In oktober 2017 verscheen het boekje Wat wij kunnen doen. Praktische handreiking voor omstanders bij seksueel misbruik onder redactie van Sarina Brons. Het boekje geeft praktische tips voor wat omstanders in verschillende contexten kunnen doen wanneer ze seksueel misbruik signaleren. Ineke van Dongen, preventiemedewerker en communicatieadviseur, nam het hoofdstuk over seksueel misbruik in de kerk voor haar rekening.

Negen jaar geleden werd zij door Het Meldpunt voor seksueel misbruik in kerkelijke situaties (zie kader) gevraagd om zich te gaan richten op preventie. Van Dongen licht toe waarom ze zich met deze materie bezighoudt: ‘Seksueel misbruik is een groot onrecht. Het is complexe materie waarbij ook de omgeving goed moet handelen om geen verdere schade te berokkenen aan allen die erbij betrokken zijn. Ik vind het belangrijk dat er recht gedaan wordt aan het slachtoffer én aan de dader.’

Stel dat ik iemand heb op jeugdclub van wie ik vermoed dat die slachtoffer is van seksueel misbruik. Hoe kan ik een slachtoffer herkennen?
"Wanneer er sprake is van een plotselinge gedragsverandering, moet je alert zijn. Wil het kind absoluut niet aangeraakt worden, of is er juist sprake van grensoverschrijdend gedrag? Je kunt letten op de manier waarop ouders met hun kinderen spreken – is er sprake van grof, seksistisch of seksueel getint taalgebruik? Vaak gaat het om een optelsom van dingen waarbij de omgeving aanvoelt: het is niet pluis."

Wat moet ik vervolgens met mijn vermoeden doen?
"Dat is heel verschillend, het ligt aan de situatie. Het is goed om te beginnen bij de persoon over wie je bezorgd bent. Probeer diens vertrouwen te winnen. Ga op een gelijkwaardige manier het gesprek aan, toon belangstelling. 'Ik zie je nooit meer op club, op bijbelkring, in de kerk.' Vraag of die personen contacten heeft bij wie ze zich veilig voelt. Verder kun je je zorgen bespreken met het meldpunt waarbij jouw gemeente is aangesloten, en ook de betrokkene wijzen op dat meldpunt. Het meldpunt kan begeleiding geven bij het nemen van vervolgstappen. Ook de organisatie Voor een veilig Thuis (vooreenveiligthuis.nl) kan informatie en advies geven."

Stel dat de dader een ambtsdrager of kerkelijke functionaris is, hoe moet de kerkenraad dan reageren?
"Niets doen is geen optie, zomaar wat doen ook niet. Er is een protocol opgesteld van hoe te handelen – een soort stappenplan dat leest als een belastingformulier. Bij misbruik van een minderjarige moet er direct actie worden ondernomen. Van belang om te beseffen is dat het niet de taak is van de kerkenraad om aan waarheidsvinding te doen; dit is een taak van politie en justitie."

Lees de volledige tekst van het interview met Ineke van Dongen in De Waarheidsvriend van donderdag 12 juli 2018, of download hier de gratis pdf. Klik hier om een abonnement op De Waarheidsvriend te nemen.