en de Hervormde kerk. Het was de tijd dat velen met Herman Wiersinga de klassieke verzoeningsleer begonnen af te wijzen. De gedachte dat moslims het kruis van Jezus Christus nodig hadden voor hun heil, werd als achterhaald afgewezen. Moslims en christenen konden van elkaar leren. Zoals veel vaker in de geschiedenis van de islam had een positieve houding tegenover de islam te maken met een kritische houding tegenover de christelijke orthodoxie.

In de grote protestantse kerken, gefuseerd tot de PKN, vindt na een kaalslag van kerkverlating en secularisatie in het nieuwe millennium een kentering plaats.

Een aantal mensen die het eens waren met Verkuyl namen het initiatief tot de oprichting van Evangelie & Moslims. In het begin was onze statutaire naam: ‘Stichting voor verbreiding van het Evangelie onder Moslims in Nederland’. Daarmee wilde men duidelijk maken de missionaire roeping naar moslims die de synode afwees juist wel te willen oppakken. Het leidde de eerste jaren tot felle kritiek vanuit Hervormde en Gereformeerde zijde.

In het meer orthodoxe deel van de kerken was er juist steun voor Evangelie & Moslims. De CGK waren vanaf de oprichting als kerk bij de stichting betrokken, de NGK en GKV traden later toe als participant en vanuit de hoek van de Gereformeerde Bond waren de GZB en IZB participant. Dat wil niet zeggen dat er in dit deel van de kerken veel contact werd gelegd met moslims. Het werk van Evangelie & Moslims was voor het gevoel van veel gemeenteleden net zoiets als zending in het buitenland. Goed dat het gebeurt, maar slechts een roeping voor een enkeling. De leiding van kerkelijke gemeenten hield zich er nauwelijks mee bezig en predikanten kregen er vrijwel niets over mee in hun opleiding. De kerk kromp in de grote steden waar juist veel moslimmigranten kwamen en er was weinig verwachting dat evangelisatie onder moslims veel zou opleveren. Wellicht dat hierin meespeelde dat protestantse zendingsorganisaties in het Midden Oosten weinig succes hadden gehad onder moslims en als gevolg daarvan zich meer op christenen hadden gericht. In de jaren tachtig heeft het missionaire werk onder Marokkaanse en Turkse gastarbeiders in Nederland ook maar weinig vrucht. In Engeland en Duitsland, waar het missionaire werk onder moslimmigranten al iets eerder is opgepakt, is de situatie niet anders.

Tot midden jaren negentig was er nauwelijks een gevoel dat de islam als godsdienst onze samenleving bedreigde. Wel speelde het conflict rondom Israël een rol in de beeldvorming, evenals de revolutie in Iran die leidde tot de moord op diverse Iraanse voorgangers. In het spoor van de theoloog Miskotte, zette de Utrechtse professor Hanna Kohlbrugge de islam neer als puur heidendom dat zich verzet tegen de God van Israël en door de satan geïnspireerd is. ‘Allah is de nul die alles in leegte verslindt’. Een deel van de orthodoxe protestanten en van de evangelische groeperingen herkent zich hierin en is wantrouwend tegenover iedere vorm van missionair werk dat aanknopingspunten zoekt bij het godsbesef van moslims.

Ook wordt er gewerkt aan nieuwe vormen van kerk-zijn om nieuwe gelovigen een christelijke gemeenschap te kunnen bieden waarin zij zich kunnen thuis voelen.

In de jaren negentig komt er een grote stroom asielzoekers naar Nederland en wordt verspreid over het land. Velen van hen zijn moslim, maar staan open voor het evangelie. Kerken zijn actief om asielzoekers op te vangen en het evangelie met hen te delen. Duizenden Iraniërs worden gedoopt. Terwijl er in de samenleving juist meer afstand wordt genomen van de islam, groeit in de kerken die Evangelie & Moslims steunen de verwachting, dat missionair werk onder moslims zinvol is en tot de roeping van elke christelijke gemeente behoort die met moslims in haar omgeving te maken heeft.

In de grote protestantse kerken, gefuseerd tot de PKN, vindt na een kaalslag van kerkverlating en secularisatie in het nieuwe millennium een kentering plaats. In het besef dat er iets kostbaars uit het oog dreigt te raken in de samenleving, komt er gaandeweg meer aandacht voor het getuigenis. In het Islam Memorandum van de Protestantse Kerk dat in de periode 2008-2011 tot stand komt, wordt dat ook richting moslims heel voorzichtig verwoord. In veel gemeenten groeit het draagvlak voor het missionaire werk zoals Evangelie & Moslims dat vormgeeft en ook de actieve betrokkenheid neemt toe.

Intussen vindt er internationaal en in eigen land een brede bezinning plaats op de noodzaak van contextualisatie om het evangelie voor niet-christenen verstaanbaar te maken. Ook wordt er gewerkt aan nieuwe vormen van kerk-zijn om nieuwe gelovigen een christelijke gemeenschap te kunnen bieden waarin zij zich kunnen thuis voelen. Dat laatste heeft niet alleen met nieuwkomers te maken, veel protestantse christenen zijn ook voor zichzelf op zoek hoe zij hun christen-zijn samen met anderen moeten vormgeven. Die missionaire bezinning is vandaag nog steeds gaande en daarin leeft er breed de overtuiging dat we met verwachting moslims mogen uitnodigen om Jezus te volgen.

Dit artikel werd geschreven ter gelegenheid van het aanstaande 40-jarig jubileum van de stichting Evangelie & Moslims op 24 november.
Lees alles over tijd, plaats en programma van deze dag op deze website.

Lees ook: Onze houding tegenover moslims in Nederland. De volgende twee aflevering bespreken we de plaats die christenen van moslimachtergrond in ons midden hebben ingenomen (3).

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho