"Moderne mensen die denken dat de wereld om hun geluk draait, kunnen maar moeilijk accepteren dat er nog steeds zo’n groot deel van het bestaan niet maakbaar is. Het wél maakbare deel heeft hen verwend, zodat ze bij het niet maakbare deel opstandig worden en de dingen alsnog krampachtig naar hun hand willen zetten. Als de dokter eerst alles uit de kast gehaald heeft om een mensenleven comfortabel te maken en dat niet meer lukt, mag hij er van veel mensen een zelfgekozen einde aan maken. Het individu en zijn beslissingsrecht zijn bij de maakbaarheid van het leven belangrijk geworden.

Daarbovenop komt het gevoel als moreel kompas. Een voorbeeld: transseksualiteit. Er zijn altijd mannen en vrouwen geweest die zich identificeerden met het andere geslacht. Dat accepteerden ze, droegen ze als een kruis of het leidde tot een dubbelleven. Maar in onze tijd willen zij op grond van hun individuele gevoel van geslacht veranderen. Dat kan. Geslacht is maakbaar geworden. Wij hebben daar moeite mee, maar begrijpen dat toch ook weer wel. Want wij zijn allemaal bezig om onze eigen pijn te vermijden en ons eigen geluk te maken. En ander voorbeeld: we hebben ook moeite met echtscheiding, maar begrijpen soms prima dat mensen uit elkaar gaan en (later) hertrouwen. We gúnnen het iedereen dat hij of zij gelukkig is en daaraan werkt. We accepteren ieders individuele zoektocht naar geluk en durven die niet te blokkeren, ook niet meer in de kerk. Waarom moet iemand een kruis dragen als hij dat kan afleggen?

In hetzelfde ziekenhuis probeert een echtpaar via IVF hun kinderloosheid ongedaan te maken en kan een ander echtpaar huilend kiezen voor abortus van een gehandicapte foetus. Dat zijn twee verschillende zaken, maar de overeenkomst is dat beide echtparen ervaren dat hun leven anders loopt dan gewenst en op hun eigen manier proberen ze het levensgeluk te repareren. En al doen wij dat misschien biddend en zeker niet op alle terreinen, we doen er toch allemaal aan mee. We draaien soms zelfs, in situaties waarin ons geweten spreekt, de geboden van God net zo lang tot ze de maakbaarheid van ons eigen levensgeluk niet meer in de weg staan.

Gevaar van berusting
Moeten we ons verzetten tegen het maakbaarheidsdenken? Antwoord: jazeker. Levensgeluk is niét maakbaar. Elk (dames)weekblad dat dat suggereert met alle mooie verhalen en foto’s, liegt. Dat geldt voor onze gezondheid, veiligheid, relaties, bezit, alles. We doen ons best om greep te krijgen op ons leven. We schakelen daarbij veel anderen in (bijvoorbeeld boeren, schoolmeesters, dokters en therapeuten) maar het gaat ons niet lukken. We krijgen ons leven nooit onder controle, ook niet het geluk. Het helpt al helemaal niet als we onze eisen en inspanningen steeds verder opschroeven. Vandaag kan ik jubelen en juichen en morgen in zak en as zitten. Zo is het leven. Geluk en ongeluk liggen dicht bij elkaar en lopen door elkaar heen. Hoe moeten we daar dan mee omgaan? Ik zou zeggen: zoals Franciscus in zijn gebed laat blijken.

Is ‘niet klagen maar dragen en bidden om kracht?’ ook een wijs uitgangspunt? Niet helemaal, want daarmee dreigt het gevaar van berusting. ‘Dragen’ is prima. Dat is accepteren: ‘dit is nu mijn leven’. Formuleer daarbij het kruis dat je drukt. Daar moet je je niet tegen verzetten, maar dat moet je op je nemen. Je kunt, als je man gestorven is, geen weduwe willen zijn, maar de rouwverwerking komt pas verder als je accepteert dat je nu toch echt weduwe bent en daarmee moet gaan ‘dealen’. ‘Klagen’ is echter óók een goede zaak. Dat is de pijn verwoorden, het gemis, het gebroken geluk, de angst, de ziekte. ‘Bidden om kracht’ is fundamenteel. Dat is je levensweg op de Heere wentelen (Psalm 37:5). Hij is je Maker. Dragen, klagen, bidden."

Drs. Nico van der Voet uit Veenendaal is docent aan de Christelijke Hogeschool Ede. Klik hier om een los nummer te bestellen en hier om een abonnement op De Waarheidsvriend te nemen.