Zacharia heeft boodschappen van God doorgegeven over zijn eigen tijd, maar ook over de verre toekomst, zowel over het leven van Jezus op aarde als de eindtijd. Dat boeit, en ook het gegeven dat de uitleg van zijn profetieën vaak niet eenvoudig is. Hieronder drie waardevolle lessen die we kunnen ontlenen aan wat Zacharia doorgaf voor zijn eigen tijd, over Jezus en over de eindtijd.

1. Belofte van reiniging
Na een inleidende oproep tot bekering (1:1-6) volgen acht indringende visioenen die Zacharia ’s nachts ontvangen heeft en dan ook vaak nachtgezichten worden genoemd. Er is een omlijsting zichtbaar in het eerste en achtste visioen, want in beide visioenen gaan er ruiters/wagens met paarden namens God over de hele aarde (1:8-17, 6:1-8). De overheersende boodschap van de nachtgezichten is Gods liefde en trouw voor Jeruzalem en zijn volk. Een voorbeeld hiervan:
Dit zegt de HEER van de hemelse machten: Opnieuw zullen mijn steden overvloeien van voorspoed, opnieuw zal de HEER Sion troosten, opnieuw zal Hij Jeruzalem uitverkiezen. (1:17)

In het vierde nachtgezicht (3:1-10) ziet Zacharia hogepriester Jozua in vuile kleren staan. Een ernstige zaak, want de mensen die in de tempel dienden, en zeker de hogepriester, mochten God alleen dienen als ze rein waren (zie bijvoorbeeld Leviticus 22:1-3). Jozua wordt door satan aangeklaagd en staat voor de ‘engel van de Heer’. Sommige uitleggers denken dat 'de engel van de Heer' een verschijningsvorm van Christus is in de tijd van het Oude Testament, anderen zien hem als een engel met een speciale missie, die als bode van God woorden van God in de directe rede kan spreken. In ieder geval, woorden van de engel van de Heer hebben goddelijk gezag.

Gelukkig, de engel van de Heer wijst de aanklacht van satan af! Jozua's schuld wordt vergeven, zijn vieze kleren worden hem uitgedaan en hij krijgt schone kleren aangetrokken. Jozua krijgt verschillende beloften en ziet een steen. De steen is waarschijnlijk een verwijzing naar de Messias (vergelijk Jesaja 8:13-15 en Psalm 118:22, uitgelegd in Mattheüs 21:42), de zeven ogen op de steen symboliseren dat hem niets ontgaat.

Jozua mag opgevat worden als vertegenwoordiger van het hele volk. Wat een bemoediging dat God de beschuldigingen tegen zijn volk afwijst en het reinigt! De profetie had betekenis voor Jozua en de Joden toen (God vergeeft hen), maar kijkt ook vooruit naar de tijd dat de Messias zal heersen, een tijd waarnaar het elkaar uitnodigen onder de wijnrank en onder de vijgenboom verwijst (1:10, vergelijk Micha 4:4).

2. Belofte van vrede
Zacharia 9 bevat een belangrijke messiaanse belofte (9:9-10), ingeklemd tussen een oordeelsprofetie over omwonende volken (9:1-8) en een belofte van bevrijding en overwinning voor Sion (9:11-17). In vers 9 en 10 worden de intocht en de heerschappij van de Messias geschilderd. Die zijn ook voor ons nog toekomstig, verbonden met de wederkomst, want de koning is zegevierend (vers 9). Toch is de intocht ook al werkelijkheid geworden toen Jezus op aarde was (Mattheüs 21:1-10). Vers 10 daarentegen is duidelijk nog 100% toekomst. Zelfs binnen een klein tekstgedeelte van 2 verzen treedt tijdsverschuiving op. Deze verzen laten zien hoe ingewikkeld het vaak is om te bepalen op welke tijd bepaalde profetieën betrekking hebben.

Ondertussen, wat een prachtig toekomstperspectief! De Vredevorst zal een einde maken aan elke oorlog en heersen over heel de wereld. Bewust komt Hij niet te paard Jeruzalem binnen, maar nederig op een ezel. Misschien hebben brutalen nu de halve wereld, maar uiteindelijk zullen ze niets overhouden. De toekomst is aan de nederigen en de zachtmoedigen! In Mattheüs 5:3-10 kondigt de Vredevorst deze nieuwe werkelijkheid al aan.
Hoe werkt de verwachting van deze toekomstige werkelijkheid door in jouw leven hier en nu?

3. Belofte van heiligheid
Kijk jij weleens uit naar de tijd dat je helemaal schoon zult zijn in motieven en gedachten omdat je volkomen vernieuwd bent en volkomen één met Christus? Zacharia 14:20-21, de laatste verzen van het Bijbelboek, spreken beeldend over de situatie waarin alles aan God is toegewijd: het onderscheid tussen heilig en onheilig is er niet meer.
We begrijpen deze verzen pas goed tegen de achtergrond van de heiligheidswetten in de boeken van Mozes. Daar zien we dat er verschillen zijn in mate van heiligheid en dat sommige personen, plaatsen, tijden en voorwerpen heiliger zijn dan andere. Tegen die achtergrond toont Zacharia 14:20-21 dat in de toekomst het hele land en alles daarin dezelfde hoge mate van heiligheid zullen hebben:

• Het paard was een dier dat in de tijd van het Oude Testament vooral met oorlog in verband gebracht werd. Maar eens krijgt het op metalen plaatjes waarmee het wordt versierd dezelfde boodschap die de hogepriester in oude tijden mocht dragen (Exodus 28:36-38): “Aan de Heer gewijd”.
• Een gewone pot zal net zo heilig zijn als een kostbare offerschaal.
• Elke pot in het hele land zal aan God gewijd zijn, heilig genoeg om offers in klaar te maken.

Eén onderscheid blijft, en de afwezigheid van de Kanaäniet/handelaar is daar een beeld van: er is geen plaats voor wie beheerst wordt door hebzucht of andere afgoden.

Leen Stehouwer is docent Oude Testament bij het Evangelisch College. De ETS-Bijbelcursus van het Evangelisch College is een interkerkelijke Bijbelcursus die wordt aangeboden op 55 locaties in Nederland en online. Elke lesmaand behandelt de cursus één Bijbelboek uit het Oude Testament en één Bijbelboek uit het Nieuwe Testament. Eén van de in het afgelopen lesjaar behandelde oudtestamentische boeken is Zacharia. Klik hier voor meer informatie.