In deze briljante TED-talk legt de Joodse wetenschapster en Midden-Oostsen-expert Lesley Hazleton uit dat als je niet twijfelt aan je geloof, je wellicht helemaal niet zo gelovig bent als je denkt. Ze vertelt daarover naar aanleiding van het leven van Mohammed.

Van haar TED-talk kun je, of je nou christen, moslim of atheïst bent, veel leren.

Ook als je het niet met haar eens bent. 

En niet voor niets is haar speech al meer dan 1.400.000 keer bekeken.

De eerste biografieën over de profeet Mohammed stellen dat toen hij de eerste openbaring voor de Koran kreeg, op een berg vlak buiten Mekka, hij niet de berg kwam afzweven alsof hij op wolkjes liep.

“Hij rende niet naar beneden onder kreten van 'Halleluja!', 'God zij gezegend!'. Hij straalde geen licht en vreugde uit. Er waren geen koren der engelen, geen muziek der sferen, geen uitgelatenheid, geen extase, geen gouden aura om hem heen, geen gevoel van een absolute, voorbeschikte rol als boodschapper van Allah.”

“Hij was er eerst van overtuigd dat wat gebeurd was, niet echt kon zijn. Op zijn best, dacht hij, moest het wel een hallucinatie zijn, een truc van oog of oor of van zijn eigen geest die hem dwarszat. Op zijn ergst: bezetenheid - dat hij bezeten was door een kwade djinn, een geest die erop uit was hem te bedriegen en het leven uit hem te slaan.”

“Hij was er zelfs zo zeker van dat hij alleen 'majnun', bezeten door een djinn, kon zijn dat toen hij ontdekte dat hij nog leefde, zijn eerste impuls was om de klus zelf te klaren, van de hoogste klif te springen en te ontsnappen aan de terreur van wat hij had ervaren door een einde te maken aan elke ervaring.”

Perfectie eisen
Veel moslims willen niks van deze ervaring weten. Ondanks het feit dat ze in de oudste islamitische biografieën staan. En zo willen heel veel christenen ook niets van geloofstwijfel weten.

“Veel moslims houden vol dat Mohammed nooit twijfelde, geen moment, laat staan dat hij wanhopig zou zijn. Door perfectie te eisen, weigeren ze de menselijke onvolkomenheid te tolereren.”

Dat is de reden waarom gelovigen niets willen weten van ongeloof en twijfel. Ze willen menselijke onvolkomenheid niet toleren. Niet bij henzelf en niet bij hun Mohammed of Jezus. 

“Door perfectie te eisen, weigeren ze de menselijke onvolkomenheid te tolereren. Maar wat is er eigenlijk onvolkomen aan twijfel?”

“Hoe meer ik erover nadacht, hoe zinvoller het werd dat Mohammed twijfelde, want twijfel is essentieel voor het geloof.”

Kern van de zaak
“Als je dit een ontstellend idee vindt, bedenk dan dat twijfel, om Graham Greene te citeren, de kern van de zaak is. Schaf alle twijfel af en wat je overhoudt, is geen geloof, maar een absolute en harteloze overtuiging. Je weet zeker dat je de Waarheid in pacht hebt - die uiteraard impliciet met hoofdletter W wordt aangeboden - en deze zekerheid evolueert snel naar dogmatisme en overtuiging van het eigen gelijk. Kortom, de arrogantie van het fundamentalisme.”

“Fundamentalisten hebben geen vragen, alleen antwoorden. Ze hebben het perfecte tegengif voor nadenken gevonden en de ideale schuilplaats, ver weg van de harde eisen van echt geloof. Ze moeten er niet voor vechten, zoals Jacob, die de hele nacht met de engel vocht. Of Jezus, die 40 dagen en nachten in de woestijn doorbracht. Of Mohammed, niet alleen die nacht op de berg, maar gedurende al zijn jaren als profeet, toen de Koran hem steeds weer aanzette om niet te wanhopen, en diegenen veroordeelde die het luidst roepen dat zij alles weten wat er te weten valt, en dat alleen zij het bij het rechte eind hebben.”

“Toch hebben wij, de grote en nog steeds veel te zwijgende meerderheid de publieke arena overgelaten deze extremistische minderheid.”

“We hebben het jodendom laten opeisen door gewelddadige messianistische kolonisten op de Westelijke Joordaanoever, het christendom door homofobe huichelaars en vrouwenhatende kwezels en de islam door zelfmoordterroristen. En we doen alsof we het niet zien: of ze nu christenen beweren te zijn of joden of moslims, militante extremisten zijn niets van dit alles. Het is een sekte op zichzelf, bloedbroeders doordrenkt van andermans bloed. Dit is geen geloof. Het is fanatisme.”

“We moeten erkennen dat echt geloof geen gemakkelijke antwoorden biedt. Het is lastig en koppig. Het gaat gepaard met een doorlopende strijd, een voortdurend in vraag stellen van wat we denken te weten, een worsteling met kwesties en ideeën. Het gaat hand in hand met twijfel, in een niet aflatend gesprek tussen beide en soms in bewuste uitdaging ervan. Deze bewuste uitdaging maakt dat ik, als agnosticus, toch geloof kan koesteren.”