"Als volgeling van Jezus stopte ik met tovenarij en geestenaanbidding"
Bevrijd van angst. Als je in Madagaskar nieuwe gelovigen vraagt naar het belangrijkste verschil in hun leven voor en na hun bekering, dan is de kans groot dat ze vertellen dat ze van hun angsten verlost zijn.
Voor mensen in Madagaskar, of ze nu wonen in afgelegen dorpen in het regenwoud of in de verstedelijkte gebieden, is de geestenwereld een realiteit van alledag. Ook in de hoofdstad Antananarivo (de Malagasy plaatsnamen zijn over het algemeen geduchte tongbrekers) zijn animisme en voorouderverering nog altijd wijdverbreid. Wie een ziekte oploopt of een ongeluk krijgt, schrijft dit al gauw toe aan een vervloeking. En om daar vanaf te komen bezoek je een toverdokter, die met spreuken en magische rituelen – en tegen flinke betaling – de geesten weer gunstig kan stemmen.
Want daar draait het traditionele leven in Madagaskar vooral om: het gunstig stemmen van de geesten. "Ik heb m’n hele leven aan magie en voorouderverering gedaan," vertelt Miar Narivo, die zich na enig nadenken herinnert dat hij 64 jaar oud is. "In totaal heb ik wel dertien koeien geofferd, maar dat heeft geen enkel probleem opgelost. Alles ging altijd mis! Toen ik een volgeling van Jezus Christus werd, ben ik gestopt met alle tovenarij en geestenaanbidding. Door Gods kracht ben ik daarvan bevrijd en kreeg ik vrede in mijn hart."
De kleine zestiger, die ondanks de klamme hitte een donkere overjas draagt, woont in het dorp Marolambo dat diep in het regenwoud ligt. Bible League heeft hier enige tijd geleden Project Philip (een Bijbelstudieprogramma in twee fasen: evangelisatie en discipelschap) geïntroduceerd, en Miar Narivo was een van de deelnemers. "Door de Bijbelstudie is er veel verandering in mijn leven gekomen," vervolgt hij. "Ik heb geleerd hoe ik zelf kan evangeliseren en geef nu ook leiding aan een Bijbelstudiegroep. De mensen hier willen heel graag meedoen, omdat ze de verandering in mijn leven zien."
Dorpen als Marolambo bevinden zich op open plekken in het verder dichte en onbegaanbare regenwoud, dat zich uitstrekt ten oosten van Antananarivo in een enorme strook van grofweg 100 bij 700 kilometer. Over land kun je er alleen komen door tot aan de rand van het woud te rijden, om er daarna een paar dagen te voet doorheen te ploeteren. De helikopters van het Zwitserse Heli Mission zijn dan ook een welkom vervoersmiddel, waar Bible League veelvuldig gebruik van maakt. Heel wat Bijbels en Bijbelstudieboekjes hebben zo hun weg naar de verafgelegen dorpjes al gevonden.
Pastor Nora Rafiloarso woont aan de rand van het regenwoud, waar ze leiding geeft aan een lokaal kerkje. Af en toe komt ze naar Tana (zoals de inwoners hun hoofdstad gemakshalve noemen) om verder onderwezen te worden in de programma’s van Bible League. Haar kerk was namelijk op sterven na dood en ze had eigenlijk geen idee hoe ze het tij nog zou kunnen keren, totdat iemand haar op Project Philip wees.
Ze weet het nog goed: "Na m’n eerste training heb ik zelf tien mensen opgeleid tot Filippus (evangelist). Al gauw hadden we zes Bijbelstudiegroepen, plus een groepje met drie voorgangers die ook graag de kneepjes van Project Philip wilden leren. De studiematerialen zijn eenvoudig en toegankelijk en helpen om het geloof nieuw leven in te blazen. Voor mezelf, als voorganger, betekende Project Philip een opwekking van mijn geestelijk leven. Onze kerk is er enorm door gegroeid!"
De geestelijke duisternis die Madagaskar zo in zijn greep lijkt te hebben is ook Pastor Nora Rafiloarso niet vreemd. "Mensen praktiseren magie omdat ze bang zijn dat anderen toverkunsten tegen hen zullen gebruiken. Ze geloven dat alleen toverkracht ze daartegen kan beschermen. Bovendien zijn er talloze taboes in Madagaskar, die we fady noemen. Dat zijn vaak oude gebruiken van onze voorouders, waarvan we allang niet meer weten waarom we ze doen. In mijn dorp wordt er op vrijdag niet gewerkt, bijvoorbeeld. Doe je dat wel, dan loopt het slecht met je af, is de overtuiging."
Met zo’n knellend systeem van beperkende tradities en voortdurende dreiging van boze geesten is het niet verwonderlijk dat de ontwikkeling van de samenleving van Madagaskar vrijwel stilstaat. Mensen zijn niet geneigd iets te ondernemen, bevreesd als ze zijn dat ze hun voorouders ongunstig stemmen. Dat is ten dele een verklaring voor de verregaande staat van verarming en vervuiling in het land, dat door diepgewortelde corruptie bij de overheid ook nog eens praktisch onbestuurbaar is. Dat is echter allerminst reden om bij de pakken neer te gaan zitten, verklaart Pastor Nora.
"Zodra mensen christen worden, bevrijdt dat ze van hun magische bindingen. Dat is niet eens een worsteling: ze ontvangen Jezus Christus en ze geven onmiddellijk hun oude praktijken op, omdat ze de Waarheid inzien. Er is echt wel eens sprake van oppositie van de kant van toverdokters, of van andere dorpelingen als nieuwe gelovigen zich niet meer aan de taboes storen. Maar als gelovigen bidden we dat dat ons niet zal deren."
Gevraagd naar haar favoriete Bijbelvers citeert de bescheiden voorgangster een tekst die heel goed als motto voor Project Philip zou kunnen dienen: 2. Timotheüs 2:2, 'En wat u van mij gehoord hebt onder vele getuigen, vertrouw dat toe aan trouwe mensen die bekwaam zijn om ook anderen te onderwijzen.'
Praatmee